50 năm quan hệ hữu nghị Việt Nam-Uganda: Không ngừng nâng cao hiệu quả hợp tác

Hà Nội (TTXVN 8/2/2023) Ngày 9/2/1973, Việt Nam và Uganda thiết lập quan hệ ngoại giao. Trong suốt 5 thập niên qua, quan hệ hai nước luôn được duy trì, phát triển tốt đẹp trên nhiều lĩnh vực.

        Trong lịch sử, Lãnh đạo và nhân dân Uganda luôn tích cực ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân Việt Nam. Điển hình là việc thành lập Ủy ban Uganda đoàn kết với Việt Nam; ra Tuyên bố chung với Syria về việc hoàn toàn ủng hộ lập trường của Việt Nam và yêu cầu Mỹ rút toàn bộ quân đội khỏi Việt Nam nhân chuyến thăm Syria của Tổng thống Uganda đầu những năm 70 của thế kỷ XX; lên án chính sách Việt Nam hóa chiến tranh của Tổng thống Mỹ Nixon; Ngoại trưởng Uganda đã lên án Mỹ tàn sát nhân dân Việt Nam tại Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 29 năm 1974.
          Hiện nay hai nước vẫn chưa mở Đại sứ quán tại thủ đô của nhau. Đại sứ quán Việt Nam tại Tanzania kiêm nhiệm Uganda, còn Đại sứ quán Uganda tại Malaysia kiêm nhiệm Việt Nam.
          Trong những năm qua, quan hệ giữa hai nước phát triển tốt đẹp trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư, nông nghiệp… Về chính trị-ngoại giao, hai nước duy trì các chuyến đoàn thăm lẫn nhau. Gần đây, phía Uganda có các đoàn thăm Việt Nam của: Phó Thủ tướng Muganwa Kajura Henry (tháng 9/2014), Quốc Vụ khanh Bộ Ngoại giao Henry Oryem Okello (tháng 1/2019), Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Chăn nuôi và Thủy sản Mbalibulha Christopher Kibanzanga (tháng 3/2019), Tổng thống Yoweri Kaguta Museveni (tháng 11/2022)… Phía Việt Nam có Thứ trưởng Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng, Đặc phái viên của Thủ tướng Chính phủ tham dự Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Phi tại Uganda (tháng 7/2010)… Từ năm 2017, Việt Nam đã chính thức cử ông King Mulenga Augustus Ceasor, người Uganda làm Lãnh sự danh dự tại Uganda.
        Mới đây nhất, trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Uganda Yoweri Kaguta Museveni (tháng 11/2022), lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta đều nhấn mạnh Việt Nam luôn chú trọng thúc đẩy quan hệ với các nước châu Phi anh em nói chung, Uganda nói riêng, những nước cùng trải qua đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giải phóng dân tộc, chia sẻ nhiều lợi ích chung, có thể bổ sung cho nhau trong phát triển đất nước và khẳng định vị trí xứng đáng của các nước đang phát triển trên trường quốc tế.

Lãnh đạo hai nước đều khẳng định quyết tâm tăng cường hợp tác kinh tế, nâng cao kim ngạch thương mại song phương tương xứng với quan hệ chính trị tốt đẹp, với quy mô thị trường gần 150 triệu dân của hai nền kinh tế. Hai nước đều nhất trí về tầm quan trọng của hợp tác nông nghiệp, coi đây là một trong những trụ cột của hợp tác song phương, trong đó ưu tiên bảo đảm an ninh lương thực quốc gia. Hai bên mong muốn đẩy mạnh hợp tác đầu tư thông qua tăng cường trao đổi thông tin về môi trường, cơ hội đầu tư và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hai bên xúc tiến các hoạt động hợp tác đầu tư. Lãnh đạo hai nước nhất trí mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực nhiều tiềm năng như giáo dục và đào tạo, thông tin và truyền thông, quốc phòng-an ninh, y tế, công nghệ thông tin, du lịch, dầu khí, nghiên cứu và sản xuất vaccine…

         Về kinh tế-thương mại, kim ngạch thương mại năm 2021 của hai nước đạt 14,3 triệu USD, tăng 39,8% so với năm 2020. Trước đó, kim ngạch thương mại năm 2020 đạt 10,28 triệu USD, giảm so với mức 21,3 triệu USD năm 2018. Việt Nam xuất khẩu sang Uganda chủ yếu là sắt thép, sản phẩm dệt may, máy móc, thiết bị, phụ tùng, điện thoại các loại và linh kiện; nhập khẩu chủ yếu thức ăn gia súc, nguyên liệu, cà phê, gỗ và sản phẩm gỗ.
          Trong lĩnh vực đầu tư, tính đến tháng 10/2022, Uganda đầu tư trực tiếp 3 dự án với tổng vốn đầu tư 90.000 USD trong lĩnh vực bán buôn, bán lẻ; sửa chữa ô tô, xe máy tại Thành phố Hồ Chí Minh. Việt Nam có 2 dự án đầu tư sang Uganda với tổng mức đầu tư 35,5 triệu USD trong các lĩnh vực khai khoáng và xây dựng. Trong đó, dự án thứ nhất của Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng Ba Đình với mức vốn đầu tư 35 triệu USD trong lĩnh vực khai thác, chế biến vàng và kim loại màu. Dự án thứ hai của Công ty Cổ phần Kết cấu thép ATAD với mức vốn đầu tư 0,5 triệu USD trong lĩnh vực xây dựng.
          Đặc biệt, hợp tác nông nghiệp được coi là một điểm sáng trong quan hệ hai nước hiện nay. Uganda đã cử các đoàn thăm Việt Nam như: Đại sứ Uganda tại Malaysia kiêm nhiệm Việt Nam sau khi trình Quốc thư đã có buổi làm việc với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (tháng 8/2018); Bộ trưởng Nông nghiệp, Chăn nuôi và Thủy sản Uganda thăm, làm việc với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (tháng 3/2019), thăm thực địa vùng sản xuất cà phê tại Đắk Lắk, ký Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy sản; Ủy ban phát triển cà phê Uganda cùng một số đại biểu Quốc hội Uganda thăm và làm việc với các cơ quan, doanh nghiệp liên quan đến sản xuất, chế biến và kinh doanh cà phê (tháng 10/2019). Hai bên đã ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy sản (tháng 3/2019).
          Là một quốc gia ở vùng Đông Phi, Uganda có nguồn tài nguyên phong phú gồm đất canh tác, mỏ đồng, cô-ban. Nông nghiệp là lĩnh vực quan trọng, thu hút trên 80% lực lượng lao động với sản phẩm chính gồm cà phê, chè, ngô, chuối, đường. Ngoài ra, Uganda còn có thế mạnh về chăn nuôi gia súc, đánh bắt cá và công nghiệp chế biến sữa. Hiện nay đất nước này đang thực hiện nhiều biện pháp cải cách mạnh mẽ, ưu tiên phát triển nông nghiệp và các dịch vụ công nghệ thông tin và truyền thông, triển khai các chính sách thương mại-đầu tư thông thoáng nhằm thu hút mạnh mẽ đầu tư nước ngoài. Do đó, Việt Nam và Uganda vẫn còn nhiều tiềm năng hợp tác về thương mại, nông nghiệp, giáo dục-đào tạo, thông tin-truyền thông…
       Cộng đồng Việt Nam tại Uganda hiện có khoảng 250 người, chủ yếu buôn bán các mặt hàng bông, gỗ, khoáng sản nhưng hầu hết kinh doanh nhỏ lẻ. Tuy nhiên, một phần đã về nước do tác động của đại dịch COVID-19.
        Tại các diễn đàn đa phương, hai nước thường xuyên phối hợp, ủng hộ lẫn nhau, nhất là trong khuôn khổ Liên hợp quốc. Uganda ủng hộ Việt Nam vào Hội đồng Nhân quyền (2014-2016; 2023-2025); Ủy ban Luật pháp Quốc tế (2017-2021); Hội đồng Kinh tế và Xã hội Liên hợp quốc ECOSOC (2016-2018); Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (2020-2021)…
        Chắc chắn, sự hợp tác tin cậy, hiệu quả giữa hai nước được vun đắp trong 50 năm qua sẽ là nền tảng vững chắc để quan hệ hữu nghị Việt Nam-Uganda phát triển hơn nữa trong tương lai./.
          An Ngọc (tổng hợp)