Lễ Mạng Ma của người Xinh Mun (Sơn La)

 

Vào mùa xuân, người Xinh Mun ở Sơn La lại tổ chức Lễ Mạng Ma - một nghi lễ tâm linh truyền thống cầu sức khỏe, giải hạn, thể hiện niềm tin sâu sắc vào sự kết nối giữa con người với thần linh, tổ tiên và vạn vật thiên nhiên.

Theo quan niệm của người Xinh Mun, con người có thể tồn tại khỏe mạnh là nhờ sự hội tụ đầy đủ các linh hồn. Khi một phần hồn bị lưu lạc, người đó sẽ ốm đau, bệnh tật. Do đó, mỗi khi bản làng có người ốm lâu ngày không rõ nguyên nhân, gia súc bị dịch bệnh, hay khi thầy mo - người trung gian giữa trần thế và thần linh - cảm thấy bản thân yếu đi, thì sẽ tổ chức nghi lễ Mạng Ma để gọi hồn, cầu sức khỏe và hóa giải tai ương.

Sau khi thầy mo chính xin được ngày lành tháng tốt, gia đình và dân bản cùng nhau chuẩn bị lương thực, thực phẩm, rượu cần và các lễ vật truyền thống. Đồng thời, họ mời họ hàng bên ngoại, các con nuôi của thầy mo đỡ đầu và bà con trong bản cùng đến dự lễ.

Điểm đặc biệt trong nghi lễ Mạng Ma là sự kế tục tâm linh: Mỗi thầy mo hành nghề đều phải có một thầy mo đỡ đầu - người sẽ truyền dạy, “hợp hồn, hợp tuổi” và làm lễ cho người kế tục. Khoảng 5 - 10 năm một lần, thầy mo lại tổ chức nghi lễ Mạng Ma để “gia cố” mối liên kết linh thiêng đó và cầu phúc cho dân bản. Đây cũng là dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu kính với ông bà tổ tiên và tri ân vị thần linh che chở cho dòng tộc.

Năm 2020, Lễ Mạng Ma của người Xinh Mun đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là sự ghi nhận giá trị văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc của một tộc người ít người, đồng thời là động lực để người dân tiếp tục gìn giữ, phát huy bản sắc giữa dòng chảy hiện đại hóa.