3. Quan hệ Việt Nam - Australia
1. Ngày 26/02/1973, Việt Nam và Australia thiết lập quan hệ ngoại giao và tiến hành lập Đại sứ quán tại mỗi nước. Hai nước thiết lập quan hệ Đối tác Toàn diện năm 2009, Đối tác Toàn diện tăng cường năm 2015 và nâng cấp lên Đối tác Chiến lược nhân chuyến thăm Australia của Thủ tướng Chính phủ (TTCP) Nguyễn Xuân Phúc (3/2018). Hai nước đang kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973-2023).
Hai bên trao đổi nhiều đoàn cấp cao. Ta thăm Bạn gần đây có: TTCP Nguyễn Tấn Dũng (3/2015); TTCP Nguyễn Xuân Phúc (3/2018); Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân (12/2017); Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ (12/2022); Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh (4/2018); Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (12/2016); Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ (7/2017); Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng (11/2019); Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQVN Trần Thanh Mẫn (11/2017); Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai (10/2017); Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Tp. Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân (12/2019); Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc (11/2022); Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn (9/2022); Bộ trưởng Công an Tô Lâm (9/2015 và 12/2016); Bộ trưởng Công Thương (1/2016); Bộ trưởng Quốc phòng Ngô Xuân Lịch (11/2018).
Bạn thăm ta gần đây có: Toàn quyền Australia Peter Cosgrove (5/2018); Toàn quyền David Hurley (4/2023); Thủ tướng Scott Morrison (8/2019); Thủ tướng Malcolm Turnbull dự HNCC APEC (11/2017); Thủ tướng Julia Gillard thăm và dự HNCC ASEAN (10/2010); Thủ tướng John Howard (11/2006); Chủ tịch Thượng viện Scott Ryan (01/2019); Chủ tịch Hạ viện Tony Smith (7/2018); Chủ tịch Hạ viện Bronwyn Bishop (9/2014); Chủ tịch Hạ viện Anna Burke (5/2013); Bộ trưởng Ngoại giao Julie Bishop (5/2018 và 2/2014); Bộ trưởng Ngoại giao Marise Payne (6/2019 và 11/2021); Bộ trưởng Thương mại Dan Tehan (7/2021); Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong (6/2022); Phó Thủ tướng Bộ trưởng Quốc phòng (11/2022); Bộ trưởng Thương mại và Du lịch (4/2023).
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, hai bên duy trì các cuộc tiếp xúc cấp cao theo hình thức trực tuyến, gần đây nhất là cuộc điện đàm giữa TTCP Phạm Minh Chính và Thủ tướng Australia Anthony Albanese (18/10/2022); TTCP Phạm Minh Chính và Thủ tướng Australia Scott Morrison (25/5/2021) và giữa TTCP Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Australia Scott Morrison (21/01/2021); Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Chủ tịch Hạ viện Tony Smith (07/6/2021); điện đàm giữa hai Bộ trưởng Ngoại giao (4, 8, 9/2021 và 3/2022), hai Bộ trưởng Quốc phòng (11/2021).
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc gặp Thủ tướng Anthony Albanese bên lề Hội nghị Cấp cao APEC (Thái Lan, 11/2022); Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng gặp Toàn quyền và Thủ tướng Australia tại Lễ nhậm chức Nhà Vua Anh (5/2023); Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân gặp Toàn quyền David Hurley (Philippines, 8/2022). Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Scott Morrison bên lề Hội nghị COP-26 (Anh, 11/2021), thông qua Chiến lược Tăng cường Hợp tác Kinh tế Việt Nam-Australia (EEES) và Tuyên bố chung Cam kết hành động thiết thực về khí hậu; gặp Thủ tướng Anthony Albanese bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN 41 (Campuchia, 11/2022) và tại Hội nghị cấp cao G7 mở rộng (Nhật, 5/2023). Hai Bộ trưởng Ngoại giao đã ký Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược giai đoạn 2020-2023 (trực tuyến, 11/2020).
Trong đợt bão lũ ở miền Trung (11/2020), Thủ tướng và Bộ trưởng Ngoại giao Bạn đã có thư thăm hỏi, ủng hộ khẩn cấp 100.000 AUD và sau đó bổ sung 2 triệu AUD để hỗ trợ ta khắc phục hậu quả bão lũ. Trong đợt lũ lịch sử của Australia (3/2022), Bộ trưởng Ngoại giao ta cũng đã có điện thăm hỏi.
Australia là một trong những nước rất tích cực hỗ trợ ta trong công tác phòng, chống dịch Covid-19. Tháng 6/2020, Australia đã trao 10,5 triệu AUD cho Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống Covid-19. Tháng 3/2021, Bạn công bố gói hỗ trợ toàn diện trị giá 60 triệu AUD cho ta trong công tác phòng chống dịch gồm viện trợ vắc-xin và hỗ trợ công tác triển khai tiêm chủng thông qua UNICEF. Riêng về vắc-xin, Bạn đã tài trợ ta 26,4 triệu liều (gồm 12 triệu liều cho người lớn và 14,4 triệu liều cho trẻ em), trở thành nhà tài trợ vắc-xin lớn thứ hai của Việt Nam. Ta cũng trao tặng Bạn số vật tư y tế (khẩu trang) trị giá 50.000 USD (3/2021).
Trên 20 cơ chế hợp tác song phương được duy trì linh hoạt, trong đó có các cơ chế quan trọng như họp thường niên hai Thủ tướng, hai Bộ trưởng Ngoại giao, hai Bộ trưởng Quốc phòng và Hội nghị Đối tác kinh tế và các hợp tác giữa các địa phương. Cho đến nay, hai bên đã tổ chức Hội nghị thường niên hai Thủ tướng lần thứ 2 (trực tuyến, 01/2021), Hội nghị thường niên Bộ trưởng Ngoại giao lần thứ 4 (9/2022), Hội nghị Đối tác kinh tế cấp Bộ trưởng lần thứ 3 (4/2023), Đối thoại an ninh cấp Thứ trưởng (12/2022), Đối thoại chiến lược cấp Thứ trưởng Ngoại giao - Quốc phòng lần thứ 8 (5/2023), Đối thoại chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng Quốc phòng lần thứ 3 (10/2019), Nhóm công tác về ODA (9/2019), Nhóm công tác về Thương mại (10/2019) và các cơ chế Tham vấn cấp Cục/Vụ trưởng.
Các cơ chế khác đến nay có: Đối thoại an ninh biển lần 2 (10/2019), Đối thoại Nhân quyền kỳ 18 (4/2023), Tham vấn luật pháp (8/2018), Tham vấn Lãnh sự lần 16 (12/2022), Đối thoại chính sách biển (5/2021), Đối thoại chiến lược Việt Nam-Australia (7/2021), Đối thoại hợp tác biển kênh 1 và 1,5 (11/2022), Tham vấn cấp cao về viện trợ phát triển (4/2017), Đối thoại chính sách nông nghiệp cấp cao lần 2 (5/2019), Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác khoa học và công nghệ cấp Thứ trưởng lần 1 (3/2016)...
2. Hai bên hợp tác tốt trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng thông qua trao đổi đoàn, ký thỏa thuận hợp tác, hợp tác phòng chống tội phạm, quản lý xuất nhập cảnh, chống di cư bất hợp pháp, trao đổi thông tin, kinh nghiệm, đào tạo tiếng Anh... Hai bên đã ký MOU về hợp tác đào tạo gìn giữ hòa bình và rà phá bom mìn (2016); Không quân Hoàng gia Australia 04 lần hỗ trợ vận chuyển bệnh viện dã chiến của ta tới Phái bộ gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Nam Sudan. Tàu hải quân Australia nhiều lần thăm Việt Nam. Australia là nước duy nhất đặt đại diện thường trực tại Trung tâm phòng chống tội phạm xuyên quốc gia Việt Nam (TP.HCM), qua đó hai bên thường xuyên trao đổi thông tin tình báo, hợp tác chống khủng bố, buôn người, tội phạm ma túy... Hai bên đang trao đổi, chuẩn bị ký Thỏa thuận Đối tác Gìn giữ Hòa bình.
Tính đến hết tháng 4/2023, Australia có 596 dự án đầu tư với tổng vốn đầu tư 1,99 tỷ USD, đứng thứ 20/143 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, tập trung ở các lĩnh vực chế biến, chế tạo, dịch vụ lưu trú, y tế, trợ giúp xã hội và nông, lâm, thủy sản. Tính đến tháng 02/2023, Việt Nam đầu tư sang Australia 88 dự án với tổng vốn đầu tư là 592,3 triệu USD, đứng thứ 10/79, chủ yếu trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp, bán buôn bán lẻ, chế biến chế tạo (riêng năm 2020, Australia đứng thứ 2 với 101,8 triệu USD, chiếm 17,2% FDI của Việt Nam). Tiêu biểu là các dự án của tập đoàn TH 135 triệu USD, tập đoàn An Viên 18 triệu USD ở Bắc Australia; tập đoàn Vinfast 20 triệu USD ở Melbourne; VietJet ký thỏa thuận đầu tư hạ tầng sân bay ở Melbourne và đang xúc tiến mở đường bay trực tiếp với các thành phố lớn của Australia (Sydney, Melbourne, Perth…).
4. Australia là một trong những đối tác song phương cung cấp ODA không hoàn lại lớn nhất cho Việt Nam (trung bình 92,7 triệu AUD/năm kể từ 2013 - 2019 và 78,9 triệu AUD/năm trong giai đoạn 2020-2022). Tháng 10/2022, Quốc hội Australia quyết định tăng 18% ODA cho ta, lên mức 92,8 triệu AUD năm 2022-2023. Tại dự toán Ngân sách 2023-2024 vừa được công bố ngày 11/5/2023, Bạn tiếp tục tăng thêm 2,5% cho ta, lên mức 95,1 triệu AUD. Trong vòng 50 năm kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, Australia đã hỗ trợ ODA Việt Nam tổng cộng 3 tỷ AUD (khoảng 47 nghìn tỷ VNĐ).
5. Australia cung cấp nhiều học bổng theo các chương trình dài hạn và ngắn hạn cho Việt Nam. Hiện có khoảng 31.000 sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam đang học tập tại Australia (90% theo diện tự túc). Tính đến tháng 3/2023, có 45 chương trình liên kết, đào tạo liên thông, 200 văn kiện hợp tác, nghiên cứu chung giữa các trường Đại học, viện nghiên cứu hai nước. Bên cạnh đó, các trường đại học/học viện của hai nước đang có 37 chương trình liên kết đào tạo đang hoạt động. Đại học RMIT đã mở 2 cơ sở (ở Hà Nội và TP.HCM) với hơn 6000 sinh viên theo học, dự kiến sẽ mở tiếp tại Đà Nẵng, Cần Thơ và Hải Phòng, tăng vốn đầu tư thêm khoảng 100 triệu AUD vào Việt Nam. Tháng 10/2021, hai nước đã ký thỏa thuận bổ sung Chương trình Phát triển Nguồn nhân lực Việt Nam-Australia giai đoạn 2021-2025, trị giá 50,1 triệu AUD. Sau gần 2 năm gián đoạn vì Covid-19, tháng 12/2021, Australia bắt đầu mở cửa biên giới, đón sinh viên quốc tế, trong đó có Việt Nam, trở lại Australia.
6. Số lượng khách du lịch Australia đến Việt Nam tăng đều qua các năm, các hãng hàng không hai nước đã nối lại các đường bay thẳng sau Covid-19 với tần suất 17 chuyến trực tiếp/tuần: năm 2019 có gần 390.000 lượt khách Australia tới Việt Nam (đứng thứ 6/10 thị trường hàng đầu); tạm ngừng do tình hình đại dịch Covid-19 từ tháng 4/2020 và được nối trở lại từ tháng 3/2022. Số khách du lịch Việt Nam đến Australia vẫn tăng đều đặn qua các năm, đạt 125.000 lượt (2019), đứng thứ 18/57 thị trường có khách du lịch đến Australia.
8. Quan hệ hợp tác giữa các địa phương hai nước đang phát triển tốt đẹp; cho đến nay đã có 15 cặp địa phương kết nghĩa, nổi bật là quan hệ kết nghĩa của một số địa phương như: Khánh Hòa - Vùng Lãnh thổ Bắc Australia (9/1999); TP.HCM - Queensland (10/2005); Bà Rịa - Vũng Tàu - Vùng Lãnh thổ Bắc Australia (9/2007); TP.HCM - Vùng Lãnh thổ Bắc Australia (2/2014); tỉnh Lạng Sơn và thành phố Goulburn Mulware (11/2018); TP.HCM - New South Wales (4/2019); Đà Nẵng và thành phố Gold Coast (12/2020)…
Gần đây, ta đã đón Thủ hiến vùng Lãnh thổ Bắc Australia Michael Gunner (11/2018); Thống đốc bang Victoria Linda Dessau (9/2019); Thống đốc bang Queensland Paul de Jersey (5/2019); Thống đốc bang Nam Australia (10/2022); Thống đốc bang New South Wales (21-24/5).
10. Về hợp tác khu vực và quốc tế: Hai nước hợp tác tốt tại các diễn đàn khu vực và quốc tế như ASEAN, EAS, APEC, ASEM, LHQ. Ta ủng hộ Australia ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực HĐBA/LHQ nhiệm kỳ 2013 - 2014 và Hội đồng Tổ chức Hàng hải Thế giới (IMO) nhiệm kỳ 2016-2017. Bạn ủng hộ ta vào Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2014-2016, 2023-2025, thành viên Hội đồng chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2015-2019 và ECOSOC 2016-2018; Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2020 - 2021 và thành viên Hội đồng Điều hành Liên minh Bưu chính Thế giới (IPU) nhiệm kỳ 2017-2021. Hai nước đang đảm nhiệm vị trí Đồng Chủ tịch Chương trình Đông Nam Á của OECD giai đoạn 2022-2025; đang phối hợp tổ chức Diễn đàn Đối thoại cấp cao về Biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng trong năm 2023./.
[Nguồn: Bộ Ngoại giao]
- Từ khóa:
- Australia
