50 năm Lãnh tụ Cuba Fidel Castro lần đầu thăm Việt Nam (9/1973-9/2023): 50 năm nặng ân tình

Hà Nội (TTXVN 26/09/2023)

Trong ký ức của người dân Việt Nam, Cuba và lãnh tụ Fidel Castro luôn là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần quật khởi, khát vọng vươn tới tự do, hạnh phúc và đầy ắp ân tình. Nửa thế kỷ đã qua kể từ sau chuyến thăm lần đầu tiên tới Việt Nam và tới vùng giải phóng miền Nam Việt Nam (9/1973-9/2023), Việt Nam và Cuba luôn kề vai sát cánh trong công cuộc đấu tranh vì độc lập tự do, giữ vững thành quả cách mạng, kiên định với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở mỗi đất nước; đồng thời không ngừng vun đắp cho mối quan hệ đồng chí anh em mẫu mực thủy chung, trong sáng giữa hai quốc gia.

* Từ chuyến thăm lịch sử lần đầu tiên của Lãnh tụ Fidel Castro đến Việt Nam
Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 2/12/1960, hai năm sau khi Cách mạng Cuba thành công (1/1/1959). Trong thời kỳ Việt Nam tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Cuba là nước luôn đi đầu trong phong trào quốc tế ủng hộ Việt Nam, là nước đầu tiên trên thế giới công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và chấp thuận Phái đoàn Đại diện thường trú của Mặt trận (tháng 7/1962), thành lập Ủy ban Đoàn kết với miền Nam Việt Nam (25/9/1963), công nhận về mặt ngoại giao Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1965), cử Đại sứ bên cạnh Ủy ban trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng (tháng 3/1969)… Cuba cũng là nước dành nhiều sự giúp đỡ cho Việt Nam vào những thời khắc quan trọng của cuộc kháng chiến.

Đặc biệt, vào những ngày giữa tháng 9/1973, khi cuộc đấu tranh thống nhất đất nước của Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn ác liệt, Tổng Tư lệnh Fidel Castro - người anh hùng của đất nước Cuba, đã vượt nửa vòng Trái Đất đến Việt Nam, vào vùng tuyến lửa Quảng Trị với mong muốn tận mắt chứng kiến chiến trường ác liệt và cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân ta, gặp gỡ đồng bào và chiến sĩ miền Nam.

Là nguyên thủ nước ngoài đầu tiên và duy nhất tới thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam khi chiến tranh chưa kết thúc, chuyến thăm lịch sử của Fidel Castro đã trở thành biểu tượng của tình đoàn kết anh em thủy chung, gắn bó giữa hai dân tộc cùng lý tưởng cao đẹp vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ trên thế giới. Cũng chính tại Quảng Trị (tháng 9/1973), Lãnh tụ Fidel Castro đã nhắc lại câu nói lịch sử: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”.

Và thực tế đã chứng minh, trong những thời khắc vô cùng cam go trong cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam, Cuba luôn là biểu tượng và đi đầu trong phong trào nhân dân thế giới đoàn kết, ủng hộ sự nghiệp đấu tranh chính nghĩa của Việt Nam chống đế quốc Mỹ, giành thắng lợi hoàn toàn, thống nhất đất nước. Vượt qua khoảng cách xa xôi về địa lý, hoàn cảnh còn nhiều khó khăn, Cuba luôn sát cánh, hỗ trợ Việt Nam với tinh thần một người bạn chân thành, một người đồng chí tin cậy.

Lãnh tụ Fidel Castro thường biến những chuyến công du nước ngoài của ông thành cơ hội vận động chính phủ và nhân dân các nước đoàn kết, ủng hộ Việt Nam. Những cuộc tuần hành quần chúng ở Cuba thể hiện đoàn kết với Việt Nam cũng luôn có sự xuất hiện, đồng hành của nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước Cuba...

Kể cả trong những thời điểm đất nước Cuba gặp nhiều khó khăn do bị bao vây, cấm vận, thì Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba anh em vẫn luôn dành cho Việt Nam sự ủng hộ và giúp đỡ vô cùng quý báu, có hiệu quả về cả tinh thần lẫn vật chất. Lãnh tụ Fidel Castro đã từng khẳng định: “Đáng tiếc là chúng ta - những người Cuba - không có đủ đường sữa để gửi cho nhân dân Việt Nam, chứ nếu có, không những đường sữa mà cả máu chúng ta cũng sẵn sàng hiến dâng cho nhân dân Việt Nam”.  Năm 1967 được Cuba đặt tên là “Năm Việt Nam Anh hùng”. Năm 1972, Lãnh tụ Fidel Castro một lần nữa khẳng định: “Tình đoàn kết của chúng ta, niềm tin của chúng ta đối với nhân dân Việt Nam và ban lãnh đạo Việt Nam là vô điều kiện và tuyệt đối”. 

Với khẩu hiệu “Tất cả vì Việt Nam”, phong trào đoàn kết với Việt Nam đã lan tỏa rộng khắp đất nước Cuba. Không nơi nào trên thế giới có hàng nghìn nhà máy, trường học, khu phố mang tên các anh hùng, các địa danh của Việt Nam, như ở Cuba.

Tình đoàn kết, sẻ chia thể hiện bằng những hành động “chia lửa” với Việt Nam. Nhân dân Việt Nam không quên hình ảnh bạn bè Cuba trong những năm tháng gian khó, vừa chống giặc, vừa xây dựng đất nước.

Những chuyên gia, thủy thủ, công nhân Cuba sát cánh bên bộ đội và nhân dân Việt Nam trong bom đạn trên đất cảng Hải Phòng, xây dựng Đường Trường Sơn, Bệnh viện Hữu nghị Đồng Hới (Quảng Bình), hay Khách sạn Thắng Lợi (Hà Nội)... Nhiều con đường, nhà máy, công trình thiết yếu quan trọng trên mọi miền đất nước Việt Nam còn lưu dấu bàn tay lao động và sức sáng tạo của bạn bè Cuba, những người đã làm hết những gì có thể để giúp Việt Nam vực dậy sau chiến tranh.

Cuba là nước có vai trò rất quan trọng trong việc vận động các nước Mỹ Latinh ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc tại khóa 32 Đại hội đồng Liên hợp quốc năm 1977. 

Đó chính là chất Cuba, là chất Fidel trong tình cảm, đoàn kết, ủng hộ nồng hậu, vô điều kiện đối với Việt Nam, làm nên mối quan hệ đặc biệt, không có tiền lệ, là mẫu mực của quan hệ quốc tế.  

Đáp lại chân tình của người đồng chí, anh em, Việt Nam cũng luôn dành tình cảm hữu nghị đặc biệt, đoàn kết và hợp tác chân thành, coi việc hỗ trợ Cuba là nghĩa vụ tự nhiên, xuất phát từ lương tâm và tình cảm quốc tế trong sáng, truyền thống hữu nghị và nhân văn của dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Việt Nam và Cuba cách xa nhau hàng vạn dặm nhưng lòng dân hai nước gần gũi như anh em một nhà”. 

Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các thế hệ lãnh đạo và nhân dân Việt Nam luôn khẳng định, đoàn kết và ủng hộ Cuba là lương tâm và trách nhiệm của những người cộng sản và toàn thể nhân dân Việt Nam; là đạo lý, truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam thủy chung với đồng chí, bạn bè.

Sau giải phóng và bước vào công cuộc tái thiết đất nước, Việt Nam hợp tác cùng Cuba đúc rút kinh nghiệm thắng lợi, góp phần vào học thuyết “chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc chống xâm lược”.

Nhân dân Việt Nam đồng lòng chịu đựng thiếu thốn, hy sinh lợi ích để hỗ trợ, phần nào giúp Cuba vượt qua thời điểm khó khăn của “thời kỳ đặc biệt”. Nhiều dự án viện trợ, hợp tác được triển khai, như giúp Cuba sản xuất lúa gạo, từng bước bảo đảm an ninh lương thực. Việt Nam hết lòng chia sẻ với Cuba kinh nghiệm phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế.

Ngày nay, quan hệ đoàn kết truyền thống, ủng hộ và hợp tác toàn diện anh em Việt Nam-Cuba không ngừng được quan tâm, củng cố, thúc đẩy và phát triển trên mọi lĩnh vực, chính trị, kinh tế-thương mại, an ninh-quốc phòng, nông nghiệp, xây dựng, giáo dục, y tế, công nghệ sinh học, giao thông, thể dục-thể thao… Hai nước cũng duy trì quan hệ hợp tác và ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên hợp quốc.

* Mở ra những dấu mốc đặc biệt của tình hữu nghị Việt Nam-Cuba

Vào những ngày tháng 9 này, tại Việt Nam và Cuba đều diễn ra nhiều hoạt động ý nghĩa để kỷ niệm những sự kiện trọng đại: 60 năm Cuba thành lập Ủy ban đoàn kết với miền Nam Việt Nam (25/9/1963-25/9/2023), tiền thân của Hội Hữu nghị Cuba-Việt Nam ngày nay; 50 năm Lãnh tụ Fidel Castro lần đầu thăm Việt Nam và tới vùng giải phóng miền Nam Việt Nam (9/1973-2023)…

Các hoạt động kỷ niệm đã khơi gợi những ký ức đẹp về mối quan hệ hữu nghị bền chặt Việt Nam-Cuba. Đáng chú ý tại Cuba có Lễ kỷ niệm 50 năm chuyến thăm đầu tiên của Tổng tư lệnh Fidel Castro tới Việt Nam và vùng giải phóng miền Nam Việt Nam, tổ chức ngày 12/9/2023 do Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel chủ trì.

Tại Việt Nam, cũng trong ngày 12/9/2023, cũng diễn ra Lễ kỷ niệm 50 năm chuyến thăm đầu tiên của Tổng Tư lệnh Fidel Castro tới Việt Nam, đến vùng giải phóng miền Nam Việt Nam và khai mạc Triển lãm ảnh “Đại thắng Cuba và Việt Nam”, do Đại sứ quán Cuba tại Hà Nội tổ chức.

Riêng tại Quảng Trị diễn ra nhiều hoạt động để kỷ niệm 50 năm chuyến thăm của lãnh tụ Cuba Fidel Castro tới vùng giải phóng miền Nam Việt Nam. Điểm nhấn đáng chú ý là Lễ kỷ niệm diễn ra vào ngày 26/9/2023. Đây là sự kiện lớn có sự tham gia của Đoàn lãnh đạo cấp cao Đảng, Nhà nước Cuba do Chủ tịch Quốc hội Chính quyền nhân dân Cuba Esteban Lazo Hernandez dẫn đầu và Đoàn lãnh đạo cấp cao Đảng, Nhà nước Việt Nam. Lễ kỷ niệm tại Quảng Trị là dịp để tri ân lãnh tụ Cuba Fidel Castro, đồng thời khẳng định thông điệp Việt Nam luôn trân trọng, biết ơn sự ủng hộ của Cuba, các nước bạn bè và các lực lượng tiến bộ trên thế giới trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước trước đây cũng như công cuộc phát triển đất nước hiện nay. Bên cạnh đó, lễ kỷ niệm còn giúp tăng cường hiểu biết giữa nhân dân đặc biệt là thế hệ trẻ hai nước về lịch sử và ý nghĩa mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Cuba do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lãnh tụ Fidel Castro dày công vui đắp. Đồng thời thể hiện quyết tâm của hai nước trong việc tiếp tục kế thừa và phát huy sức mạnh truyền thống tốt đẹp, góp phần thắt chặt thêm quan hệ đoàn kết anh em thủy chung, hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân Việt Nam-Cuba.

Ngoài các hoạt động kỷ niệm, hàng loạt cơ quan báo chí, truyền thông của Việt Nam và Cuba cũng đều đăng tải các thông tin, bài viết, nhấn mạnh chuyến thăm Việt Nam lần đầu tiên của Lãnh tụ Fidel Castro năm 1973 là một sự kiện lịch sử có ý nghĩa đặc biệt, là minh chứng sinh động, thuyết phục nhất về tình đoàn kết, sự ủng hộ vô tư, trong sáng của Cuba dành cho Việt Nam, là nguồn cổ vũ, động viên lớn lao cho quân và dân ta trong cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; đồng thời tạo thêm động lực mới cho phong trào đoàn kết và ủng hộ Việt Nam trên thế giới. Nhân dịp này, Hãng thông tấn Cuba Prensa Latina (PL) đã ra mắt cuốn sách “Fidel Castro - Vì Việt Nam, nguyện hiến dâng cả máu! (Fidel Castro - Nuestra Sangre Por Vietnam)”. Cuốn sách là kết quả hợp tác giữa Thông tấn xã Việt Nam và PL, tổng hợp các bài viết và hình ảnh mà một vài trong số đó chưa từng được xuất bản về các sự kiện lịch sử, bao gồm cả ý kiến đóng góp của các nhà báo hai nước. Cuốn sách được trình bày song ngữ tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh, đồng thời với một ấn bản song ngữ tiếng Việt-Tây Ban Nha do Nhà xuất bản Thông tấn phát hành tại Việt Nam. Ngoài ra, Nhà xuất bản Thông tấn cũng giới thiệu đến độc giả cuốn “Fidel Castro - Huyền thoại xuyên thế kỷ” do nhà báo Phạm Đình Lợi, nguyên phóng viên thường trú, nguyên Trưởng cơ quan thường trú Thông tấn xã Việt Nam tại Cuba trong ba nhiệm kỳ, viết, biên dịch, tuyển chọn với sự cộng tác của Hoài Nam và Ngô Tuân…

Những hoạt động kỷ niệm đặc biệt trên đong đầy ý nghĩa cả với nhân dân Việt Nam và Cuba, là lời nhắc nhở thiết thực với thế hệ trẻ hai nước về những nỗ lực không ngừng của các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước trong quá trình gây dựng và vun đắp tình hữu nghị bền chặt vượt thời gian./.

          An An (tổng hợp)