Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc dự Lễ Quốc tang cố Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo: Vun đắp quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam-Nhật Bản

Hà Nội (TTXVN 26/9/2022) Từ ngày 25 đến 28/9/2022, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam dự Lễ Quốc tang cố Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo tại Tokyo, Nhật Bản. Việc Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ Quốc tang cố Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo thể hiện sự ghi nhận, trân trọng tình cảm đặc biệt và sự ủng hộ, hỗ trợ quý báu mà cố Thủ tướng Abe Shinzo đã dành cho Việt Nam cũng như quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam-Nhật Bản. Đây cũng là sự thể hiện rõ nét đất nước, con người Việt Nam luôn trân trọng, thủy chung và tình nghĩa với bạn bè quốc tế.

* Nhớ cố Thủ tướng Abe Shinzo-người bạn lớn của Việt Nam

Cách đây gần 2 tháng, vào ngày 8/7/2022, thông tin về việc cựu Thủ tướng Abe Shinzo đã qua đời vì bị tấn công bằng súng trong lúc đang vận động tranh cử cho một ứng cử viên của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền ở thành phố Nara, phía Tây Nhật Bản, đã khiến người dân Nhật Bản và cả thế giới, trong đó có Việt Nam, vô cùng bàng hoàng và sửng sốt. Sinh thời, ông Abe Shinzo được biết đến là vị thủ tướng có thời gian tại nhiệm dài nhất trong lịch sử Nhật Bản, cũng là người có một mối quan hệ rất đặc biệt đối với Việt Nam.

Cố Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo sinh ngày 21/9/1954 tại thủ đô Tokyo trong một gia đình có truyền thống chính trị khi ông ngoại, Kishi Nobusuke, đã từng giữ chức thủ tướng trong giai đoạn 1957-1960, và cha ông, Shintaro Abe, đã từng giữ chức ngoại trưởng trong thời gian từ 1982-1986.

Sau khi tốt nghiệp Đại học Seikei năm 1977, ông Abe đã có một thời gian làm việc tại Công ty Thép Kobe (KOBELCO) trước khi được tuyển dụng vào Bộ Ngoại giao vào năm 1982.

Năm 1993, ông Abe đã bước chân vào chính trường Nhật Bản khi ra tranh cử trong cuộc bầu cử Hạ viện vào tháng 7 năm đó và được bầu làm nghị sỹ lần đầu tiên. Sau khi trúng cử, ông và một số nghị sỹ Nhật Bản khác đã tới thăm Việt Nam và nhận được “sự đón tiếp rất nồng ấm” của Chính phủ Việt Nam.

Tháng 9/2006, ông được bầu làm Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và trở thành vị thủ tướng thứ 90 của Nhật Bản vào ngày 26/9 năm đó. Khi đó, ông mới 52 tuổi và là vị thủ tướng trẻ nhất Nhật Bản thời hậu chiến. Tuy nhiên, nhiệm kỳ Thủ tướng lần đầu tiên này của ông Abe chỉ kéo dài được một năm khi tháng 9/2007, ông đột ngột từ chức vì bệnh viêm loét đại tràng. Khi bệnh tình có những biến chuyển tích cực, ông Abe đã có sự trở lại ngoạn mục trên chính trường Nhật Bản. Thủ tướng Abe lên nắm quyền trở lại vào tháng 12/2012 sau khi đảng LDP giành thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử Hạ viện.

Đối với người dân Việt Nam, cố Thủ tướng Abe Shinzo là người có đóng góp to lớn vào việc phát triển mối quan hệ giữa Việt Nam và Nhật Bản, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, thịnh vượng, hợp tác và phát triển ở khu vực và quốc tế.

Trong thời gian hoạt động chính trị, Thủ tướng Abe đã nhiều lần tới Việt Nam. Riêng trên cương vị Thủ tướng Nhật Bản, ông đã thăm Việt Nam tổng cộng 4 lần (vào tháng 11/2006, 1/2013, 1/2017 và 11/2017). Trong một cuộc trả lời phỏng vấn Thông tấn xã Việt Nam vào tháng 2/2019, ông Abe đã từng nhắc tới sự đón tiếp nồng ấm của chính phủ và người dân khi ông tới thăm đất nước Việt Nam. Cố Thủ tướng Abe từng chia sẻ rằng: “Trong ấn tượng của người Nhật Bản, dân tộc Việt Nam là dân tộc rất cần cù, thông minh, tính kiên nhẫn cao và đặc biệt tình cảm của người Việt Nam rất ấm áp”. Có lẽ, những ấn tượng như vậy về Việt Nam là một trong những lý do để vị thủ tướng có thời gian tại nhiệm dài nhất trong lịch sử Nhật Bản bày tỏ: “Tôi rất muốn làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ giữa hai nước”.

Chính ông Abe là người đã nhận ra tầm quan trọng chiến lược của Việt Nam ngay trong nhiệm kỳ đầu tiên làm Thủ tướng vào năm 2006, thể hiện qua việc hai bên nhất trí đưa ra Tuyên bố chung Hướng tới xây dựng quan hệ đối tác chiến lược, trong chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.

Và sau khi được bầu lại làm Thủ tướng vào tháng 12/2012, ông Abe đã chọn ngay Việt Nam là nước ngoài đầu tiên ông đi thăm (tháng 1/2013).

Năm 2014, hai nước đã nâng cấp quan hệ song phương lên “Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á” nhân chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tới Nhật Bản.

Khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Nhật Bản năm 2015, Chính phủ và cá nhân Thủ tướng Abe đã dành sự đón tiếp rất trọng thị và thân tình, coi Tổng Bí thư là “quốc khách”.

Năm 2017, Nhật Bản là nước tài trợ ODA lớn nhất, nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài số hai và đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam.

Đáng chú ý, Thủ tướng Abe đã mời lãnh đạo Việt Nam tham dự Hội nghị thượng đỉnh Nhóm 7 nước công nghiệp phát triển (G7) mở rộng vào năm 2016 và Hội nghị thượng đỉnh Nhóm 20 nền kinh tế phát triển hàng đầu thế giới (G20) với tư cách khách mời đặc biệt của nước chủ nhà vào năm 2019. Đây đều là những lần đầu tiên Việt Nam tham dự các diễn đàn có tầm ảnh hưởng quốc tế lớn như G7 và G20.

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ trong quan hệ giữa hai nước, dưới thời chính quyền của Thủ tướng Abe, cộng đồng người Việt Nam ở Nhật Bản đã không ngừng lớn mạnh và nhanh chóng trở thành cộng đồng người nước ngoài lớn thứ ba ở Nhật Bản.

Sau khi dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 bùng phát vào đầu năm 2020, Chính phủ Nhật Bản của Thủ tướng Abe đã có rất nhiều chính sách hỗ trợ cho lao động Việt Nam tại nước này như: trợ cấp trực tiếp bằng tiền mặt giống như các công dân Nhật Bản; hỗ trợ điều trị cho các thực tập sinh Việt Nam không may bị nhiễm virus SARS-CoV-2; cho phép các thực tập sinh hết hạn hợp đồng tiếp tục làm việc cho đến khi có chuyến bay về nước…

* Tiếp tục vun đắp mối quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam-Nhật Bản

Ngày nay, mối quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam-Nhật Bản vẫn luôn được các cấp lãnh đạo và nhân dân hai nước vun đắp và phát triển mạnh mẽ với sự tin cậy cao. Và thành quả của mối quan hệ gắn bó đó có sự đóng góp không nhỏ của cố Thủ tướng Abe Shinzo.

Hiện hai nước vẫn thường xuyên củng cố và tăng cường quan hệ thông qua các cuộc tiếp xúc, giao lưu các cấp, đặc biệt là cấp cao. Gần đây nhất là chuyến thăm Nhật Bản của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (tháng 6/2019; tháng 10/2019; tham dự lễ đăng quang của Nhật hoàng Naruhito tháng 9/2020); Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm chính thức Nhật Bản (tháng 11/2021); phía Nhật Bản có chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Suga Yoshihide (tháng 10/2020); Thủ tướng Kishida Fumio thăm chính thức Việt Nam (30/4 và 1/5/2022)... Các chuyến thăm cũng như các cuộc gặp gỡ thường xuyên của lãnh đạo hai nước bên lề các hội nghị quốc tế và khu vực đã góp phần củng cố quan hệ tin cậy giữa lãnh đạo hai nước, đề ra những định hướng lớn cho sự phát triển có hiệu quả trong quan hệ song phương trên tất cả các lĩnh vực.

Hai nước hiện đang duy trì hiệu quả các cơ chế đối thoại, như: Ủy ban Hợp tác Việt-Nhật do hai Bộ trưởng Ngoại giao làm đồng Chủ tịch từ năm 2007; Đối thoại Đối tác chiến lược Việt Nam-Nhật Bản về ngoại giao-an ninh-quốc phòng cấp Thứ trưởng ngoại giao từ năm 2010; Đối thoại Chính sách quốc phòng Việt-Nhật cấp Thứ trưởng từ tháng 11/2012; Đối thoại An ninh cấp Thứ trưởng từ tháng 11/2013; Ủy ban hỗn hợp về thương mại, năng lượng và công nghiệp từ năm 2014; Đối thoại Nông nghiệp cấp Bộ trưởng từ năm 2014; Đối thoại chính sách biển Việt Nam-Nhật Bản cấp Bộ trưởng (thành lập từ tháng 12/2019 nhưng chưa họp).

Cùng với đó, hai bên cũng hợp tác chặt chẽ và hiệu quả tại các diễn đàn quốc tế và khu vực, như Liên hợp quốc, các hội nghị ASEAN+, APEC, ASEM… đóng góp ngày càng tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, phù hợp với đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa của Nhà nước Việt Nam. Đặc biệt, hai nước đã hợp tác tích cực vào thành công của Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 25 tại Đà Nẵng (tháng 11/2017) và thúc đẩy đàm phán, ký kết Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Về kinh tế-thương mại, Nhật Bản hiện là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam và là nước G7 (Nhóm các nước công nghiệp hàng đầu thế giới) đầu tiên công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam (tháng 10/2011). Nhật Bản là nước tài trợ ODA lớn nhất, nhà đầu tư thứ 3, đối tác du lịch thứ 3, đối tác thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam.

Tổng kim ngạch thương mại hai chiều năm 2020 đạt 40 tỷ USD; năm 2021 đạt 42,7 tỷ USD và trong 6 tháng đầu năm 2022 đạt 23,38 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu sang Nhật Bản 11,38 tỷ USD, tăng gần 13% so với cùng kỳ năm 2021; nhập khẩu từ Nhật Bản 12 tỷ USD, tăng 10,6% so với cùng kỳ năm 2021.

Về đầu tư, Nhật Bản là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn thứ 3 ở Việt Nam (sau Hàn Quốc và Singapore) với hơn 4.800 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 64,410 tỷ USD (tính lũy kế đến tháng 3/2022). Nhật Bản cũng luôn là đối tác chiến lược quan trọng hàng đầu về cung cấp viện trợ phát triển chính thức (ODA), chiếm 30% tổng số vốn của các nhà tài trợ nước ngoài dành cho Việt Nam, khoảng 29,3 tỷ USD, trong đó viện trợ không hoàn lại là 1,8 tỷ USD.

Ngoài hợp tác kinh tế, thương mại, hai nước cũng hợp tác hiệu quả trong nhiều lĩnh vực khác như văn hóa, giáo dục-đào tạo, y tế, du lịch, hợp tác giữa các địa phương, lao động… Trong đó, hợp tác giáo dục-đào tạo giữa hai nước đã phát triển dưới nhiều hình thức. Nhật Bản là một trong những nước viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho ngành giáo dục đào tạo của Việt Nam. Hai bên đã ký kết nhiều văn kiện hợp tác trong lĩnh vực này. Số lưu học sinh Việt Nam tại Nhật Bản hiện đạt hơn 51 nghìn người.

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, Nhật Bản đã viện trợ không hoàn lại cho Việt Nam hơn 7,4 triệu liều vaccine, hơn 4 tỷ Yên để cung cấp trang thiết bị, hỗ trợ kỹ thuật, cải thiện hệ thống y tế. Trong khi Chính phủ, Quốc hội và địa phương của Việt Nam đã hỗ trợ hơn 1,2 triệu khẩu trang cho Nhật Bản...

Có thể thấy, sau gần 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, hai nước Việt Nam và Nhật Bản giờ đã trở thành đối tác rất quan trọng của nhau, chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược chung.

Chuyến đi của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam dự Lễ Quốc tang cố Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo tại Tokyo, Nhật Bản cho thấy Việt Nam rất trân trọng những tình cảm và đóng góp của cá nhân ông Abe Shinzo trong thúc đẩy quan hệ hai nước, đồng thời cũng thể hiện Việt Nam luôn coi trọng mối quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam-Nhật Bản. Hiện hai nước cũng đang tích cực chuẩn bị các hoạt động hướng tới kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (21/9/1973-21/9/2023); phối hợp chặt chẽ, hiệu quả tại các diễn đàn đa phương, trên các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.

Theo chương trình, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và đoàn cấp cao Việt Nam sẽ thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự Lễ Quốc tang cố Thủ tướng Abe Shinzo vào ngày 27/9; tham dự cuộc tiếp Trưởng đoàn các nước của Nhật Hoàng; hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio. Chủ tịch nước cũng sẽ có các cuộc gặp với lãnh đạo Nghị viện, tiếp lãnh đạo một số địa phương Nhật Bản và gặp gỡ song phương với một số Trưởng đoàn các nước dự Lễ Quốc tang./.

An Ngọc (tổng hợp)