Trò diễn Xuân Phả (Thanh Hóa)

 

Trò Xuân Phả là các trò diễn dân gian mô tả cảnh 5 quốc gia cổ (thuộc Trung Hoa, Hòa Lan, Tú Huần, Chăm Pa, Ai Lao) đem lễ vật cùng với những tiết mục múa hát đặc sắc của quốc gia họ để chúc mừng Hoàng đế nước Việt xưa.

Trò diễn Xuân Phả được hình thành và phát triển hơn 1.000 năm để trở thành một tổ hợp múa dân gian đặc sắc, "độc nhất vô nhị", diễn ra hằng năm vào các ngày từ 10 - 12/2 Âm lịch, tại di tích Nghè Xuân Phả của làng Xuân Phả nay thuộc xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

Trò diễn Xuân Phả gồm có 5 điệu múa rất đặc sắc gồm: Hoa Lang, Chiêm Thành, Ai Lao, Ngô Quốc và Tú Huần (Lục Hồn Nhung). Mỗi trò có những ý nghĩa khác nhau.

Điều độc đáo của trò diễn Xuân Phả là trong 5 trò thì có 3 trò người diễn phải dùng mặt nạ, đó là trò Chiêm Thành, Hoa Lang và Lục Hồn Nhung. Đặc trưng ở trò Xuân Phả là các vũ công nam có những động tác phóng khoáng, tay chân mở rộng, khỏe, thể hiện “trong nhu có cương, trong cương có nhu”, với nhiều động tác múa, đội hình múa, làm tôn nên sắc thái văn hóa lúa nước, cùng vẻ duyên dáng, tinh tế, kín đáo nhưng cũng rất mạnh mẽ của người Việt.

Sau nhiều thế kỷ ra đời, tồn tại, phát triển và được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, trò diễn Xuân Phả đã dần hoàn thiện về kỹ thuật làm mặt nạ, đạo cụ, trang phục, âm nhạc và lời ca. Trò diễn này cũng hội tụ các tiêu chí như tính đại diện, thể hiện bản sắc cộng đồng, địa phương. Các điệu múa phản ánh sự đa dạng văn hóa và sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ, có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài... Với những tiêu chí đó, trò diễn Xuân Phả đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2017.

Có thể nói, trò diễn Xuân Phả là đỉnh cao của sự kết tinh giữa nghệ thuật múa cung đình và múa dân gian người Việt. Chính vì vậy, trò Xuân Phả vừa độc đáo và vừa có sức hấp dẫn riêng để trở thành một viên ngọc quý trong kho tàng văn hóa phi vật thể của dân tộc Việt Nam.