Thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ đi vào chiều sâu, ổn định lâu dài

Hà Nội (TTXVN 12/5/2022) Nối tiếp sau sự kiện tham dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt kỷ niệm 45 năm quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ tại Thủ đô Washington D.C., Hoa Kỳ (ngày 12 và 13/5/2022), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam thăm và làm việc tại Hoa Kỳ và Liên hợp quốc. Chuyến thăm và làm việc tại Hoa Kỳ lần này là chuyến công tác nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong bối cảnh Việt Nam đã kiểm soát được dịch bệnh COVID-19 trên phạm vi toàn quốc, tự tin mở cửa trở lại, triển khai chương trình phục hồi nhanh và phát triển bền vững kinh tế-xã hội, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất, hiệu quả. Chuyến thăm tiếp tục góp phần thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện đang phát triển tốt đẹp, phù hợp với mục tiêu, lợi ích chung của hai nước Việt Nam-Hoa Kỳ.

         * Quan hệ Đối tác toàn diện ngày càng phát triển mạnh mẽ

Cách đây hơn một phần tư thế kỷ, ngày 12/7/1995 đã đi vào lịch sử quan hệ Việt Nam và Hoa Kỳ khi Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton và Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt lần lượt tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao hoàn toàn trước toàn thế giới. Với nỗ lực không ngừng của hai quốc gia, hai dân tộc, sau hơn một phần tư thế kỷ, Việt Nam và Hoa Kỳ đã xây dựng được lòng tin, trở thành bạn bè và Đối tác toàn diện của nhau trên tất cả các lĩnh vực. 27 năm qua, quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ đã phát triển mạnh mẽ cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, trên tất cả các lĩnh vực và cấp độ, thể hiện đúng tinh thần quan hệ Đối tác toàn diện.

Trong 27 năm qua, quan hệ chính trị-ngoại giao Việt Nam-Hoa Kỳ từng bước được mở rộng. Trao đổi đoàn cấp cao song phương diễn ra thường xuyên và liên tục. Từ năm 2000, Lãnh đạo cấp cao hai nước đã thực hiện nhiều chuyến thăm lẫn nhau, trong đó, phía Việt Nam có 3 chuyến thăm Hoa Kỳ nổi bật là chuyến thăm năm 2013 của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện; chuyến thăm năm 2015 của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, lãnh đạo Đảng cao nhất lần đầu thăm chính thức Hoa Kỳ và chuyến thăm năm 2017 của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, trở thành nhà lãnh đạo đầu tiên của một nước ASEAN tới Washington sau khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức.

Gần đây, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và đoàn đại biểu cấp cao Đảng và Nhà nước Việt Nam đã tham dự Phiên thảo luận chung cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 76 và có một số hoạt động song phương tại Hoa Kỳ (tháng 9/2021); các cuộc gặp của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính với Tổng thống Joe Biden và Đặc phái viên John Kerry bên lề Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) tại Anh (tháng 10/2021)…

  Về phía Hoa Kỳ, các Tổng thống đương nhiệm đều đã thăm Việt Nam, như chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama tới Việt Nam (tháng 5/2016), được đánh giá là đã “thể hiện một bước tiến dài trong tư duy của các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ với Việt Nam”. Tổng thống Barack Obama trong chuyến thăm này đã tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, xóa bỏ rào cản cuối cùng trong quan hệ song phương, đánh dấu sự bình thường hóa hoàn toàn quan hệ hai nước. Đến nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump, ông đã trở thành Tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên thăm Việt Nam hai lần trong một nhiệm kỳ, đó là vào năm 2017 và 2019.

Gần đây có các chuyến thăm Việt Nam của Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris (tháng 8/2021), Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin (tháng 7/2021), Đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ về biến đổi khí hậu John Kerry (tháng 2/2022) và Cố vấn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Derek Chollet (tháng 3/2022)…

Thông qua mỗi chuyến thăm và tiếp xúc cấp cao của lãnh đạo hai bên, mối quan hệ giữa hai nước đã có thêm những dấu mốc mới. Hai bên đã thông qua 8 Tuyên bố chung. Đặc biệt, Tuyên bố chung năm 2013 đã thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ với 9 lĩnh vực hợp tác trọng tâm, trong đó lần đầu tiên xác định nguyên tắc hợp tác cùng có lợi, bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau. Tuyên bố chung năm 2015 đưa ra tầm nhìn chung cho quan hệ hai nước, nhấn mạnh làm sâu sắc quan hệ đối tác lâu dài, tăng cường hợp tác trên các vấn đề khu vực và toàn cầu. Tuyên bố chung năm 2017 đề ra lộ trình đưa quan hệ hai nước đi vào chiều sâu…

Thời gian qua, đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, song hai bên vẫn duy trì các cơ chế đối thoại dưới hình thức trực tuyến và linh hoạt duy trì các trao đổi lẫn nhau thông qua hình thức viết thư và điện đàm, đáng chú ý là các cuộc điện đàm giữa Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn với Đặc phái viên về Biến đổi khí hậu John Kerry (4/2022); Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng với Trợ lý Ngoại trưởng Jessica Lewis (1/2022), Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ phụ trách Ðông Á-Thái Bình Dương Daniel Kritenbrink và Đặc phái viên Kurrt Campbell (1/2022); Thứ trưởng thường trực Nguyễn Minh Vũ điện đàm với Cố vấn Derek Chollet (2/2022)…

Trong các cuộc trao đổi, phía Hoa Kỳ tái khẳng định cam kết ủng hộ một Việt Nam “hùng mạnh, độc lập và thịnh vượng”, tiếp tục đánh giá cao vị thế và coi trọng quan hệ với Việt Nam, đề nghị hai bên tiếp tục có các bước đi để tăng cường quan hệ, trong đó ưu tiên hợp tác kinh tế-thương mại, an ninh-quốc phòng, y tế, năng lượng.

* Bước tiến dài trong hợp tác kinh tế-thương mại-đầu tư

Hợp tác kinh tế-thương mại-đầu tư là một mảng sáng nổi bật trong mối quan hệ kinh tế Việt Nam-Hoa Kỳ với sự tăng trưởng mạnh mẽ, trở thành trọng tâm và là động lực quan trọng cho sự phát triển của quan hệ song phương trong suốt 27 năm qua.

Kim ngạch thương mại hàng hóa hai chiều đã tăng hơn 170 lần, từ 450 triệu USD năm 1995 lên 77,6 tỷ USD vào năm 2019; 90,8 tỷ USD năm 2020 và hơn 111,56 tỷ USD năm 2021.

Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, còn Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn thứ 9 của Hoa Kỳ. Một điểm nổi bật là Việt Nam và Hoa Kỳ có quan hệ thương mại theo hướng bổ trợ cho nhau. Hoa Kỳ có nhu cầu nhập khẩu những sản phẩm mà Việt Nam có thế mạnh như các sản phẩm nông nghiệp, dệt may, da giày, máy móc, thiết bị điện tử. Việt Nam lại có nhu cầu nhập khẩu các loại máy móc, thiết bị công nghệ cao, thiết bị hàng không, viễn thông và nông sản nguyên liệu là những mặt hàng mà Hoa Kỳ có nguồn cung dồi dào.

Về đầu tư, đến tháng 3/2022, đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ tại Việt Nam đạt 10,3 tỷ USD, đứng thứ 11/141 trong số các nước và vùng lãnh thổ có FDI tại Việt Nam. Các doanh nghiệp lớn của Hoa Kỳ tiếp tục quan tâm, đầu tư vào thị trường Việt Nam, như: Intel thông báo bổ sung đầu tư gần 500 triệu USD vào nhà máy tại TP Hồ Chí Minh; đối tác sản xuất chính của Apple (Foxconn) bổ sung đầu tư 270 triệu USD tại Bắc Giang... Phía Hoa Kỳ thể hiện sự sẵn sàng thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực Việt Nam quan tâm như phát triển cơ sở hạ tầng, chuỗi cung ứng, năng lượng, kinh tế số. Mới đây, ngày 29/3/2022, tập đoàn Vinfast cũng đã ký hợp đồng xây dựng nhà máy sản xuất xe điện và pin trị giá 4 tỷ USD tại bang North Carolina (Hoa Kỳ).

Trong thời gian tới, các bộ, ngành Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ tiếp tục chủ động hợp tác để giải quyết một cách toàn diện những quan tâm của Hoa Kỳ và Việt Nam, qua đó duy trì quan hệ thương mại ổn định, hướng tới cán cân thương mại hài hòa, bền vững, hai bên cùng có lợi.

Ngoài ra, hai bên cũng tiếp tục duy trì và thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng-an ninh, khắc phục hậu quả chiến tranh. Việt Nam tích cực phối hợp với Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) triển khai Bản Ghi nhớ Ý định (MOI) về hợp tác nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh…

Hai bên cũng tiếp tục tăng cường hợp tác trong lĩnh vực như ứng phó với biến đổi khí hậu, giáo dục, đào tạo, trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.

Đặc biệt, thời gian qua, hai nước tích cực hợp tác trong phòng chống dịch COVID-19 và phục hồi sau đại dịch. Hoa Kỳ đứng đầu trong số các nước cung cấp vaccine cho Việt Nam thông qua cơ chế COVAX, đã viện trợ gần 39 triệu liều vaccine cho Việt Nam thông qua cơ chế này cùng với nhiều vật tư, thiết bị y tế phòng chống dịch khác. Phía Hoa Kỳ đã chuyển cho Việt Nam 111 tủ lạnh âm sâu để bảo quản vaccine Pfizer; đề xuất viện trợ bộ xét nghiệm nhanh CUE do Hoa Kỳ sản xuất và phối hợp chuyển giao công nghệ vaccine mRNA mới nhất và thuốc điều trị cho đối tác Việt Nam. Phía Hoa Kỳ cũng đã mở Văn phòng Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh (CDC) của Hoa Kỳ tại khu vực Đông Nam Á tại Hà Nội, nhân chuyến thăm của Phó Tổng thống Kamala Harris đến Việt Nam (tháng 8/2021).

Ngược lại, khi tình hình chống dịch tại Hoa Kỳ cấp bách, Việt Nam cũng đã hỗ trợ Hoa Kỳ thiết bị bảo hộ cá nhân và khẩu trang vải kháng khuẩn được phía Hoa Kỳ trân trọng và đánh giá cao…

Tiếp nối những kết quả tốt đẹp đã đạt được, chuyến thăm và làm việc tại Hoa Kỳ lần này của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu Việt Nam được kỳ vọng sẽ tạo động lực thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ phát triển, hiệu quả, đi vào chiều sâu, ổn định lâu dài trên tất cả các lĩnh vực chính trị-ngoại giao, kinh tế-thương mại-đầu tư, khoa học-công nghệ, giáo dục-đào tạo, khắc phục hậu quả chiến tranh... ./.

  Trọng Đức