55 năm sáng mãi ngọn đuốc hữu nghị truyền thống Việt Nam-Thụy Điển
Hà Nội (TTXVN 10/1/2024) Ngày 11/1/2024 đánh dấu 55 năm ngày Việt Nam và Thuỵ Điển thiết lập quan hệ ngoại giao (11/1/1969-11/1/2024). Suốt 55 năm qua, hai nước đã tích cực xây dựng, vun đắp, phát triển mối quan hệ song phương ngày càng bền vững, đi vào chiều sâu và đạt được những thành tựu đáng tự hào trên nhiều lĩnh vực.
* Quan hệ hữu nghị truyền thống gắn bó khăng khít
Thụy Điển là nước phương Tây đầu tiên công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam, vào ngày 11/1/1969, khi Việt Nam còn đang tiến hành cuộc kháng chiến gian khổ giành độc lập, thống nhất đất nước. Thụy Điển cũng là nước phương Tây có phong trào ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của Việt Nam mạnh nhất và sớm nhất (từ tháng 8/1966). Nhân dân Việt Nam mãi khắc ghi trong tâm khảm sự ủng hộ nghĩa hiệp, chí tình, quý báu của nhân dân Thụy Điển. Hình ảnh cố Thủ tướng Thụy Điển Olof Palme giương cao ngọn đuốc xuống đường tuần hành ở thủ đô Stockholm cùng hàng nghìn người dân trong đêm đông giá rét ngày 21/2/1968 (khi đó ông là Bộ trưởng Giáo dục) nhưng hừng hực khí thế phản đối chiến tranh tại Việt Nam đã gây chấn động thế giới, thắp lên ngọn đuốc đoàn kết, ủng hộ Việt Nam trên toàn cầu, đồng thời thắp lên tình hữu nghị với nhân dân Việt Nam.
Trong giai đoạn đổi mới, xây dựng đất nước, Thụy Điển cũng luôn dành cho Việt Nam sự ủng hộ quý báu về vật chất và tinh thần. Nhiều công trình quan trọng phục vụ dân sinh do Thụy Điển giúp đỡ xây dựng như Bệnh viện Nhi Thụy Điển, Bệnh viện Đa khoa Uông Bí, Nhà máy giấy Bãi Bằng… từ lâu đã là biểu tượng sinh động cho tình hữu nghị gắn bó giữa hai nước.
Thụy Điển cũng là nước phương Tây đi đầu trong việc hỗ trợ Việt Nam trong các lĩnh vực cải cách kinh tế, tài chính, ngân hàng, quản lý kinh tế, hành chính, luật pháp… đồng thời cũng tích cực hỗ trợ Việt Nam khai thông quan hệ với các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế (IMF, WB...). Tháng 1/2014, Quốc hội Thụy Điển đã phê chuẩn Hiệp định Đối tác và Hợp tác toàn diện Việt Nam-EU (PCA).
Không chỉ khăng khít trong quá khứ, hiện nay, quan hệ chính trị giữa hai nước cũng diễn ra rất tốt đẹp. Trong những năm vừa qua, các chuyến thăm cấp cao giữa hai nước đã góp phần thúc đẩy mối quan hệ song phương phát triển ngày càng hiệu quả. Điển hình là chuyến thăm chính thức Thụy Điển của: Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân (tháng 4/2017); Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (tháng 5/2019); Thường trực Ban Bí thư, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai thăm và làm việc tại Thụy Điển (tháng 11/2023); Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson bên lề Hội nghị lần thứ 28 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28) tại Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) (tháng 12/2023). Tại cuộc gặp này Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson đã đánh giá cao lập trường của Việt Nam về giải quyết hòa bình các tranh chấp, xung đột quốc tế, và tin tưởng Việt Nam sẽ tiếp tục có những đóng góp tích cực vào thúc đẩy và phát huy vai trò trung tâm của ASEAN cũng như tham gia giải quyết những vấn đề chung của cộng đồng quốc tế…
Về phía Thụy Điển có chuyến thăm chính thức Việt Nam của: Bộ trưởng Ngoại giao Thụy Điển Margot Wallström (tháng 11/2017); Công chúa kế vị Thụy Điển Victoria Ingrid Alice Dé siree (tháng 5/2019); Thứ trưởng Ngoại giao Thụy Điển Robert Rydberg (tháng 6/2022)…
Việt Nam và Thụy Điển cũng đã ký kết nhiều văn bản nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hợp tác, như: Hiệp định về nguyên tắc và thủ tục chung cho hợp tác Việt Nam-Thụy Điển; Hiệp định tránh đánh thuế song trùng; Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư; Các Hiệp định khung về hợp tác phát triển theo từng giai đoạn; Hiệp định hợp tác văn hóa; Hiệp định hợp tác về khoa học kỹ thuật; Bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục đại học và nghiên cứu…
Hai nước cũng phối hợp hiệu quả trên các diễn đàn đa phương, nhất là trong giải quyết các vấn đề toàn cầu.
* Hợp tác kinh tế, thương mại còn nhiều tiềm năng
Cùng với quan hệ chính trị tốt đẹp, quan hệ thương mại hai nước cũng ngày càng phát triển. Từ năm 1967 đến năm 2013, Thụy Điển là nước Bắc Âu viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho Việt Nam, tập trung vào các lĩnh vực: xây dựng thể chế, luật pháp, nhà nước pháp quyền, cải cách hành chính, phát triển nguồn nhân lực, y tế, môi trường…
Từ cuối năm 2013, quan hệ hai nước chuyển sang giai đoạn đối tác bình đẳng cùng có lợi. Thương mại song phương cũng đã có những bước tiến đáng kể với tổng kim ngạch thương mại năm 2022 đạt trên 1,5 tỷ USD. Năm 2023, do tình hình kinh tế thế giới khó khăn nên hoạt động thương mại giữa hai nước không tránh khỏi bị ảnh hưởng. Tuy vậy tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều 11 tháng đầu năm vẫn đạt khoảng 1,2 tỷ USD. Theo số liệu của Cơ quan Thống kê Thụy Điển (SCB) công bố tháng 12/2023, Thụy Điển là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại Bắc Âu và ngược lại, Việt Nam là đối tác nhập khẩu lớn nhất của Thụy Điển tại Đông Nam Á.
Về đầu tư, tính lũy kế đến ngày 20/12/2023, Thụy Điển đứng thứ 29/144 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với 109 dự án còn hiệu lực và tổng vốn đăng ký là 733,26 triệu USD.
Hợp tác văn hóa, giáo dục, khoa học giữa hai nước cũng luôn được quan tâm thúc đẩy. Thông qua hoạt động của tổ chức Phát triển Quốc tế Thụy Điển (SIDA) những năm trước đây, Thụy Điển đã giúp Việt Nam đào tạo nhiều chuyên gia, kỹ sư trong các ngành lâm nghiệp, giấy, năng lượng, sinh học, y học và báo chí. Một số trường đại học, viện nghiên cứu hai nước đã thiết lập mối quan hệ hợp tác chặt chẽ trong đào tạo và trao đổi sinh viên, nghiên cứu sinh, học thuật, như giữa Đại học Y Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Hàng hải Việt Nam... với Viện Karolinska, Học viện Công nghệ Hoàng gia KTH, Đại học Lund, Đại học Hàng hải Thế giới của Thụy Điển. Các hoạt động giao lưu văn hóa, nghệ thuật giữa hai nước thường xuyên được tổ chức.
Theo đánh giá của Đại sứ Việt Nam tại Vương quốc Thuỵ Điển Trần Văn Tuấn, quan hệ Việt Nam-Thụy Điển còn rất nhiều tiềm năng để hợp tác phát triển. Trước hết, hai nước có tiềm năng hợp tác rất lớn về chống biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Đây chính là lĩnh vực mà Thụy Điển có thế mạnh, đi đầu trên thế giới, trong khi Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Mục tiêu phát triển của Việt Nam hiện tại cũng như lâu dài đều hướng tới chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai; đồng thời, quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững tài nguyên thiên nhiên. Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp Thụy Điển đánh giá rất cao cam kết chống biến đổi khí hậu của Chính phủ Việt Nam và bày tỏ sẵn sàng hợp tác, hỗ trợ Việt Nam để thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.
Thứ hai, hai nước có tiềm năng hợp tác tốt trong lĩnh vực khoa học-công nghệ, nhất là trong những lĩnh vực Thụy Điển có nhiều kinh nghiệm như: công nghệ thu giữ carbon, xử lý rác thải; chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, quản lý tài chính; theo dõi và chăm sóc sức khỏe cộng đồng...
Thứ ba, hai nước cũng có tiềm năng hợp tác hiệu quả về lao động, thương mại và đầu tư. Với quy mô dân số khoảng 100 triệu người, có chế độ chính trị ổn định và tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng, Việt Nam đang thực sự là một thị trường hấp dẫn, nhiều tiềm năng đối với các doanh nghiệp Thụy Điển.
Năm 2023, hai nước tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa nhằm kỷ niệm dấu mốc 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (11/1/1969-11/1/2024). Ngay từ giữa năm 2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Thụy Điển đã lên kế hoạch tổ chức các hoạt động kỷ niệm, như quảng bá văn hóa-thương mại-du lịch Việt Nam; thúc đẩy ký kết một số biên bản ghi nhớ hợp tác giữa cơ quan chức năng hai nước; hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các đoàn doanh nghiệp lớn của Thụy Điển vào tìm hiểu môi trường đầu tư tại Việt Nam cũng như đón các đoàn đại biểu Việt Nam sang thăm và làm việc tại Thụy Điển trong năm 2024.
Đại sứ quán Thụy Điển tại Việt Nam cũng tổ chức nhiều hoạt động thiết thực nhằm kỷ niệm dấu mốc 55 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước.
Theo Đại sứ Việt Nam tại Vương quốc Thuỵ Điển Trần Văn Tuấn, thời gian tới, hai nước tập trung thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực chính trị-đối ngoại, thương mại-đầu tư và khoa học-công nghệ; thúc đẩy thiết lập đường bay thẳng và đường vận tải biển kết nối trực tiếp giữa hai quốc gia; thúc đẩy tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các doanh nghiệp Thụy Điển đầu tư vào Việt Nam, nhất là trong các lĩnh vực: chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, chuyển đổi năng lượng, xây dựng cơ sở hạ tầng, bảo vệ môi trường...; thúc đẩy cơ quan chức năng hai bên cung cấp thêm nhiều chương trình học bổng, trao đổi sinh viên, giáo viên giữa hai nước...
Nhìn lại chặng đường 55 năm đã qua, có thể thấy “ngọn đuốc của tình hữu nghị” Việt Nam-Thụy Điển đã được cố Thủ tướng Olof Palme thắp lên từ hơn nửa thế kỷ trước đã luôn được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước vun đắp, đạt nhiều kết quả tốt đẹp, tích cực trên nhiều lĩnh vực./.
An Ngọc (tổng hợp)
