Bước đột phá đầu tiên về thị trường carbon
Hà Nội (TTXVN 13/11/2024) Hội nghị lần thứ 29 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc (LHQ) về biến đổi khí hậu (COP29), diễn ra tại Baku (Azerbaijan) từ ngày 11-22/11/2024, đã đạt được bước đột phá ngay trong ngày đầu tiên khi gần 200 quốc gia tham dự hội nghị đã nhất trí các tiêu chuẩn mới của LHQ về thị trường carbon quốc tế. Bước đột phá này được kỳ vọng sẽ mở ra cánh cửa cho một thị trường hoàn chỉnh trong tương lai gần.
Theo Báo cáo Ngân sách Carbon toàn cầu công bố tháng 11/2024, lượng khí thải carbon dioxide (CO2) toàn cầu, chủ yếu từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch, dự kiến lên mức cao kỷ lục. Tổng lượng khí thải CO2 toàn cầu trong năm 2024 sẽ vào khoảng 41,6 tỷ tấn, tăng từ 40,6 tỷ tấn vào năm 2023. Trong đó, lượng khí phát thải từ các hoạt động đốt than đá, khai thác, tiêu thụ dầu mỏ và khí đốt chiếm 37,4 tỷ tấn, tăng 0,8% so với năm 2023. 4,2 tỷ tấn khí thải còn lại là từ sử dụng đất đai, trong đó tính cả phá rừng và cháy rừng, tăng 13,5% so với năm 2023.
Báo cáo chỉ rõ: Lượng khí thải của Mỹ - nhà sản xuất và tiêu thụ dầu khí lớn nhất thế giới - dự kiến giảm 0,6% trong năm 2024, trong khi lượng khí thải của Liên minh châu Âu dự kiến giảm 3,8%. Lượng khí thải của Ấn Độ sẽ tăng 4,6% do nhu cầu điện tăng vọt xuất phát từ nhu cầu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Lượng khí thải của Trung Quốc, hiện là nước phát thải lớn nhất thế giới và là nước tiêu thụ dầu lớn thứ hai, dự kiến tăng nhẹ 0,2%. Lượng khí thải từ hàng không và hàng hải quốc tế ước tính cũng tăng 7,8% khi du lịch hàng không tiếp tục phục hồi sau đại dịch COVID-19.
Tại hội nghị COP29, một số quy tắc cơ bản quan trọng để đưa thị trường carbon vào hoạt động đã được các bên thông qua, trong khi các khía cạnh quan trọng khác của khuôn khổ chung, như biện pháp bảo vệ và vấn đề quản trị vẫn cần được đàm phán. Theo các nhà chuyên môn, tín dụng carbon là một đơn vị đo lường trị giá một tấn khí CO2 hoặc khí nhà kính tương đương, mà một tổ chức hoặc cá nhân đã ngăn ngừa hoặc loại bỏ. Hệ thống tín dụng carbon được thiết lập để các tổ chức hoặc quốc gia giảm phát thải khí nhà kính của mình nhiều hơn mức cam kết, có thể bán tín dụng carbon của mình cho các tổ chức hoặc quốc gia khác. Kể từ Hiệp định Paris năm 2015, LHQ đã xây dựng các quy tắc để cho phép các quốc gia và doanh nghiệp trao đổi tín dụng trong một thị trường minh bạch và đáng tin cậy. Hiện các hoạt động tín dụng carbon tự nguyện vấp phải nhiều bê bối do không có tiêu chuẩn chung để đánh giá mức giảm khí thải. Các tiêu chuẩn được COP29 thông qua sẽ cho phép phát triển các quy tắc bao gồm tính toán số lượng tín dụng mà một dự án nhất định có thể nhận được.
Tuy nhiên, các nhà hoạt động môi trường cũng cảnh báo rằng điều quan trọng và cấp thiết nhất với Trái Đất hiện nay là giảm lượng khí thải thực chất, chứ không phải sử dụng một loại tín dụng để đạt mục tiêu đã cam kết. Nếu không có hành động để cắt giảm lương khí phát thải ngay lập tức, nhiệt độ Trái Đất sẽ nhanh chóng tăng cao và thậm chí còn vượt mức tăng 1,5 độ C so với mục tiêu đề ra trong Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu năm 2015. Theo hiệp định, các quốc gia đã nhất trí nỗ lực kiềm chế mức tăng nhiệt độ Trái Đất dưới mức 1,5 độ C để tránh những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu. Mục tiêu này yêu cầu cắt giảm phát thải mạnh mẽ hằng năm từ nay đến năm 2030 và sau đó.
Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres, phát biểu tại COP29, đã nhấn mạnh đến ba định hướng chính trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, gồm giảm phát thải, bảo vệ nhân loại trước hậu quả của biến đổi khí hậu và tài chính. Ông Guterres nhấn mạnh các nước cần khẩn cấp giảm lượng khí thải để hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu, theo đó lượng khí thải phải giảm 9% mỗi năm. Đến năm 2030, chỉ số này phải giảm 43% so với mức năm 2019. Người đứng đầu LHQ cho rằng các nước thuộc Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) phải dẫn đầu về vấn đề này bởi đây là những nước phát thải lớn nhất, có khả năng và trách nhiệm lớn nhất.
Hội nghị COP29 diễn ra trong bối cảnh các nhà khoa học dự báo năm 2024 sẽ là năm nóng nhất trong lịch sử. Bằng chứng khoa học cho thấy tình trạng nóng lên toàn cầu cũng như tác động của hiện tượng này đang diễn ra nhanh hơn dự kiến và nhiệt độ trung bình của Trái Đất có thể đã tăng 1,5 độ C so với thời kỳ công nghiệp. Mức tăng nhiệt vượt ngưỡng 1,5 độ C sẽ dẫn đến nguy cơ các hiện tượng thời tiết cực đoan trở nên nghiêm trọng hơn./.
Minh Trà (tổng hợp)
