Tối 10/10/2023, tại thành phố Rạch Giá (tỉnh Kiên Giang) đã khai mạc Lễ hội truyền thống kỷ niệm 155 năm ngày Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực hy sinh (1968-2023) và đón nhận Bằng Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia "Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực-Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang."
Tại Kiên Giang, ít có người dân nào không biết đến Nguyễn Trung Trực - người Anh hùng dân tộc nổi tiếng với câu nói “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây" và là người gắn liền với lịch sử chống thực dân Pháp của vùng đất Nam Bộ này.
Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực sinh năm 1838, tại làng Bình Nhựt, huyện Cửu An, phủ Tân An (nay thuộc xã Thạnh Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An).
Năm 1861, Nguyễn Trung Trực trở thành thủ lĩnh của nghĩa quân khi tuổi đời còn rất trẻ, lãnh đạo nghĩa quân lập chiến công vang dội, đốt cháy và làm chìm tàu Espérance của quân Pháp trên sông Nhựt Tảo. Ngày 16/6/1868, Nguyễn Trung Trực tổ chức đánh úp và làm chủ một tuần lễ tại đồn Kiên Giang, diệt toàn bộ quân địch và tên chủ tỉnh.
Trong trận chiến đấu cuối cùng, Nguyễn Trung Trực bị giặc bắt, chúng dùng hết lời khuyến dụ, mua chuộc nhưng không thành công. Sau đó, ông bị xử chém vào ngày 27/10/1868. Trước khi bị đem đi hành hình, Nguyễn Trung Trực đã khảng khái nói: “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây.” Câu nói khí phách bất hủ của Anh hùng dân tộc đã được ghi vào sử sách, hun đúc lòng yêu nước, ý chí quật khởi, kiên cường chống giặc ngoại xâm của người dân vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và người Việt Nam nói chung.
Sau khi Nguyễn Trung Trực hy sinh, nhân dân nhiều nơi ở Đồng bằng sông Cửu Long đã lập đền thờ ông, trong đó lớn nhất và nổi tiếng nhất là Đình Thần Nguyễn Trung Trực ở đường Nguyễn Công Trứ, phía Tây trung tâm thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. Ngôi đình đã được Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia, ngày 22/3/1998.
Lễ hội Đình Thần Nguyễn Trung Trực được tổ chức hằng năm vào ngày 26 đến 28/8 âm lịch với nhiều hoạt động phong phú mang đậm bản sắc văn hóa phương Nam để tưởng nhớ người anh hùng.
Ngày 2/2/2023, Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp vào danh mục Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia./.