Tổng thống Nga Vladimir Putin thăm Trung Quốc: Khẳng định mối quan hệ "không giới hạn"

Hà Nội (TTXVN 16/5/2024) Ngày 16 và 17/5/2024, Tổng thống Nga Vladimir Putin thực hiện chuyến thăm cấp Nhà nước tới Trung Quốc theo lời mời của Chủ tịch Tập Cận Bình. Đây là chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi ông Putin nhậm chức Tổng thống nhiệm kỳ 5 vào ngày 7/5 vừa qua. Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai nước đang phát triển tốt đẹp dù tình hình quốc tế có nhiều biến động. Việc Tổng thống Putin chọn Trung Quốc là điểm đến đầu tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống mới của mình cho thấy mối quan hệ ngày càng xích lại gần nhau hơn giữa Nga và Trung Quốc.

* Nga-Trung ngày càng xích lại gần nhau

Trung Quốc và Nga vốn là hai quốc gia láng giềng, có một chương trình nghị sự rộng rãi trên cương vị hai cường quốc, hai láng giềng tốt cùng xây dựng một chiến lược phát triển chung, bình đẳng và cùng có lợi trong thế kỷ XXI. Vào tháng 7/2001, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc khi đó là ông Giang Trạch Dân đã ký “Hiệp ước Láng giềng hữu nghị và Hợp tác Nga-Trung” và hiệp ước này được phê chuẩn vào tháng 2/2002. Tháng 6/2021, hai nước tiếp tục gia hạn Hiệp ước này.

Năm 2019, Nga và Trung Quốc đã nâng cấp mối quan hệ giữa hai nước lên thành quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện cho một thời kỳ mới. Đặc biệt trong bối cảnh Nga đối mặt với các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây trong khi bất đồng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn chưa được giải quyết, Bắc Kinh và Moskva càng đẩy mạnh hợp tác.

Quan hệ Nga-Trung đã được nâng lên tầm cao mới trong chuyến thăm của Tổng thống Putin tới Trung Quốc hồi đầu tháng 2/2022 khi hai bên khẳng định trong tuyên bố chung rằng tình hữu nghị giữa hai nhà nước là “không giới hạn”. Hơn một năm sau khi xác lập khuôn khổ quan hệ song phương này, cũng là quãng thời gian các quan hệ quốc tế biến chuyển mạnh sau khi Nga bắt đầu tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine ngày 24/2/2022, quan hệ Nga-Trung đã “ở mức cao nhất trong lịch sử” (theo bài viết của Tổng thống Putin đăng trên tờ Nhân dân Nhật báo của Trung Quốc ngày 19/3/2023).

Cũng từ năm 2022, trong bối cảnh Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, dẫn tới các lệnh trừng phạt của các nước phương Tây đối với Nga, trong khi Trung Quốc cũng vấp phải các lệnh trừng phạt từ Liên minh châu Âu (EU) về vấn đề Tân Cương, hay quan hệ Trung-Mỹ vẫn tiếp tục cạnh tranh gay gắt về kinh tế, thương mại và công nghệ, Nga và Trung Quốc ngày càng xích lại gần nhau hơn.

Hai nước duy trì mối quan hệ chặt chẽ. Vào tháng 3/2023, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến thăm mang tính bước ngoặt tới Moskva và hai bên đã ký một loạt văn kiện về hợp tác kinh tế. Tiếp đó, tháng 10/2023, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã dự Diễn đàn Vành đai và Con đường ở Bắc Kinh. Tại đây, ông đã có cuộc hội đàm trực tiếp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Ngay trước thềm chuyến thăm Trung Quốc vào ngày 16 và 17/5/2024, Tổng thống Putin đã trả lời phỏng vấn của Tân Hoa xã, nhấn mạnh quan hệ đối tác Nga-Trung luôn dựa trên nguyên tắc bình đẳng, tin cậy lẫn nhau. Nhân dân hai nước có truyền thống hữu nghị lâu đời và sâu sắc, đây cũng là một trong những nền tảng quan trọng nhất của quan hệ song phương. Ông Putin nhận định hiện nay quan hệ Nga-Trung đã đạt đến mức cao nhất trong lịch sử. Trong bối cảnh tình hình quốc tế nhiều biến động, quan hệ giữa hai nước vẫn tiếp tục được tăng cường. 

Về quan hệ kinh tế và thương mại giữa hai nước, Tổng thống Putin cho biết trong 5 năm qua, kim ngạch thương mại song phương đã tăng gấp đôi, từ 111 tỷ USD năm 2019 lên  227,8 tỷ USD vào năm 2023, vượt mức mục tiêu 200 tỷ USD do lãnh đạo hai nước đề ra, và tăng 26,3% so với năm 2022. Nhà lãnh đạo Nga khẳng định tin tưởng vào triển vọng lớn của quan hệ kinh tế giữa hai nước.

Về lĩnh vực văn hóa và giao lưu nhân dân, Tổng thống Putin cho biết người dân Nga hiện nay rất quan tâm đến văn hóa và nghệ thuật Trung Quốc. Hiện tại, có khoảng 90.000 học sinh tiểu học, trung học và đại học ở Nga đang học tiếng Trung Quốc. Các chuyến lưu diễn và triển lãm có sự tham gia của các nghệ sĩ Trung Quốc luôn đạt được thành công lớn. Ông Putin nêu rõ Nga và Trung Quốc vẫn đang nỗ lực thúc đẩy hợp tác chặt chẽ hơn nữa trong các lĩnh vực công nghiệp và công nghệ cao, không gian và sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo và lĩnh vực đổi mới khác.

Hai nước đã quyết định chọn năm 2024 và 2025 là Năm Văn hóa Nga-Trung. Hoạt động quy mô lớn này trùng với dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Trong thời gian này, hai bên sẽ phối hợp tổ chức nhiều hoạt động phong phú và có ý nghĩa, qua đó giúp người dân Trung Quốc hiểu hơn về truyền thống và phong tục của Nga.

* Hướng tới quan hệ đối tác toàn diện và hợp tác chiến lược chặt chẽ hơn trong thời đại mới

Trước thềm chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Nga đến Trung Quốc lần này, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân ngày 13/5 cho biết Bắc Kinh rất coi trọng nỗ lực ngoại giao của Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin trong việc phát triển quan hệ song phương. Theo ông, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí duy trì liên lạc chặt chẽ để đảm bảo mối quan hệ Trung-Nga phát triển suôn sẻ và ổn định.

Về phía Nga, Điện Kremlin cho biết trong chuyến thăm lần này, hai bên sẽ thảo luận chi tiết toàn bộ các vấn đề liên quan đến quan hệ đối tác toàn diện và hợp tác chiến lược, xác định các lĩnh vực trọng điểm nhằm phát triển hơn nữa hợp tác thực chất Nga-Trung, trao đổi quan điểm về các vấn đề cấp bách trong khu vực và quốc tế.

Trợ lý Tổng thống Nga về các vấn đề quốc tế Yury Ushakov cũng cho biết Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến ký Tuyên bố về quan hệ đối tác toàn diện và hợp tác chiến lược chặt chẽ hơn trong thời đại mới trong chuyến thăm lần này.  Ông Ushakov nêu rõ: “Văn kiện quan trọng nhất trong số các văn kiện sẽ được các nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc ký là tuyên bố chung Nga-Trung về quan hệ đối tác toàn diện và hợp tác chiến lược chặt chẽ hơn trong thời đại mới, nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước". Theo ông Ushakov, tài liệu dài 30 trang này "lưu ý tính chất đặc biệt của mối quan hệ Nga-Trung, vạch ra những cách thức để phát triển hơn nữa toàn bộ mối quan hệ song phương, nhắc lại vai trò dẫn đầu của Nga và Trung Quốc trong nỗ lực hình thành một trật tự công bằng và dân chủ".

Ông Ushakov cũng cho biết hai bên còn ký 11 văn kiện liên Chính phủ với sự chứng kiến của hai nhà lãnh đạo. Một gói văn kiện lớn, bao gồm cả những văn kiện về thương mại, cũng được ký trước sự chứng kiến của lãnh đạo hai nước.

Liên quan đến cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine, trước thềm chuyến thăm Trung Quốc lần này, Tổng thống Vladimir Putin cho biết Nga vẫn để ngỏ cánh cửa đối thoại và đàm phán giải quyết cuộc xung đột kéo dài hơn 2 năm ở Ukraine, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ đối với kế hoạch của Trung Quốc về giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột này. Tổng thống Putin nhấn mạnh Nga vẫn đang tìm kiếm giải pháp toàn diện, bền vững và công bằng đối với cuộc xung đột ở Ukraine thông qua phương thức hòa bình, đồng thời khẳng định mọi cuộc đàm phán cần tính đến những lợi ích của tất cả các bên liên quan cuộc xung đột, bao gồm lợi ích của Nga.

Trước đó, hồi tháng 2/2023, vào dịp tròn 1 năm xung đột Nga-Ukraine, Bắc Kinh đã công bố đề xuất 12 điểm gồm những nguyên tắc chung để chấm dứt xung đột Nga-Ukraine nhưng không đi vào chi tiết cụ thể. Theo đó, Trung Quốc đã bày tỏ rõ lập trường rằng đối thoại, đàm phán là cách khả dĩ duy nhất nhằm giải quyết khủng hoảng Ukraine. Bên cạnh đó, Trung Quốc cho rằng, tất cả các bên nên ủng hộ Nga và Ukraine làm việc theo cùng một hướng và nối lại đối thoại trực tiếp càng sớm càng tốt, để dần dần hạ nhiệt tình hình, cuối cùng đạt được một lệnh ngừng bắn toàn diện. Vào thời điểm đó, đề xuất đã nhận được sự hoan nghênh ở cả Nga và Ukraine.

Theo ông Putin, đề xuất của Trung Quốc về giải quyết cuộc xung đột ở Ukraine là hợp lý. Theo nhà lãnh đạo Nga, đề xuất của Trung Quốc bao gồm các bước đi nhằm đạt được hòa bình bằng cách kiềm chế nỗ lực theo đuổi các lợi ích riêng, giảm căng thẳng, thiểu tác động tiêu cực mà xung đột gây ra đối với nền kinh tế toàn cầu và sự ổn định của chuỗi giá trị toàn cầu. Ông Putin nhấn mạnh, những bước đi này có thể đặt nền móng cho một tiến trình chính trị và ngoại giao có tính đến các mối quan ngại của Nga về an ninh cũng như góp phần đạt được một nền hòa bình lâu dài và bền vững.

Các nhà phân tích đánh giá, trong bối cảnh cuộc khủng hoảng Ukraine tiếp diễn, gây ra nhiều hệ lụy cho kinh tế, an ninh, trật tự thế giới thì việc duy trì một mối quan hệ bền vững Nga và Trung Quốc trở thành nền tảng để hai bên tiếp tục thể hiện trách nhiệm, nâng cao vai trò trong giải quyết những thách thức toàn cầu./.

Trọng Đức (tổng hợp)