Quan hệ Việt Nam-Luxembourg
I. QUAN HỆ CHÍNH TRỊ:
Việt Nam và Luxembourg thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 15/11/1973.
Đại sứ quán Việt Nam tại Bỉ kiêm nhiệm Luxembourg. Đại sứ quán Luxembourg tại Thái Lan kiêm nhiệm Việt Nam.
Tháng 8/2003, Luxembourg mở Văn phòng hợp tác phát triển tại Hà Nội, là cơ quan quản lý và thực thi chính sách về hợp tác phát triển, trực thuộc Đại sứ quán Luxembourg tại Thái Lan, kiêm nhiệm Việt Nam. Tháng 01/2016, vì lý do ngân sách, Bộ Ngoại giao Luxembourg đã đóng cửa Văn phòng tại Hà Nội.
Tại các diễn đàn đa phương, ta và Luxembourg duy trì gặp gỡ, tiếp xúc như ASEM, khuôn khổ quan hệ ASEAN-EU, các cơ quan thuộc Liên hợp quốc, đặc biệt hai nước cùng là thành viên Hội đồng Nhânquyền[1] nhằm đóng góp cho hòa bình, ổn định hợp tác và phát triển tại khu vực và trên thế giới.
Đoàn ra:
- Tháng 4/1994: Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm;
- Tháng 5/1995: Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt;
- Tháng 9/2002: Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải;
- Tháng 5/2003: Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin Phạm Quang Nghị;
- Tháng 9/2010: Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Huy Hiệu;
- Tháng 02/2011: Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng;
- Tháng 06/2012: Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh;
- Tháng 12/2022: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính.
Đoàn vào:
- Tháng 3/1994: Bộ trưởng Kinh tế Robert Gebbels;
- Tháng 11/1995: Đại Công tước kế vị Henri;
- Tháng 3/1996: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Jacques Poos;
- Tháng 12/1999: Bộ trưởng Hợp tác Phát triển Charles Goerens;
- Tháng 10/2000: Thủ tướng Jean-Claude Juncker;
- Tháng 10/2002: Bộ trưởng Văn hóa, Đại học và Nghiên cứu Erna Hennicot-Schoepges;
- Tháng 02/2004: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Lydie Polfer;
- Tháng 12/2008: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Jean Asselborn;
- Tháng 3/2011: Bộ trưởng Hợp tác Phát triển và các Hoạt động Nhân đạo Marie-Josée Jacobs;
- Tháng 11/2011: Đại Công tước Henri;
- Tháng 11/2017: Bộ trưởng Hợp tác Phát triển và các Hoạt động Nhân đạo Romain Schneider;
- Tháng 6/2018: Bộ trưởng Ngoại giao và Châu Âu Jean Asselborn;
- Tháng 5/2023: Thủ tướng Luxembourg Xavier Bettel.
II. QUAN HỆ HỢP TÁC KINH TẾ, THƯƠNG MẠI VÀ ĐẦU TƯ:
Tính đến tháng 3/2023, Luxembourg có 64 dự án đầu tư với tổng số vốn là 2,6 tỷ USD, đứng vị trí thứ 3/24 quốc gia thành viên Liên minh Châu âu và đứng thứ 17/139 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, tập trung vào một số lĩnh vực truyền thông, xây dựng, bất động sản tại Hà Nội, Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu...
Trao đổi thương mại giữa hai nước còn hạn chế, năm 2019 đạt 96 triệu USD (xuất khẩu 51 triệu USD, nhập khẩu 45 triệu USD). Mặc dù trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, song trao đổi thương mại song phương năm 2020 vẫn đạt 110,7 triệu USD (xuất khẩu 64,9 triệu USD, nhập khẩu 45,8 triệu USD) và tăng nhanh kể từ khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA) có hiệu lực: đến năm 2021 đạt 181,6 triệu USD (xuất khẩu tăng 95,4%, đạt 126,8 triệu USD và nhập khẩu tăng 19,4%, đạt 54,7 triệu USD). Năm 2022, tổng trao đổi thương mại song phương đạt 187,1 triệu USD, tăng 69% so với năm 2020 (xuất khẩu đạt 130,14 triệu USD và nhập khẩu đạt 56,96 triệu USD).
Nhân chuyến thăm chính thức Luxembourg của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tháng 12/2022, hai bên đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác thúc đẩy, tăng cường và phát triển quan hệ thương mại và đối thoại doanh nghiệp giữa Cục Xúc tiến thương mại Việt Nam (Bộ Công Thương) và Phòng Thương mại Luxembourg.
III. HỢP TÁC PHÁT TRIỂN:
Sau khi bắt đầu chính thức viện trợ cho ta từ năm 1993, Luxembourg cam kết tiếp tục viện trợ phát triển cho Việt Nam và trở thành thành viên chính thức của Nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam năm 1998. Tháng 3/1999, Cơ quan Hợp tác phát triển Luxembourg đề ra “Chiến lược hợp tác phát triển giữa Đại Công quốc Luxembourg và Việt Nam”, khẳng định Việt Nam là nước đứng đầu châu Á và là một trong 10 nước trọng điểm trong chương trình hợp tác phát triển của Chính phủ Luxembourg. Trước năm 2002, mỗi năm Luxembourg viện trợ không hoàn lại cho ta khoảng 5-6 triệu Euro/năm. Trong chuyến thăm chính thức Luxembourg của Thủ tướng Phan Văn Khải tháng 9/2002, hai nước đã ký Hiệp định khung hợp tác mới thay thế cho Hiệp định năm 1995. Cho đến nay, Việt Nam và Luxembourg đã ký 3 Chương trình hợp tác định hướng: giai đoạn 2002-2005 (35 triệu Euro); giai đoạn 2006-2010 (50 triệu Euro); giai đoạn 2011-2015 (42 triệu Euro). Từ năm 2015 đến nay đạt 29,211 triệu Euro.
Lĩnh vực tài trợ của Luxembourg thay đổi phù hợp với nhu cầu, mục tiêu phát triển của Việt Nam theo giai đoạn. Trước năm 2005, viện trợ Luxembourg tập trung cho lĩnh vực phát triển nông thôn. Từ năm 2005-2010, viện trợ của Luxembourg dựa trên chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 nam 2005-2010 của Việt Nam, hỗ trợ hoàn thành các mục tiêu thiên niên kỷ của Chính phủ, trong đó tập trung xóa đói giảm nghèo, hướng tới các tỉnh, vùng hẻo lánh và nghèo đói nhất. Giai đoạn 2011-2015 tập trung phát triển y tế và đào tạo nghề. Sau 2015, Luxembourg hỗ trợ trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính và giáo dục.
Luxembourg quyết định không ký tiếp các Chương trình hợp tác định hướng cho Việt Nam giai đoạn sau 2015 vì Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình. Tuy nhiên, các chuyên gia của Lux-Dev tiếp tục hỗ trợ để thực hiện và hoàn tất các dự án tài trợ.
Ủy ban Đối tác Việt Nam - Luxembourg họp thường niên do Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp Thứ trưởng chủ trì và luân phiên ở mỗi nước là cơ chế kiểm điểm và định hướng hợp tác giữa hai nước được họp lần cuối (Kỳ họp thứ 9) vào tháng 01/2017 tại Hà Nội. Cơ chế đã ngừng năm 2017 do Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình.
IV. HỢP TÁC TÀI CHÍNH, TÀI CHÍNH XANH VÀ NGÂN HÀNG
Hợp tác về ngân hàng
Kể từ năm 2000, được sự ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ký kết Nghị định thư với Thủ tướng Chính phủ Luxembourg, theo đó hai bên thỏa thuận mở rộng mối quan hệ hợp tác trong lĩnh vực ngân hàng và tài chính, đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo và chuyển giao công nghệ tài chính.
Thực hiện Nghị định thư này, NHNN đã hợp tác với Cơ quan Chuyển giao công nghệ tài chính Luxembourg (ATTF- Cơ quan được chỉ định của Chính phủ Luxembourg thực hiện Nghị định thư nêu trên) để thực hiện hàng trăm khóa đào tạo cho các học viên là cán bộ của NHNN và các cán bộ quản lý của các ngân hàng thương mại và NHNN. Các chương trình đào tạo do ATTF hỗ trợ các học viên nâng cao kiến thức nghề nghiệp, tiếp cận cập nhật các chuẩn mực quốc tế từ các chuyên gia hàng đầu về tài chính ngân hàng cũng như tạo lập một mạng lưới hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm công tác giữa các cán bộ ngân hàng thương mại và NHNN tham gia vào chương trình.
- Về hợp tác giữa các ngân hàng thương mại: Quan hệ hợp tác giữa các ngân hàng thương mại Việt Nam và đối tác Luxembourg nhìn chung tích cực. Tính đến hết năm 2022, các ngân hàng thương mại Việt Nam đã thiết lập hơn 20 quan hệ ngân hàng đại lý với các ngân hàng thương mại Luxembourg với tổng doanh số thanh toán, chuyển tiền thông qua hệ thống này đạt gần 800 triệu USD. Thông qua hệ thống ngân hàng đại lý này, các tổ chức Việt Nam đã và đang thực hiện vai trò là cầu nối hỗ trợ thanh toán, chuyển tiền của các nhà đầu tư, doanh nghiệp hai nước.
Hợp tác về chứng khoán
- Trong khuôn khổ chương trình hợp tác định hướng Việt Nam - Luxembourg giai đoạn 2006 - 2010, Chính phủ Luxembourg đã hỗ trợ Bộ Tài Chính (Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước) dự án VIE/026 “Phát triển thị trường vốn Việt Nam”. Đây là dự án hợp tác phát triển song phương đầu tiên giữa Việt Nam và Luxembourg, được thực hiện bởi Cơ quan Hợp tác và phát triển Luxembourg và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Các hoạt động của Dự án tập trung vào: (i) Xây dựng khung pháp lý điều chỉnh chứng khoán và thị trường chứng khoán; (ii) Kết nối chào bán chứng khoán và niêm yết; (iii) Xây dựng hệ thống IT. Nối tiếp thành công của Dự án VIE/026, trong khuôn khổ chương trình hợp tác định hướng giai đoạn 2006-2010, Chính phủ Luxembourg tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực tài chính chứng khoán thông qua dự án “Nâng cao năng lực trong lĩnh vực tài chính” với các nội dung chính: (i) Hỗ trợ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước hoàn thiện khung pháp lý điều chỉnh thị trường chứng khoán; (ii) Nâng cao năng lực cho các cán bộ quản lý, thành viên tham gia thị trường, nhà đầu tư thông qua các chương trình đào tạo, giáo dục đa dạng và hiệu quả; (iii) Hỗ trợ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tin học hóa công tác quản lý với hệ thống công nghệ thông tin hiện đại và đồng bộ. Mục tiêu của Dự án nhằm hỗ trợ thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển phù hợp với Chiến lược Phát triển thị trường chứng khoán giai đoạn 2011 - 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 252/QĐ-TTg ngày 01/3/2012.
Nhân chuyến thăm Luxembourg của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tháng 12/2022, hai bên đã ký kết Thỏa thuận hợp tác giữa Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam và Sở Giao dịch chứng khoán Luxembourg.
V. HỢP TÁC VĂN HÓA:
Hợp tác văn hoá giữa hai nước còn nhiều hạn chế do khoảng cách địa lý và hai bên không có cơ quan đại diện ngoại giao thường trú. Tháng 10/2002, hai bên đã phối hợp tổ chức Những ngày văn hoá Việt Nam tại Luxembourg và Triển lãm tranh Luxembourg tại Việt Nam. Cuối tháng 9/2006, Việt Nam tổ chức “Những ngày văn hoá Việt Nam tại Luxembourg”.
VI. CÁC HIỆP ĐỊNH ĐÃ KÝ:
- Hiệp định Khung về hợp tác (20/01/1995) và ký mới ngày 17/11/2017.
- Hiệp định tránh đánh thuế trùng (3/1996);
- Hiệp định về hợp tác (24/9/2002; thay thế cho Hiệp định năm 1995);
- Chương trình hợp tác định hướng giai đoạn 2002 – 2005 (ký 24/9/2002);
- Hiệp định hợp tác Văn hoá, Giáo dục, Nghiên cứu khoa học, Thông tin đại chúng, Thanh niên và Thể thao (5/2003);
- Chương trình trao đổi Văn hóa Giáo dục, Nghiên cứu khoa học, Thông tin đại chúng, Thanh niên và Thể thao giai đoạn 2006 – 2010 (01/12/2005; gia hạn đến 31/12/2012);
- Chương trình Hợp tác định hướng giai đoạn 2006 – 2010 (08/3/2006);
- Chương trình Hợp tác định hướng giai đoạn 2011 – 2015 (02/3/2011);
- Hiệp định khung về hợp tác (11/2017).
Nguồn: Bộ Ngoại giao
[1] Luxembourg là thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2022-2024.