Giữ gìn truyền thống “tôn sư trọng đạo”
Hà Nội (TTXVN 19/11/2022)
Đảng và Nhà nước ta luôn coi “giáo dục là quốc sách hàng đầu”, là tương lai của dân tộc. Mỗi thầy giáo, cô giáo là những người chiến sỹ tiên phong, đi đầu trong công tác đào tạo con người, vì một xã hội tốt đẹp. Trong bất kỳ thời điểm lịch sử nào, dù xã hội có phát triển và đổi thay, thì truyền thống "tôn sư trọng đạo" vẫn là một nét đẹp trong văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Nhân kỷ niệm 40 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có thư gửi các nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục.
* "Tôn sư trọng đạo" - nét đẹp văn hóa Việt
Dân tộc Việt Nam là một dân tộc hiếu học, trọng việc học; vì thế danh hiệu “người thầy” đã trở nên tôn quý từ hàng nghìn năm nay. Từ xa xưa cha ông ta đã có câu:
“Con ơi nhớ lấy lời này
Ơn cha nghĩa mẹ công thầy chớ quên”
hay
“Muốn sang thì bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy”.
Truyền thống tốt đẹp ấy được tiếp nối qua các thế hệ, tỏa sáng trong mọi thời đại, là mạch nguồn bền bỉ nuôi dưỡng tinh thần hiếu học, coi trọng giáo dục của nhân dân ta. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh thể hiện sự hiểu biết, khát vọng và tầm nhìn lớn lao, sâu sắc về giáo dục. “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho... đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”. Trong bản yêu sách của nhân dân An Nam năm 1919, một trong 8 nội dung cơ bản được Người nêu lên là: Tự do học tập, thành lập các trường kỹ thuật và chuyên nghiệp ở tất cả các tỉnh cho người bản xứ. Với tư tưởng đó, cả đời Người không bao giờ ngừng học tập rèn luyện. Và bản thân Người cũng là một người thầy vĩ đại của Cách mạng Việt Nam, một danh nhân văn hóa thế giới trên con đường giải phóng dân tộc, giải phóng con người. Người khẳng định: “Không có thầy giáo thì không có giáo dục. Không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế văn hóa”.
Trong xã hội xưa, người thầy được coi là biểu tượng thiêng liêng cho sự học, là “khuôn vàng thước ngọc” của đạo đức, nhân cách để học trò học, noi theo thầy mà trở thành người có đức, có tài để đứng ra giúp nước. Người thầy là những người có kiến thức sâu rộng, có phẩm chất tốt, với lòng yêu nước nồng nàn, lối sống giản dị, gần gũi với nhân dân. Thầy dạy chữ song song với việc dạy lễ nghĩa, các mối quan hệ trong gia đình và ngoài xã hội, cách cư xử đúng mực, đúng quy tắc. Người thầy luôn là tấm gương sáng để học trò noi theo.
Ngày nay, dù xã hội đã phát triển, nhiều yếu tố hiện đại, tiện ích có thể tham gia vào quá trình giáo dục con người nhưng người thầy vẫn luôn có một vị trí đặc biệt quan trọng. Bởi xã hội có phát triển như thế nào đi nữa, người thầy vẫn luôn là biểu tượng cho nhân cách, chuẩn mực đạo đức và là người truyền vào tâm hồn học trò những điều tốt đẹp. Hình ảnh người thầy trên bục giảng, với bảng đen, phấn trắng, đã truyền lửa cho học trò, khơi nên trong các em những ước mơ, hoài bão để thổi bùng thành những khát vọng cao đẹp trong tương lai.
Không chỉ truyền đạt tri thức, kỹ năng lao động nghề nghiệp, các giá trị lý tưởng đạo đức chân chính, những tinh hoa văn hóa của dân tộc và nhân loại, những nhà giáo trong giai đoạn hiện nay còn truyền bá cho học sinh thế giới trực quan khoa học, lý tưởng, niềm tin đúng đắn, khơi dậy bồi dưỡng cho học sinh những phẩm chất đạo đức tốt đẹp. Người giáo viên thông qua việc “dạy chữ” để “dạy người”, giáo dục nhân cách học sinh bằng chính nhân cách của mình. Điều đó cho thấy, dù ở đâu và thuộc thời nào, người thầy cũng luôn giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội.
* Đảng và Nhà nước ta luôn coi “giáo dục là quốc sách hàng đầu”
Kế thừa và phát huy truyền thống “tôn sư trọng đạo” của dân tộc, thực hiện tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước ta hết sức chăm lo phát triển sự nghiệp giáo dục-đào tạo, đã có những quyết sách nhằm phát huy mọi tiềm năng của con người, trong đó có đội ngũ thầy, cô giáo và những người làm công tác quản lý giáo dục. Đảng, Nhà nước ta luôn khẳng định vị trí, vai trò to lớn của giáo dục-đào tạo trong sự nghiệp cách mạng. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã tiếp tục khẳng định quan điểm “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân” và đề ra 9 nhiệm vụ; trong đó có nhiệm vụ về “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo” nhằm chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo, đồng thời có cơ chế kiên quyết đưa ra khỏi ngành đối với những người không đủ phẩm chất, năng lực, không đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, khuyến khích đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ... Nhà nước đã dành nhiều nguồn lực ưu tiên đầu tư cho phát triển sự nghiệp giáo dục. Các chính sách tập trung đổi mới toàn diện giáo dục, trong đó chú trọng quan tâm chăm lo phát triển đội ngũ nhà giáo, nhất là các thầy cô giáo ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
Hiện cả nước có gần 1,5 triệu nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Trong gần một thế kỷ qua, các thế hệ nhà giáo Việt Nam đã nỗ lực khắc phục khó khăn, luôn giữ vững ngọn lửa đam mê với sự nghiệp giáo dục, không ngừng đổi mới, sáng tạo, thi đua dạy tốt; là tấm gương sáng về đạo đức, sự tận tụy, tâm huyết với nghề. Có những thầy giáo, cô giáo đã hy sinh cả tuổi xuân của mình, hết lòng vì học sinh, bám trường, bám lớp, trở thành người cha, người mẹ thứ hai của các em ở những vùng sâu, vùng xa, vùng điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, vùng biên giới, hải đảo.
Nhờ đó, giáo dục nước ta có nhiều chuyển biến tích cực. Đến nay trên 99% người dân trong độ tuổi 15-60 biết chữ, gần 100% trẻ em 5 tuổi được đến trường. Chương trình đánh giá học sinh quốc tế, lứa tuổi 15 (PISA), học sinh nước ta vượt trên mức trung bình của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD). Các đội tuyển học sinh thi Olympic quốc tế và châu Á đều đạt thứ hạng cao. Giáo dục đại học thực hiện chuyển dịch cơ cấu ngành nghề hướng tới đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao. Nhiều ngành, lĩnh vực đào tạo đại học đứng trong top 500 thế giới; Việt Nam cũng đứng thứ 49 thế giới về số lượng báo khoa học công bố trên các ấn phẩm quốc tế có uy tín; đã có nhiều trường đại học Việt Nam lọt vào bảng xếp hạng các trường đại học tốt nhất thế giới. Gần đây nhất, tháng 4/2022, Việt Nam có 7 trường đại học lọt vào danh sách 1.000 trường có tầm ảnh hưởng nhất thế giới 2022, bao gồm trường: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Phenikaa, Đại học Duy Tân, Đại học Kinh tế quốc dân và Đại học FPT.
Theo dự báo của các chuyên gia, những đột phá về công nghệ từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ tạo ra những thay đổi sâu sắc về cơ cấu ngành nghề lao động, những yêu cầu mới về năng lực và kỹ năng của người học cũng như sự thay đổi căn bản về mô hình đào tạo, phương thức dạy và học. Ngoài ra, việc tự do chuyển dịch lao động xuyên quốc gia sẽ tạo ra sự cạnh tranh về nguồn cung nhân lực chất lượng cao. Điều đó đòi hỏi đội ngũ giáo dục Việt Nam phải tự nâng cao trình độ, sáng tạo trong phương pháp đào tạo nguồn nhân lực, để đáp ứng được yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên số.
Có thể thấy, trước những biến đổi không ngừng của xã hội, vai trò của người thầy càng có ý nghĩa. Sứ mệnh, nhiệm vụ của những nhà giáo hơn lúc nào hết lại nặng nề thêm và người thầy hơn ai hết hiểu rõ mình cần phải tạo dựng những phẩm chất và năng lực để tự khẳng định, nhằm cống hiến nhiều hơn nữa cho Tổ quốc nói chung, sự nghiệp giáo dục-đào tạo nói riêng. Mỗi cán bộ, giáo viên không chỉ là một chiến sĩ cách mạng trên mặt trận truyền thụ tri thức, kỹ năng mà phải là những tấm gương về đạo đức, lối sống, tự học, tự rèn luyện, tận tụy, nhiệt tình, trách nhiệm với công việc và hết lòng yêu thương người học; và người học phải luôn thực hiện đúng đạo làm trò, kính yêu và tôn trọng thầy cô giáo, phấn đấu học tập và rèn luyện vì một tương lai tốt đẹp.
Trước những yêu cầu mới của ngành giáo dục, đặt ra những đòi hỏi cao về năng lực, phẩm chất và nhân cách nhà giáo, Trong Thư gửi các thầy giáo, cô giáo, cán bộ quản lý và nhân viên ngành giáo dục, ngày 18/11/2022, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đề nghị các nhà trường quan tâm xây dựng môi trường văn hóa, sáng tạo, chú trọng cả “dạy chữ” và “dạy người”, phát huy dân chủ để đội ngũ nhà giáo có điều kiện phát triển tài năng và cống hiến cho sự nghiệp giáo dục; đề nghị các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể và toàn xã hội chung tay cùng ngành Giáo dục, tháo gỡ khó khăn, khắc phục nhược điểm, chung sức, đồng lòng, nâng tầm ngành Giáo dục Việt Nam, thực hiện khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc./.
Diệp Ninh (tổng hợp)
