Những bài thơ chúc Tết của Bác Hồ
Nhân vật liên quan
Hà Nội (TTXVN 22/1/2024) Không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc ta, Bác Hồ còn là một nhà thơ lớn. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Bác Hồ làm rất nhiều thơ và những tác phẩm này thể hiện một phần cuộc đời hoạt động cách mạng phong phú của Người. Bên cạnh tập “Nhật ký trong tù” và nhiều bài thơ hay khác, Bác Hồ còn có nhiều bài thơ chúc Tết.
Mỗi khi Tết đến, Xuân về, Bác Hồ thường lại làm thơ chúc Tết gửi đồng bào, cán bộ, chiến sĩ cả nước và kiều bào ta ở nước ngoài. Thơ chúc Tết của Người đến với nhân dân ta là những lời nôm na, dễ hiểu, chuyển tải tình cảm và tư tưởng, mong muốn của Người thúc đẩy công cuộc xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ quốc. Thơ chúc Tết khen ngợi thành tích của một năm công tác và đề ra phương hướng, nhiệm vụ hoạt động cho năm mới, động viên mọi người phấn khởi hăng hái tiến lên hoàn thành nhiệm vụ.
Tập thơ chúc Tết của Bác Hồ từ năm 1942 đến 1969 gồm có 22 bài. Mỗi bài thơ đều có dấu ấn riêng, nói lên đặc điểm của năm đó và động viên mọi người hăng hái thi đua sản xuất, thi đua lập chiến công, thi đua lập thành tích… để giành được những kết quả nổi bật cho năm sau. Thơ chúc Tết của Bác thể hiện lòng thiết tha với độc lập, tự do, hạnh phúc cho nhân dân, với thống nhất non sông, đất nước Việt Nam.
* Về 22 bài thơ trong tập thơ chúc Tết của Bác
1- Thơ chúc Tết xuân Nhâm Ngọ - 1942
Đây là bài thơ “Chúc năm mới” đầu tiên mở đầu cho một “Toàn tập thơ chúc Tết” của Bác bắt đầu từ năm Nhâm Ngọ - 1942, khi Bác đang ở Cao Bằng. Bài thơ này đăng ngày 1 tháng 1 năm 1942 trên báo “Việt Nam độc lập”, tờ báo do Bác chủ trương, chủ biên, viết nhiều bài, tổ chức in và phát hành.
Tháng ngày thấm thoát chóng như thoi,
Năm cũ qua rồi, chúc năm mới:
Chúc phe xâm lược sẽ diệt vong!
Chúc phe dân chủ sẽ thắng lợi!
Chúc đồng bào ta đoàn kết mau!
Chúc Việt Minh ta càng tấn tới!
Chúc toàn quốc ta trong năm này,
Cờ đỏ ngôi sao bay phất phới!
Năm này là năm rất vẻ vang,
Cách mệnh thành công khắp thế giới.
2. Thơ chúc Tết xuân Bính Tuất - 1946
Tết độc lập đầu tiên năm Bính Tuất 1946, qua báo “Quốc gia” (nước nhà), ta thấy nỗi vui mừng, hân hoan của nhân dân cả nước qua lời thơ chúc Tết - mừng Xuân của Người:
Hỡi các chiến sĩ yêu quý,
Bao giờ kháng chiến thành công,
Chúng ta cùng uống một chung rượu đào.
Tết này ta tạm xa nhau,
Chắc rằng ta sẽ Tết sau sum vầy.
Chúc đồng bào:
Trong năm Bính Tuất mới,
Muôn việc đều tiến tới.
Kiến quốc mau thành công,
Kháng chiến mau thắng lợi.
Việt Nam độc lập muôn năm!
Tết các năm 1947, năm 1948, năm 1949, năm 1950, năm 1951, năm 1952, năm 1953, năm 1954, Bác đã có thư chúc Tết, nhắc nhở đồng bào về nhiệm vụ kháng chiến, kiến quốc, giữ niềm tin tất thảy vào tiền đồ của dân tộc.
3. Thơ chúc Tết xuân Đinh Hợi - 1947
Cờ đỏ sao vàng tung bay trước gió,
Tiếng kèn kháng chiến vang dậy non sông.
Toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến,
Chí ta đã quyết, lòng ta đã đồng.
Tiến lên chiến sĩ! Tiến lên đồng bào!
Sức ta đã mạnh, người ta đã đông.
Trường kỳ kháng chiến, nhất định thắng lợi!
Thống nhất độc lập, nhất định thành công!
4. Thơ chúc Tết xuân Mậu Tý - 1948
Năm Hợi đã đi qua,
Năm Tý vừa bước tới.
Gửi lời chúc đồng bào,
Kháng chiến được thắng lợi;
Toàn dân đại đoàn kết,
Cả nước dốc một lòng;
Thống nhất chắc chắn được,
Độc lập quyết thành công.
5. Thơ chúc Tết xuân Kỷ Sửu - 1949
Năm 1949, để kháng chiến càng thêm mau thắng lợi, Bác hô hào trong thơ chúc Tết:
Kháng chiến lại thêm một năm mới,
Thi đua ái quốc thêm tiến tới.
Động viên lực lượng và tinh thần.
Kháng chiến càng thêm mau thắng lợi.
Người người thi đua.
Ngành ngành thi đua.
Ngày ngày thi đua.
Ta nhất định thắng.
Địch nhất định thua.
6. Thơ chúc Tết xuân Canh Dần - 1950
Kính chúc đồng bào năm mới,
Mọi người càng thêm phấn khởi,
Toàn dân xung phong thi đua,
Đẩy mạnh cuộc chuẩn bị tới,
Chuyển mau sang tổng phản công,
Kháng chiến nhất định thắng lợi.
7. Thơ chúc Tết xuân Tân Mão - 1951
Chiến dịch Biên giới năm 1950 thắng lợi, Việt Nam không còn chịu cảnh “chiến đấu trong vòng vây” nữa mà đã đến được với các nước anh em, bè bạn. Trong bài thơ chúc Tết năm 1951, Bác viết:
Xuân này kháng chiến đã năm xuân,
Nhiều xuân thắng lợi càng gần thành công.
Toàn dân hăng hái một lòng
Thi đua chuẩn bị, tổng phản công kịp thời.
8. Thơ chúc Tết xuân Nhâm Thìn - 1952
Năm 1952, Bác lại nhắc:
Xuân này, xuân năm Thìn
Kháng chiến vừa 6 năm
Trường kỳ và gian khổ
Chắc thắng trăm phần trăm.
Chiến sĩ thi giết giặc
Đồng bào thi tăng gia
Năm mới thi đua mới
Thắng lợi ắt về ta.
Mấy câu thành thật nôm na
Vừa là kêu gọi, vừa là mừng Xuân.
9. Thơ chúc Tết xuân Quý Tỵ - 1953
Bước sang năm 1953, Bác nhắc lại 2 câu thơ: “Chúc năm mới” năm 1947 để báo trước “thắng lợi, thành công” đã đến gần:
Mừng năm Thìn vừa qua,
Mừng Xuân Tỵ đã tới.
Mừng phát động nông dân,
Mừng hậu phương phấn khởi.
Mừng tiền tuyến toàn quân
Thi đua chiến thắng mới.
Mừng toàn dân kết đoàn,
Mừng kháng chiến thắng lợi.
Mừng năm mới, nhiệm vụ mới,
Lực lượng mới, thành công mới.
Mừng toàn thể chiến sĩ và đồng bào,
Mừng phe dân chủ hoà bình thế giới.
10. Thơ chúc Tết xuân Giáp Ngọ - 1954
Năm mới, quân dân ta có hai nhiệm vụ rành rành:
- Đẩy mạnh kháng chiến để giành độc lập tự do,
- Cải cách ruộng đất là công việc rất to.
Dần dần làm cho người cày có ruộng khỏi lo nghèo nàn.
Quân và dân ta nhất trí kết đoàn,
Kháng chiến, kiến quốc nhất định hoàn toàn thành công.
Hoà bình dân chủ thế giới khắp Nam, Bắc, Tây, Đông,
Năm mới, thắng lợi càng mới, thành công càng nhiều.
Nhân lễ “Mừng Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ về Thủ đô” tổ chức tại Quảng trường Ba Đình ngày 1-1-1955, Bác đọc lời chúc mừng năm mới, nêu rõ các nhiệm vụ đấu tranh đòi thi hành Hiệp định Giơnevơ, khôi phục nền kinh tế...
11. Thơ chúc Tết xuân Bính Thân - 1956
Sang năm Bính Thân 1956, Bác lại có thơ chúc mừng năm mới, nhắc lại nhiệm vụ của cả nước, nói rõ thêm:
Thân ái mấy lời chúc Tết:
Toàn dân đoàn kết một lòng,
Miền Bắc thi đua xây dựng,
Miền Nam giữ vững thành đồng,
Quyết chí, bền gan phấn đấu,
Hòa bình, thống nhất thành công.
Hai năm tiếp sau 1957,1958, Bác không viết thơ cho chúng ta mà gửi thư chúc đồng bào: “Năm mới mạnh mẽ, vui vẻ, đoàn kết, tiến bộ” (1957); “Năm mới vui vẻ, mạnh khỏe, đoàn kết và tiến bộ” (1958).
12. Thơ chúc Tết xuân Kỷ Hợi - 1959
Bác chúc đồng bào tập trung hoàn thành kế hoạch sản xuất, chúc thống nhất nước nhà thắng lợi:
Chúc mừng đồng bào năm mới,
Đoàn kết thi đua tiến tới,
Hoàn thành kế hoạch ba năm,
Thống nhất nước nhà thắng lợi.
13. Thơ chúc Tết xuân Canh Tý - 1960
Mừng Nhà nước ta 15 Xuân xanh!
Mừng Đảng chúng ta 30 tuổi trẻ!
Chúc đồng bào ta đoàn kết thi đua,
Xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa.
Chúc đồng bào ta bền bỉ đấu tranh,
Thành đồng miền Nam vững bền mạnh mẽ.
Cả nước một lòng, hăng hái tiến lên,
Thống nhất nước nhà, Bắc Nam vui vẻ!
14. Thơ chúc Tết xuân Tân Sửu - 1961
Mừng năm mới, mừng xuân mới,
Mừng Việt Nam, mừng thế giới!
Đường lên hạnh phúc rộng thênh thênh,
Kế hoạch 5 năm thêm phấn khởi.
Chúc miền Bắc hăng hái thi đua,
Chúc miền Nam đoàn kết tiến tới!
Chúc hoà bình thống nhất thành công!
Chúc chủ nghĩa xã hội thắng lợi!
15. Thơ chúc Tết xuân Nhâm Dần - 1962
Năm Dần, mừng Xuân thế giới,
Cả năm châu phấp phới cờ hồng.
Chúc miền Bắc thi đua phấn khởi,
Bốn mùa hoa Duyên Hải, Đại Phong.
Chúc miền Nam đấu tranh tiến tới,
Sức triệu người hơn sóng biển Đông.
Chủ nghĩa xã hội càng thắng lợi,
Hoà bình thống nhất quyết thành công.
16. Thơ chúc Tết xuân Quý Mão - 1963
Mừng năm mới,
Cố gắng mới,
Tiến bộ mới,
Chúc Quý Mão là năm nhiều thắng lợi!
17. Thơ chúc Tết xuân Giáp Thìn - 1964
Bắc Nam như cội với cành,
Anh em ruột thịt, đấu tranh một lòng.
Rồi đây thống nhất thành công,
Bắc Nam ta lại vui chung một nhà.
Mấy lời thân ái nôm na,
Vừa là kêu gọi, vừa là mừng xuân.
18. Thơ chúc Tết xuân Ất Tỵ - 1965
Chào mừng Ất Tỵ xuân năm mới,
Nhà nước ta vừa tuổi hai mươi,
Miền Bắc xây dựng đời sống mới vui tươi,
Miền Nam kháng chiến ngày càng tiến tới,
Đồng bào hai miền thi đua sôi nổi,
Đấu tranh anh dũng, cả nước một lòng,
Chủ nghĩa xã hội nhất định thắng lợi!
Hòa bình thống nhất ắt hẳn thành công!
19. Thơ chúc Tết xuân Bính Ngọ - 1966
Mừng miền Nam rực rỡ chiến công,
Nhiều Dầu Tiếng, Bầu Bàng, Plâyme, Đà Nẵng...
Mừng miền Bắc chiến đấu anh hùng,
Giặc Mỹ leo thang ngày càng thua nặng.
Đồng bào cả nước đoàn kết một lòng,
Tiền tuyến hậu phương, toàn dân cố gắng.
Thi đua sản xuất chiến đấu xung phong,
Chống Mỹ, cứu nước, ta nhất định thắng.
Đặc biệt, trong 3 năm liền 1967, 1968, 1969, đều có tựa đề: Thư chúc mừng năm mới. 3 bài này báo hiệu cuộc kháng chiến chống Mỹ đã gần đến ngày thắng lợi:
20. Thư chúc Tết xuân Đinh Mùi - 1967
Xuân về xin có một bài ca,
Gửi chúc đồng bào cả nước ta:
Chống Mỹ hai miền đều đánh giỏi,
Tin mừng thắng trận nở như hoa!
21. Thư chúc Tết xuân Mậu Thân - 1968
Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua,
Thắng trận tin vui khắp nước nhà.
Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ.
Tiến lên!
Toàn thắng ắt về ta!
22. Thư chúc Tết xuân Kỷ Dậu - 1969
Năm qua thắng lợi vẻ vang,
Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to.
Vì độc lập, vì tự do,
Đánh cho Mỹ cút, đánh cho nguỵ nhào.
Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào,
Bắc-Nam sum họp, Xuân nào vui hơn!
Chẳng thể ngờ, bài thơ chúc Tết xuân Kỷ Dậu - 1969 lại là bài thơ cuối cùng của Bác Hồ - một con người dâng hiến trọn vẹn 79 mùa Xuân cho nước, cho dân, cho nhân loại. Bài thơ Xuân cuối cùng của Hồ Chí Minh cũng là niềm ước mong cháy bỏng, sự chỉ đạo anh minh của vị lãnh tụ tối cao của dân tộc, tiềm ẩn một lời tiên đoán vững chắc: “Bắc - Nam sum họp, Xuân nào vui hơn!".
Mỗi khi Tết đến, xuân về, thơ chúc Tết của Bác vẫn dâng trào âm hưởng như khúc quân hành, như những tráng ca cho bao mùa Xuân đẹp, Xuân tươi, bao mùa Xuân nở hoa trong vận hội mới của đất nước./.
Thông tin Tư liệu
[Nguồn: Hồ Chí Minh toàn tập, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995; TTXVN].
