Đưa quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Pháp đi vào chiều sâu và hiệu quả

Hà Nội (TTXVN 2/11/2021) Nhận lời mời của Thủ tướng Cộng hòa Pháp Jean Castex, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm chính thức Cộng hòa Pháp từ ngày 3 đến 5/11/2021. Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 13/4/1973, Việt Nam-Pháp đã xây dựng được quan hệ Đối tác chiến lược nhiều dấu ấn, tạo nền tảng vững chắc để hướng tới tương lai tốt đẹp hơn.

* Chặng đường lịch sử là nền tảng vững chắc cho tương lai
Ngày 13/4/1973, hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, mở ra trang mới trong quan hệ giữa Pháp và Việt Nam. Những năm tháng sau này, trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, Pháp đã vượt qua khó khăn để đứng bên Việt Nam. Chặng đường lịch sử đã qua là nền tảng vững chắc cho tương lai mà hai nước chung tay xây dựng.
          Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 45 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam-Pháp, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng bày tỏ, lịch sử đã kết nối hai dân tộc, Việt Nam và Pháp luôn cuốn hút nhau về mọi mặt, từ quan hệ chính trị, hợp tác kinh tế đến văn hóa hay con người. Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, nước Pháp luôn là đối tác hàng đầu của Việt Nam ở châu Âu cũng như trên thế giới. Quan hệ với Pháp giữ vị trí ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Việt Nam. Các mối quan hệ trao đổi giữa hai nước trong khuôn khổ song phương cũng như đa phương, phát triển ngày càng phong phú, đa dạng, cho phép hai bên tham khảo và chia sẻ quan điểm gần gũi trên nhiều vấn đề khu vực và quốc tế. Sự hiện hữu của Pháp tại Việt Nam vẫn tồn tại cùng thời gian qua các công trình kiến trúc suốt từ Bắc đến Nam như Nhà hát Lớn Hà Nội, cầu Long Biên hay Bưu điện trung tâm TP Hồ Chí Minh…
       Cách đây 8 năm, năm 2013, hai nước đã thiết lập khuôn khổ Đối tác chiến lược, thể hiện sự nâng cấp về tin cậy chính trị và mở ra chiều sâu mới trong quan hệ hợp tác. Sự phối hợp giữa hai nước trong các vấn đề khu vực, quốc tế không ngừng được tăng cường.
Hiện nay, các cơ chế hợp tác giữa hai nước bao gồm: Đối thoại chiến lược an ninh quốc phòng giữa hai Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng; Đối thoại cấp cao thường niên về kinh tế (Phiên họp lần thứ 6 diễn ra tại Paris tháng 11/2019); Đối thoại chiến lược quốc phòng (thay thế Ủy ban hỗn hợp về hợp tác quốc phòng).
Về hợp tác an ninh-quốc phòng, Pháp là nước phương Tây đầu tiên có tùy viên quốc phòng tại Việt Nam (1991). Trong chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng hai nước gần đây, hai bên nhất trí, Việt Nam và Pháp là quan hệ đối tác chiến lược trong lĩnh vực quốc phòng.
Hai nước đã ký Hiệp định hợp tác Thỏa thuận khung, thống nhất tổ chức luân phiên hàng năm Ủy ban hỗn hợp về hợp tác quốc phòng (cấp Thứ trưởng) để trao đổi về các vấn đề chiến lược và kế hoạch trang bị cho quân đội Việt Nam. Cơ chế này được đổi tên thành Đối thoại chiến lược quốc phòng và tổ chức phiên họp đầu tiên vào tháng 7/2019. Năm 2018, hai nước ký Thỏa thuận sửa đổi hợp tác Việt-Pháp trong lĩnh vực quốc phòng và Tuyên bố tầm nhìn chung về hợp tác quốc phòng giai đoạn 2018-2028.

* Nhiều dấu ấn trong hợp tác kinh tế
Hợp tác kinh tế là lĩnh vực đạt được nhiều dấu ấn trong quan hệ song phương Việt Nam-Pháp. Kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Pháp đã tăng hơn 3 lần từ khoảng 1,6 tỷ USD vào năm 2009 lên 5,3 tỷ USD vào năm 2019.
Hiện tại, Pháp là đối tác thương mại châu Âu lớn thứ năm của Việt Nam (sau Đức, Anh, Hà Lan, Ý). Kim ngạch thương mại năm 2020 đạt 4,81 tỷ USD, giảm 10% so với năm 2019. Trong đó kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Pháp đạt 3,29 tỷ USD, chủ yếu là giày dép, dệt may, sản phẩm gốm-sứ-mây-tre đan, thủy sản và máy móc thiết bị, linh kiện điện tử; kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ Pháp đạt 1,52 tỷ USD, chủ yếu là thiết bị hàng không, máy công nghiệp, dược phẩm, sản phẩm nông nghiệp-thực phẩm, hóa chất và mỹ phẩm. Trong 7 tháng đầu năm 2021, trao đổi thương mại song phương đạt 2,81 tỷ USD.
Về đầu tư trực tiếp, tính đến tháng 7/2021, Pháp đứng thứ ba trong các nước châu Âu (sau Hà Lan và Anh) và đứng thứ 16 trong tổng số 140 quốc gia và lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, với 605 dự án, tổng số vốn đầu tư đăng ký đạt 3,6 tỷ USD. Đầu tư trực tiếp của Pháp tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực: thông tin và truyền thông (20% tổng vốn đầu tư), công nghiệp chế biến-chế tạo, sản xuất-phân phối điện khí nước điều hòa; phân bổ tại 36 địa phương, dẫn đầu là Bà Rịa-Vũng Tàu (7 dự án trị giá hơn 1 tỷ USD), TP Hồ Chí Minh (188 dự án trị giá 994,6 triệu USD), Hà Nội (96 dự án trị giá 450,1 triệu USD).
Tính đến nay, các doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư sang Pháp 9 dự án với tổng vốn đầu tư là 3,04 triệu USD.
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang diễn ra nghiêm trọng trên toàn cầu, để tạo điều kiện thúc đẩy thương mại, tháng 8/2020, Việt Nam, Pháp và EU phối hợp tổ chức Hội thảo trực truyến về Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA). Hội thảo đã giúp doanh nghiệp Pháp tiếp cận với những chính sách thương mại và đầu tư của Việt Nam có hiệu lực sau khi Hiệp định EVFTA đi vào thực thi, những thông tin mới về thị trường đầy tiềm năng với gần 100 triệu dân và là cửa ngõ của khu vực ASEAN với hơn 600 triệu dân.
Về hợp tác phát triển, Pháp là nhà tài trợ châu Âu song phương ODA hàng đầu cho Việt Nam và Việt Nam đứng thứ 2 trong số các nước hưởng ODA của Pháp tại châu Á (sau Afghanistan). Pháp tài trợ các dự án thông qua các công cụ tài chính của Tổng cục Kho bạc Pháp gồm: khoản vay kho bạc ưu đãi, vay trực tiếp và vốn hỗ trợ không hoàn lại của Chính phủ Pháp thông qua Quỹ nghiên cứu hỗ trợ khu vực tư nhân (FASEP) và nguồn vốn ODA của Cơ quan Phát triển Pháp (AFD). Đến nay, Pháp đã cung cấp cho Việt Nam và vay ưu đãi tổng số đạt 3 tỷ euro. Pháp hỗ trợ vốn vay ODA mỗi năm tối thiểu 200 triệu euro, tập trung vào 3 lĩnh vực ưu tiên là biến đổi khí hậu, năng lượng chuyển đổi và tăng trưởng xanh.

* Hợp tác hiệu quả trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo
Hợp tác giáo dục và đào tạo giữa Việt Nam và Pháp đã hình thành và phát triển từ đầu những năm 1980. Hiện hai bên đã triển khai một số dự án trọng điểm trong lĩnh vực đào tạo như: Chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao tại Việt Nam (PFIEV), Trung tâm đào tạo về quản lý Việt-Pháp (CFVG), dự án thành lập hai Trung tâm Đại học Pháp (PUF) tại Đại học Quốc gia Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, Viện Pháp ngữ (IFI). Tháng 10/2010, trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội, do Pháp tài trợ 100 triệu euro, đã khai giảng khóa học đầu tiên. Đây là một trong 4 trường đại học tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam.
Số lượng sinh viên Việt Nam du học tại Pháp tăng khoảng 40% trong vòng 10 năm qua và hiện có gần 10.000 sinh viên (Pháp là nơi có lượng du học sinh Việt Nam lớn thứ 3 trên thế giới).
Ngoài ra, Việt Nam và Pháp cũng dã mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực khác như: hợp tác văn hóa-du lịch. Hàng năm, Chính phủ Pháp dành khoảng 5 triệu euro cho ngân sách hợp tác văn hóa với Việt Nam, cụ thể là hỗ trợ hoạt động của các trung tâm văn hóa Pháp tại Hà Nội (Viện Pháp), TP Hồ Chí Minh, Huế và Đà Nẵng. Pháp đứng thứ 7 trong các nước, vùng lãnh thổ có đầu tư nhiều nhất vào lĩnh vực du lịch tại Việt Nam, với 14 dự án tổng trị giá 188 triệu USD. Việt Nam xác định Pháp là thị trường khách trọng điểm. 
Hay hợp tác trong lĩnh vực y tế, hiện có 30 dự án hợp tác đào tạo y học và cận y học. Các dự án hợp tác này được tài trợ từ các Quỹ đối tác bệnh viện của Bộ Ngoại giao Pháp, Chương trình liên đới mạng điều trị (ESTHER) và quỹ riêng của các bệnh viện Pháp. Hợp tác y tế Việt - Pháp ưu tiên đào tạo ngành y, củng cố đào tạo nhân viên chăm sóc, củng cố khả năng quản lý bệnh viện. 
Về cộng đồng người Việt Nam tại Pháp, hiện nay có khoảng trên 300.000 người với xu hướng ngày càng tăng. Trong đó, tri thức là thế mạnh của cộng đồng người Việt tại Pháp với khoảng 40.000 người có trình độ đại học hoặc trên đại học thuộc nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau. Một số có trình độ chuyên môn cao, là chuyên gia giỏi, có kinh nghiệm làm việc tại các trường đại học, Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (CNRS), các viện nghiên cứu, các cơ quan hành chính, kỹ thuật.

* Đưa quan hệ Đối tác chiến lược đi vào chiều sâu và hiệu quả
Tại buổi tiếp Đại sứ Pháp Nicolas Warnery, ngày 22/9/2021, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, thúc đẩy quan hệ hai nước vừa có tính chiến lược, vừa là yêu cầu khách quan; góp phần tăng cường tiềm lực mỗi nước, để mỗi nước tự phát huy tiềm năng, thế mạnh của mình, cùng phát triển, đó chính là hợp tác đi vào chiều sâu và thực chất. Trong bối cảnh đại dịch hiện nay, Thủ tướng mong muốn quan hệ hợp tác truyền thống, lâu đời và rất hiệu quả trong lĩnh vực y tế giữa Việt Nam và Pháp càng được củng cố, thắt chặt hơn nữa, đặc biệt là trong việc chia sẻ kinh nghiệm chống dịch, hợp tác chuyển giao công nghệ sản xuất vaccin, thuốc điều trị COVID-19...
Hướng tới kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược vào năm 2023, Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn hai nước phối hợp chặt chẽ hơn nữa để đưa quan hệ Đối tác chiến lược đi vào chiều sâu và hiệu quả hơn, nhất là trao đổi đoàn cấp cao, nâng cao hiệu quả các cơ chế hợp tác hiện có và đẩy mạnh các dự án quan trọng, các định hướng ưu tiên trên các lĩnh vực an ninh-quốc phòng, kinh tế-thương mại-đầu tư, năng lượng sạch, giao thông vận tải, môi trường, giáo dục-đào tạo, văn hóa,
Mới đây, trao đổi với báo chí về chuyến thăm chính thức Pháp của Thủ tướng Phạm Minh Chính (từ ngày 3 đến 5/11/2021), Đại sứ Pháp Nicolas Warnery cho biết, trong chuyến thăm này, hai bên đều mong muốn tăng cường hơn nữa mối quan hệ Đối tác chiến lược giữa Pháp và Việt Nam. Pháp coi Việt Nam là đối tác chiến lược thực sự và mong muốn cụ thể hoá điều đó. Đại sứ Nicolas Warnery tin tưởng, chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Pháp sẽ là "cú hích" cho quan hệ hai nước./.

Minh Duyên (tổng hợp)