Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai: Nữ chiến sỹ cộng sản kiên trung, bất khuất

Hà Nội (28/9/2020) Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai là nữ chiến sỹ cộng sản kiên trung, mẫu mực, đã phấn đấu, hy sinh trọn đời cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí là biểu tượng cao đẹp và tiêu biểu về tinh thần anh dũng, bất khuất, trung hậu và giàu đức hy sinh của người phụ nữ Việt Nam, nữ trung anh kiệt trong đấu tranh giành độc lập dân tộc và hạnh phúc của nhân dân.

* Người có nhiều đóng góp trong thời kỳ vận động thành lập Đảng

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai tên thật là Nguyễn Thị Vịnh, sinh ngày 30/9/1910, tại xã Vịnh Yên, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An - một vùng đất địa linh nhân kiệt, giàu truyền thống yêu nước cách mạng. Sớm được tuyên truyền, giác ngộ cách mạng và chịu ảnh hưởng của những sách báo yêu nước, tiến bộ, năm 1925-1926, đồng chí hoạt động tích cực trong phong trào thanh niên học sinh.

Năm 1927, khi mới 17 tuổi, đồng chí tham gia cách mạng và được tổ chức phân công làm công tác tuyên truyền, vận động phụ nữ ở Vinh. Năm 1930, khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đồng chí được kết nạp, trở thành một trong những đảng viên lớp đầu tiên của Đảng và được phân công phụ trách tuyên truyền, vận động phụ nữ, huấn luyện đảng viên ở khu vực Trường Thi, Bến Thủy (Nghệ An) và tổ chức Hội phụ nữ giải phóng. Nhờ hoạt động tuyên truyền vừa mềm dẻo, vừa sâu sát, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã vận động, kết nạp được thêm nhiều phụ nữ hăng hái tham gia, xây dựng phong trào yêu nước, trở thành những cán bộ nòng cốt, những đảng viên ưu tú của Đảng. 

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai còn tham gia tổ chức nhiều lớp huấn luyện, đào tạo cán bộ cho Đảng, tạo ra lực lượng nòng cốt của phong trào Xô Viết-Nghệ Tĩnh.

Bên cạnh đó, trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã sớm đến với Quốc tế Cộng sản - tổ chức quan trọng nhất thế giới lúc bấy giờ. Đồng chí từng công tác tại Văn phòng Ban Đông Phương của Quốc tế Cộng sản (1930), tham dự Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VII tại Mátxcơva-Liên Xô cũ (tháng 8/1935), tham gia Đại hội lần thứ VI Quốc tế Thanh niên Cộng sản (tháng 9-10/1935)… Thông qua những hoạt động tại các hội nghị quốc tế, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã nêu bật được tình cảnh ở thuộc địa, bản chất bóc lột dã man của chủ nghĩa đế quốc; vai trò của phụ nữ và thanh niên trong cách mạng giải phóng dân tộc; khẳng định cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc ở Đông Dương phải được khơi dậy bằng truyền thống yêu nước, đoàn kết, nhân nghĩa của dân tộc, phải phát huy được mọi tầng lớp trong xã hội tham gia, lấy công-nông làm gốc, do giai cấp công nhân lãnh đạo.

* Nữ chiến sỹ cách mạng kiên trung, bất khuất

Khi phụ trách công tác tuyên truyền, vận động phụ nữ, huấn luyện đảng viên ở khu vực Trường Thi, Bến Thủy và tổ chức Hội Phụ nữ Giải phóng, trong điều kiện thực dân Pháp và bọn mật thám tăng cường các hoạt động truy lùng, vây bắt nhằm đàn áp phong trào cách mạng, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã không hề run sợ. Với bản lĩnh chính trị vững vàng và tài trí thông minh, giỏi ứng biến, đồng chí luôn đi đầu trong công tác vận động quần chúng đấu tranh và huấn luyện, đào tạo cán bộ cho Đảng.

Từ năm 1931-1933, đồng chí bị mật thám Anh ở Hương Cảng bắt giam rồi chuyển giao cho chính quyền Quảng Châu cầm tù. Với ý chí kiên cường, nguyện hy sinh bản thân mình vì lý tưởng cộng sản, vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, mặc dù kẻ thù dùng mọi thủ đoạn, từ dụ dỗ, mua chuộc đến tra tấn, đồng chí vẫn không một lời khai báo để bảo vệ phong trào cách mạng và tổ chức cơ sở Đảng.

Sau khi ra tù, đồng chí liên lạc với tổ chức Đảng và đến Thượng Hải công tác trong Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng Cộng sản Đông Dương. Cùng với các đồng chí Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Dựt, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã kiên trì hoạt động, giữ vững tinh thần, vượt qua khó khăn gian khổ, nỗ lực hoàn thành trọng trách mà cách mạng Việt Nam và Quốc tế Cộng sản giao phó, là khôi phục phong trào cách mạng Việt Nam, lập lại các cơ quan lãnh đạo của Đảng.

Giữa năm 1937, đồng chí về Sài Gòn hoạt động, làm việc tại cơ quan Xứ ủy Nam Kỳ, được chỉ định làm Bí thư Thành ủy Sài Gòn-Chợ Lớn. Nhận nhiệm vụ mới, hoạt động trong điều kiện vô cùng khó khăn do sự truy lùng, vây bắt của kẻ thù, nhưng đồng chí vẫn luôn bám sát cơ sở, lãnh đạo phong trào phát triển mạnh mẽ. Với tinh thần và thái độ làm việc nghiêm túc, hiệu quả và mang tính nhân văn sâu sắc, đồng chí nhận được sự tin yêu của nhiều đồng chí hoạt động cách mạng cùng thời.

Trong cuộc đấu tranh thành lập Mặt trận dân chủ chống chiến tranh và chống Phát xít ở Sài Gòn những năm 1938-1939, đồng chí đã sát cánh cùng đồng chí Lê Hồng Phong chuẩn bị báo cáo ở các hội nghị cũng như trong cuộc bút chiến trên Báo Dân chúng… Đồng chí là diễn giả xuất sắc của nhiều buổi mít tinh lớn ở các rạp hát trong thành phố Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Định, đấu tranh với các luận điệu của bọn Tờ-rốt-xkít, bảo vệ quan điểm của Đảng.

Ngày 30/7/1940, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai bị mật thám Pháp bắt và giam ở bốt Catina, sau đó là Trại giám Phú Mỹ (Sài Gòn). Biết đồng chí là nhân vật quan trọng nên chúng dùng đủ cực hình để tra tấn dã man, nhưng đồng chí vẫn kiên quyết không khai ra tổ chức và đồng đội. Mọi đòn tra tấn hiểm độc cũng không thể lay chuyển được ý chí cách mạng kiên cường, bất khuất của nữ chiến sĩ cộng sản. Không những thế, biến nhà tù thành trường học cách mạng, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai tranh thủ mọi điều kiện để học tập nâng cao trình độ từ các đồng chí bạn tù, đồng thời ra sức tuyên truyền cách mạng đối với những người lầm đường lạc lối trở về với gia đình, dân tộc và tìm theo cách mạng.

Bị giam trong nhà tù, nhưng với cương vị Bí thư Thành ủy Sài Gòn-Chợ Lớn, Ủy viên Xứ ủy Nam Kỳ, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai vẫn tìm mọi cách liên lạc với bên ngoài, để tiếp tục lãnh đạo cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ. Sau khi cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ bị khủng bố, tòa án thực dân buộc đồng chí nhận tội danh lãnh đạo cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ và kết án tử hình. Trước tòa thực dân, đồng chí dõng dạc, đanh thép chất vấn: “Nước của tôi, cứu nước là có tội, cướp nước là không có tội sao?”. 

Không khuất phục được người chiến sỹ cộng sản kiên trung, sáng ngày 28/8/1941, thực dân Pháp đưa đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai và một số đồng chí lãnh tụ kiên trung của Đảng: Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ, Phan Đăng Lưu, Võ Văn Tần, Nguyễn Hữu Tiến… xử bắn tại ngã tư Giềng Nước (nay là trước sân Bệnh viện huyện Hóc Môn, Thành phố Hồ Chí Minh).

Với 31 tuổi đời, 15 năm hoạt động cách mạng liên tục, oanh liệt và đầy nhiệt huyết, đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai đã có những cống hiến to lớn cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Đồng chí là tấm gương bền chí, kiên gan, trước hiểm nguy không lùi bước, trước kẻ thù không khuất phục; luôn giữ vững niềm tin cách mạng, trọn đời hiến dâng cho Đảng và sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Những cống hiến to lớn của đồng chí đã tô thắm thêm lịch sử và truyền thống vẻ vang của quê hương Nghệ An, góp phần làm rạng danh Tổ quốc ta, dân tộc ta./.

Minh Duyên (tổng hợp)