65 năm Ngày mở đường Hồ Chí Minh: Viết tiếp trang sử mới

Hà Nội (TTXVN 18/5/2024) Nếu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, con đường Trường Sơn là biểu hiện sinh động của khát vọng cháy bỏng về một nền độc lập tự do, thống nhất Tổ quốc của dân tộc Việt Nam, thì trong thời bình, đường Trường Sơn-đường Hồ Chí Minh là con đường giúp Việt Nam vững bước đi lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

* Viết tiếp trang sử mới

Con đường vận tải xuyên dãy Trường Sơn đã được quân và dân ta sử dụng từ thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, đặc biệt phát huy giá trị trong Chiến dịch Điện Biên Phủ. Khi cuộc kháng chiến của quân dân miền Nam chống Mỹ Ngụy ngày càng cam go, các nhánh tuyến của đường mòn năm xưa đã được ta mở rộng thành mạng lưới “Đường Hồ Chí Minh” - tuyến vận tải chiến lược của quân đội ta.

Với khẩu hiệu "Đánh địch mà tiến, mở đường mà đi", trong 16 năm (1959-1975), những chiến sĩ bộ đội Trường Sơn đã không ngừng củng cố, mở rộng con đường, kết thành mạng lưới giao thông liên hoàn, thành “xương sống” ở bán đảo Đông Dương. Khi cuộc chiến kết thúc, tuyến chi viện chiến lược này (cả Đông và Tây Trường Sơn) đã đi qua 20 tỉnh thuộc cả 3 nước, với 216 con đường, dài tổng cộng hơn 20.000 km, tỏa ra các chiến trường cả ở Việt Nam, Lào và Campuchia. Trong gần 6.000 ngày đêm, đường Hồ Chí Minh đã vận chuyển hơn một triệu tấn hàng hóa vũ khí, hơn hai triệu lượt người cho các chiến trường, góp phần quyết định thực hiện thành công chiến lược: giành thắng lợi từng bước, tiến tới giành thắng lợi hoàn toàn trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, thống nhất Tổ quốc.

Chiến tranh kết thúc, nhưng sứ mệnh của đường Hồ Chí Minh huyền thoại đã và đang được các thế hệ sau viết tiếp. Trên những tấm bia của Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, hơn 1 vạn hài cốt trong tổng số hơn 2 vạn cán bộ các chiến sĩ, thanh niên xung phong năm xưa ngã xuống trên chiến trường Trường Sơn đã được quy tập về đây, để ngàn đời sau tri ân, tưởng nhớ. Và cũng trên tuyến đường này, các công trình mới đang được xây dựng, cải tạo, nhằm biến đường Hồ Chí Minh thành một mạch xương sống mới, mang sứ mạng mới của thời kỳ xây dựng, phát triển đất nước.

 Nhận thức được vị trí chiến lược của đường Hồ Chí Minh, vừa là con đường chiến lược an ninh, quốc phòng, vừa là con đường quan trọng để phát triển kinh tế đất nước, nhất là vùng Tây Nguyên, ngày 3/12/2004, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 38/2004/QH11 về chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh là công trình trọng điểm quốc gia với tổng chiều dài toàn tuyến 3.167 km, kéo dài từ Pác Bó (Cao Bằng) đến tận Đất Mũi Cà Mau, trong đó tuyến chính dài 2.667 km, tuyến nhánh phía tây dài 500 km. Tuyến đường chiến lược này hình thành trục xuyên Việt thứ 2, bên cạnh quốc lộ 1A, từng bước hoàn thiện mạng lưới giao thông, tăng cường liên hệ chặt chẽ ba miền Bắc-Trung-Nam; tạo điều kiện hạ tầng để khai thác, phát triển vùng đất rộng lớn, giàu tiềm năng phía Tây Tổ quốc.

Căn cứ vào Nghị quyết của Quốc hội, ngày 15/2/2007, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 242/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch tổng thể đường Hồ Chí Minh. Ngày 5/4/2000, tại bến phà Xuân Sơn, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, Thủ tướng Chính phủ đã phát lệnh khởi công xây dựng.

Tính đến đầu năm 2024, đường Hồ Chí Minh đã hoàn thành 2.488 km (đạt hơn 90%) và khoảng 258 km tuyến nhánh. Hơn 250 km còn lại thuộc 5 dự án thành phần đang triển khai dự kiến hoàn thành vào năm 2025. Mặc dù chưa hoàn thành 100%, nhưng đường Hồ Chí Minh đã và đang phát huy hiệu quả thực tế, thể hiện rõ vai trò là con đường mang tính chiến lược trong phát triển, góp phần quan trọng bảo đảm chính trị, an ninh, phòng thủ biên giới, đặc biệt là các tỉnh Bắc Trung Bộ.

* Từng bước làm nên “kỳ tích” mới

Đường Hồ Chí Minh là một công trình lớn, mang theo ý nguyện của Đảng, mong ước của nhân dân, là công trình có tính chiến lược đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ khi được phê duyệt đến nay tròn 20 năm, đường Hồ Chí Minh đã chứng minh vai trò đặc biệt quan trọng trong thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, xóa đói, giảm nghèo ở phía Tây đất nước.

Đường Hồ Chí Minh đi qua các tỉnh Bắc Trung Bộ đã khiến vùng đất này thay đổi diện mạo. Từ những cánh rừng heo hút nay đã có dân cư sinh sống cùng nhiều khu công nghiệp, mô hình kinh tế. Quy hoạch của tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đều xác định đường Hồ Chí Minh là một trong những hành lang kinh tế của địa phương, trong đó khu vực miền Tây và vùng phụ cận phát triển các cụm công nghiệp và một số khu công nghiệp quy mô diện tích phù hợp để thu hút các ngành: chế biến nông sản, lâm sản, thực phẩm; sản phẩm đầu vào ngành nông nghiệp; sản xuất máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp; ngành may mặc, da giày và nguyên phụ liệu ngành dệt may, da giày; sản xuất các loại vật liệu xây dựng thông thường... và hình thành chuỗi đô thị.

Huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An có 53 km đường Hồ Chí Minh đi qua 11 xã, trong đó có 5 xã biên giới. Đây là vùng rừng núi rộng lớn, hoang vu. Hiện nay bám dọc đường Hồ Chí Minh là 22.000 ha rừng trồng, gần 5.000 ha chè công nghiệp, cây ăn quả, cùng hệ thống nhà máy chế biến chè xuất khẩu tương đối dày đặc và một số dự án chế biến nông-lâm-sản đang triển khai.

Đối với tỉnh Quảng Bình, đường Hồ Chí Minh được đầu tư xây dựng không chỉ đáp ứng tốt nhu cầu dân sinh và phát triển kinh tế-xã hội ở các xã phía tây của tỉnh, mà còn mở ra triển vọng lớn đối với ngành du lịch tỉnh nhà. Những địa phương nằm dọc đường Hồ Chí Minh đã kết hợp, phát triển du lịch lịch sử với du lịch sinh thái; trùng tu, tôn tạo, khai thác giá trị các di tích lịch sử như: Hang 8 thanh niên xung phong, Trạm Thông tin A72. Du lịch đường Hồ Chí Minh gắn liền với các tuyến du lịch có tính liên hoàn như điểm du lịch nước khoáng nóng Bang, nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp và những địa danh quen thuộc trên tuyến đường 20 Quyết Thắng, đường 12A, đường 15… Những năm gần đây, các tuyến du lịch này đều đặn thu hút hàng nghìn lượt du khách trong và ngoài nước mỗi năm, mở rộng tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực. Việc bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử của đường Hồ Chí Minh trong thời kỳ kháng chiến cũng mang giá trị văn hóa, nhân văn sâu sắc, giáo dục và phát huy truyền thống dựng nước, giữ nước hào hùng của ông cha chocác thế hệ mai sau, đồng thời phát triển thành các địa chỉ đỏ, giáo dục truyền thống vẻ vang của dân tộc cho các thế hệ trẻ.

Đường Hồ Chí Minh cũng đã góp phần quan trọng trong vận chuyển hàng hóa giữa các vùng miền và với các tỉnh trong cả nước, nối liền, giao thương với các nước Lào, Thái Lan, dần hình thành trung tâm hành lang kinh tế Đông-Tây ở khu vực Bắc Trung Bộ.

Đường Hồ Chí Minh không chỉ làm cho diện mạo và cuộc sống bà con sinh sống hai bên đường thay đổi rất lớn, kết nối thông thương hàng hóa từ Bắc vào Nam, mà còn là con đường phục vụ cứu hộ, cứu nạn trong mùa mưa bão. Đường Hồ Chí Minh gần biên giới, có vai trò quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, tuần tra biên giới, phòng, chống tội phạm, giữ gìn an ninh, trật tự xã hội. Con đường phát triển, thu hút dân cư và những cư dân này đã trở thành những “cột mốc sống” trong bảo vệ biên cương của Tổ quốc.

Tuy nhiên, so với tuyến đường ven biển, tốc độ phát triển dọc tuyến đường Hồ Chí Minh còn khoảng cách khá xa, nhiều tiềm năng kinh tế chưa được khai thác hiệu quả. Sản vật địa phương dọc khu vực đường Hồ Chí Minh đa dạng nhưng việc tiêu thụ còn hạn chế; hạ tầng công nghiệp, thương mại-dịch vụ chưa đáp ứng yêu cầu, việc khai thác các ngành công nghiệp chế biến nông-lâm-sản và du lịch chưa tương xứng với tiềm năng.

Đường Hồ chí Minh cũng đi qua các khu vực biên giới, gần các cửa khẩu, khu vực đất lâm nghiệp rộng lớn, là vùng có tài nguyên thiên nhiên phong phú, do vậy, các địa phương cần có chiến lược quy hoạch sớm khi còn thưa dân, bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế và quốc phòng, an ninh gắn với bảo vệ môi trường sinh thái. Trong những năm tới, nhất là khi hoàn thành nối thông toàn tuyến, đường Hồ Chí Minh sẽ càng đóng góp to lớn hơn, làm nên những "kỳ tích" mới trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.

Thu Hạnh (tổng hợp)