Ngã ba Đồng Lộc và những đóa hoa bất tử
Hà Nội (TTXVN 23/7/2022) Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, biết bao hy sinh, gian khổ, biết bao chiến công hiển hách của quân và dân cả nước đã đi vào huyền thoại gắn với những tên đất, tên người. Địa danh Đồng Lộc đã đi vào lịch sử với sự hy sinh to lớn của hàng trăm anh hùng liệt sĩ, đặc biệt là 10 cô gái thanh niên xung phong tuổi mới mười tám, đôi mươi – những người đã mãi mãi nằm lại trên mảnh đất linh thiêng này - là một trong số đó.
* Ngã ba Đồng Lộc - địa danh huyền thoại
Cách đây 54 năm, Ngã ba Đồng Lộc (huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) là nơi bắt đầu và là “yết hầu giao thông” quan trọng của con đường Trường Sơn huyền thoại, nối liền "hậu phương lớn miền Bắc" với "tiền tuyến lớn miền Nam". Chính vì vị trí quan trọng này mà Ngã ba Đồng Lộc trở thành điểm quyết chiến chiến lược, nơi diễn ra cuộc đọ sức giữa ý chí kiên cường, bất khuất của quân và dân ta với sức mạnh hủy diệt của các loại vũ khí chiến tranh hiện đại của đế quốc xâm lược.
Từ những năm 1964-1972, nơi đây bị giặc Mỹ đánh phá liên tục, đỉnh điểm nhất từ tháng 4 đến tháng 10/1968, Ngã ba Đồng Lộc phải hứng chịu gần 1.900 lượt ném bom, với hơn 50.000 quả bom các loại. Bom trút xuống như mưa, mặt đất biến dạng, những hố bom toang hoác khắp nơi. Bình quân mỗi mét vuông đất tại Ngã ba Đồng Lộc đã phải oằn mình hứng chịu ít nhất ba quả bom tấn.
Để người dân có thể trụ nổi tại mảnh đất khói lửa mù trời này, là một điều gần như không thể, vậy mà ngày cũng như đêm vẫn có hàng nghìn, hàng vạn chiến sĩ, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, người dân địa phương làm nhiệm vụ để đảm bảo thông tuyến cho xe đi qua, tất cả vì tiền tuyến thân yêu, vì miền Nam ruột thịt. Khẩu hiểu nơi đây: “Tim có thể ngừng đập nhưng đường phải thông”, “Sống bám cầu, bám đường, chết kiên cường dũng cảm”, “Đường chưa thông không tiếc xương, tiếc máu” đã trở thành kim chỉ nam, ngọn lửa soi sáng cho lý tưởng, phương châm sống và chiến đấu của các lực lượng lúc bấy giờ.
* Những đóa hoa bất tử
Trong số hơn 16 nghìn người thuộc các lực lượng kiên cường bám trụ, mưu trí dũng cảm, chiến đấu ở Ngã ba Đồng Lộc có Tiểu đội 4 thuộc Đại đội 552, Tổng đội Thanh niên xung phong 55 của tỉnh Hà Tĩnh.
Tiểu đội 4 gồm 10 cô gái còn rất trẻ (từ 17 đến 24 tuổi) do Võ Thị Tần làm Tiểu đội trưởng, chịu trách nhiệm san lấp hố bom ở đoạn đường này để không đứt mạch giao thông nối hậu phương với tiền tuyến. Với khẩu hiệu “máu có thể chảy, tim có thể ngừng nhưng mạch máu giao thông không bao giờ tắt”, mưa bom, bão đạn không làm khuất phục ý chí anh hùng của lực lượng thanh niên xung phong. Tinh thần ấy được thể hiện rất rõ trong bức thư gửi mẹ đầy xúc động của Tiểu đội trưởng Võ Thị Tần: “Mẹ ơi, ở đây vui lắm mẹ ạ, ban đêm chúng nó thắp đèn để chúng con làm đường, còn ban ngày chúng mang bom giết cá để chúng con cải thiện. Bom đạn của chúng có thể làm rung chuyển cả núi rừng nhưng không thể làm rung chuyển những trái tim của chúng con. Mẹ ơi, thời gian này mặc dù địch đánh phá ác liệt nhưng bọn con vẫn tập được nhiều bài hát mới. Cuốn sổ tay mẹ mới gửi cho con dạo nọ đã gần hết giấy rồi, mẹ gửi thêm cho con ít giấy. Mới về thăm mẹ mà sao con thấy nhớ mẹ quá, mẹ nhớ giữ gìn sức khỏe và đừng lo cho con nhiều”.
Trưa ngày 24/7/1968, Tiểu đội 4 được lệnh san lấp hố bom ở khu vực địch vừa thả bom để nhanh chóng thông đường cho xe qua. Họ làm việc không ngơi tay, vừa cười, vừa nói và đã ba lần các cô bị vùi lấp, nhưng đều rũ đất đá đứng dậy tiếp tục làm việc. Đến 16 giờ 30 phút, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống, sau tiếng gầm rít của tiếng bom dội xé trời là bầu không khí tĩnh lặng và khói thuốc xông lên mịt mù, tất cả 10 cô gái trẻ tuổi của tiểu đội 4, đại đội 552 đã hy sinh.
10 cô gái Đồng Lộc kiên cường dũng cảm đó là: Tiểu đội trưởng Võ Thị Tần (24 tuổi), Hồ Thị Cúc (24 tuổi), Nguyễn Thị Nhỏ (24 tuổi), Dương Thị Xuân (21 tuổi), Võ Thị Hợi (20 tuổi), Nguyễn Thị Xuân (20 tuổi), Hà Thị Xanh (19 tuổi), Trần Thị Hường (19 tuổi), Trần Thị Rạng (18 tuổi), Võ Thị Hà (17 tuổi). Họ đã ngã xuống khi tuổi đời còn rất trẻ. 10 đóa hoa ấy vừa độ mười tám, đôi mươi - cái tuổi đẹp nhất của tuổi trẻ, của đời người đã mãi mãi ra đi, mang trong tim bao nhiệt huyết, bao khát vọng và ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ. Mười đóa hoa ấy đã hy sinh cả tuổi thanh xuân, để hoá thân vào hồn thiêng sông núi, minh chứng cho khát vọng hòa bình, lòng quả cảm của tuổi trẻ Việt Nam.
Những chiến công của các chị đã đi vào lịch sử, trở thành biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của tuổi trẻ Việt Nam. Máu của các chị đã góp phần tô thắm màu cờ của Tổ Quốc.
* “Nghìn năm sau, lịch sử sẽ còn ghi”
“Nghìn năm sau, lịch sử sẽ còn ghi
Những năm tháng chiến tranh ác liệt
Nghìn vạn chuyến xe đi
Qua trái tim Ngã ba Đồng Lộc…”
(Ngã ba Đồng Lộc” - nhà thơ Huy Cận)
54 năm đã trôi qua, mảnh đất Đồng Lộc năm xưa mang trên mình những hố bom, giờ đã đổi thay với những con đường bạt ngàn nắng gió, những đồng ruộng thơm mùi lúa, thẳng cánh cò bay. Nơi đây cũng đã trở thành địa chỉ chứa đựng những huyền thoại cao cả, linh thiêng.
10 cô gái thanh niên xung phong anh hùng, những cô gái bất tử bên dòng sông La đã hóa vào đất đá, tạo thành hoa lá dệt nên màu xanh hòa bình của dân tộc. Tên của các chị đã hóa thành tên chung: 10 Cô gái Ngã Ba Đồng Lộc, đại diện cho hàng trăm, hàng nghìn người từ mọi miền Tổ quốc đã hy sinh trên vùng đất này.
Những giọt máu của các chị đã thấm sâu vào đất mẹ, góp phần dựng lên biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam kiên cường, bất khuất, trung hậu, đảm đang. Các chị thực sự là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ hôm nay và mãi mãi về sau noi theo, để sống xứng đáng với sự hy sinh cao cả của các chị.
Để tri ân và tưởng nhớ, ngày 7/6/1972, Nhà nước đã truy tặng danh hiệu Anh hùng cho 10 cô gái hy sinh tại Ngã ba Đồng Lộc. Năm 2000, khu mộ của các cô đã được mở rộng tôn tạo. Ngày 9/12/2013, Khu di tích thanh niên xung phong Ngã ba Đồng Lộc được Nhà nước công nhận là Khu Di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt trên hệ thống đường Hồ Chí Minh huyền thoại, trở thành cái nôi nuôi dưỡng lòng yêu nước và giáo dục truyền thống cách mạng cho nhân dân ta, đặc biệt là cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau./.
Trịnh Phương Dung
