APEC 2023: Kiến tạo một tương lai tự cường, bền vững cho tất cả mọi người
Hà Nội (TTXVN 11/11/2023) Từ ngày 11 đến 17/11/2023, Tuần lễ cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 30 diễn ra tại San Francisco, bang California (Hoa Kỳ), với chủ đề “Kiến tạo một tương lai tự cường, bền vững cho tất cả mọi người”. Nhận lời mời của Tổng thống Hợp chúng quốc Hoa Kỳ Joe Biden, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự sự kiện trên và kết hợp hoạt động song phương tại Hoa Kỳ từ ngày 14 đến 17/11/2023. Chuyến công tác lần này của Chủ tịch nước góp phần thúc đẩy hợp tác APEC thiết thực và hiệu quả, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.
* APEC - Diễn đàn đối thoại hàng đầu khu vực
Vào những năm 80 của thế kỷ XX, châu Á mà trọng tâm là Đông Á nổi lên thành một trong những khu vực năng động trên thế giới khi tốc độ tăng trưởng bình quân lên tới 9-10% mỗi năm. Dù vậy, khu vực này lại thiếu đi hình thức hợp tác hiệu quả để thúc đẩy phát triển kinh tế, hội nhập với nhiều quốc gia.
Trước nhu cầu trên, diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (Asia-Pacific Economic Cooporation forum - gọi tắt là APEC) đã được thành lập vào ngày 6/11/1989 tại Canberra (Australia). Cùng với các cơ chế hợp tác khác như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương-TPP (nay là Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương-CPTPP), Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), liên kết kinh tế Đông Bắc Á..., APEC đã và đang góp phần tích cực vào quá trình xây dựng một cấu trúc hợp tác khu vực theo hướng đa tầng nấc, duy trì vai trò đầu tàu của châu Á-Thái Bình Dương trong tiến trình tăng trưởng và liên kết kinh tế toàn cầu.
Từ 12 thành viên sáng lập năm 1989 là: Australia, Brunei, Canada, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore, Thái Lan, Hoa Kỳ, đến nay APEC đã có thêm các nền kinh tế thành viên khác như: 3 thành viên gia nhập năm 1991 là Trung Quốc, Hong Kong (Trung Quốc), Đài Bắc (Trung Hoa); 3 thành viên gia nhập năm 1993-1994 là Mexico, Papua New Guinea, Chile; 3 thành viên gia nhập năm 1998 là Peru, Nga, Việt Nam.
APEC tạm ngừng kết nạp thành viên mới từ năm 1998. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều nền kinh tế có nguyện vọng gia nhập APEC như: Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka, Macao (Trung Quốc), Mông Cổ, Lào, Campuchia, Costa Rica, Colombia, Panama, Ecuador.
Như vậy, với tổng cộng 21 nền kinh tế thành viên, APEC hiện nay hội tụ 3 nền kinh tế lớn nhất thế giới (Hoa Kỳ, Nhật Bản và Canada); 9 thành viên Nhóm 20 nền kinh tế lớn (G20) (Australia, Canada, Trung Quốc, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mexico, Nga, Hoa Kỳ) và nhiều nền kinh tế mới nổi, phát triển năng động của châu Á-Thái Bình Dương.
Mặc dù được thành lập năm 1989, nhưng đến năm 1993, Hội nghị cấp cao APEC gồm lãnh đạo các nền kinh tế thành viên mới lần đầu diễn ra và trở thành sự kiện thường niên từ đó đến nay.
Sau hơn 30 năm, khu vực châu Á-Thái Bình Dương nói chung và APEC nói riêng ngày càng trở thành một khu vực quan trọng trên thế giới. APEC hiện là nơi hội tụ các trung tâm kinh tế, thương mại và công nghệ lớn toàn cầu, chiếm khoảng 40% dân số thế giới và 50% thương mại toàn cầu, khẳng định được vị thế và vai trò đầu tàu của khu vực.
Hiện nay, APEC đang tích cực xây dựng Kế hoạch triển khai Tầm nhìn APEC đến năm 2040. Đây là định hướng hợp tác lớn của APEC trong giai đoạn phát triển mới.
* APEC 2023: Tập trung 3 ưu tiên
Năm 2023 đánh dấu mốc quan trọng trong sự phát triển của APEC: kỷ niệm 30 năm hội nghị cấp cao đầu tiên của các nhà lãnh đạo nền kinh tế APEC diễn ra tại Hoa Kỳ (1993-2023); 25 năm Việt Nam gia nhập APEC (1998-2023). Trong đó, Tuần lễ cấp cao các nhà lãnh đạo kinh tế Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 30 diễn ra từ ngày 11 đến 17/11/2023 là điểm nhấn quan trọng của Năm APEC 2023.
Tuần lễ APEC 2023 diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có nhiều biến động lớn, phức tạp và khó lường. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột địa chính trị… đang tác động trực tiếp đến hợp tác tại các diễn đàn đa phương. Các điểm nóng như căng thẳng Nga-Ukraine, xung đột Hamas-Israel tại Trung Đông, tình hình Bán đảo Triều Tiên vẫn đang diễn biến phức tạp.
Trong khi đó, kinh tế thế giới dần phục hồi song bấp bênh và đối mặt nhiều thách thức; biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh tác động sâu sắc đến cuộc sống của người dân và việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững 2030 của Liên hợp quốc. Các nước tiếp tục triển khai các chính sách hỗ trợ phục hồi kinh tế, đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, đảm bảo an ninh năng lượng và lương thực.
Trong bối cảnh đó, khu vực châu Á-Thái Bình Dương tiếp tục đi đầu trong phục hồi, phát triển và liên kết kinh tế.
Với chủ đề “Kiến tạo một tương lai tự cường, bền vững cho tất cả mọi người”, Năm APEC 2023 tập trung vào 3 ưu tiên là: Kết nối - xây dựng một khu vực tự cường và kết nối thúc đẩy thịnh vượng kinh tế toàn diện; Đổi mới sáng tạo - thúc đẩy môi trường đổi mới sáng tạo vì một tương lai bền vững; và Bao trùm - củng cố một tương lai bình đẳng và bao trùm cho mọi người dân.
Với chủ đề này, Tuần lễ cấp cao APEC 2023 được xem là cơ hội để nước chủ nhà Hoa Kỳ thúc đẩy hợp tác chặt chẽ hơn với các đối tác trong các chương trình nghị sự cụ thể, trong đó điển hình là thảo luận về Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương vì sự thịnh vượng (IPEF) bên lề Hội nghị cấp cao APEC.
Ngoài ra, một sự kiện cũng được chú ý bên lề Tuần lễ cấp cao APEC 2023 là cuộc hội đàm giữa Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 15/11. Đây sẽ là cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình trong một năm qua. Gần đây, Trung Quốc và Mỹ thường xuyên có những tương tác trên nhiều lĩnh vực, mang lại hy vọng mới cho việc xoa dịu quan hệ song phương.
* Việt Nam tham gia tích cực, hiệu quả, đóng góp có trách nhiệm trong APEC
Ngày 14/11/1998, tại Kuala Lumpur, Malaysia, Việt Nam đã chính thức gia nhập Diễn đàn hợp tác châu Á-Thái Bình Dương (APEC) nhân Hội nghị liên Bộ trưởng Ngoại giao-Kinh tế APEC lần thứ 10. Việc gia nhập APEC là một quyết định có ý nghĩa lịch sử quan trọng, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Đây cũng là dấu mốc quan trọng trong quá trình triển khai chính sách đối ngoại rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.
Trong 25 năm tham gia APEC, Việt Nam đã đóng góp tích cực chủ động đối với Diễn đàn APEC, góp phần thúc đẩy hòa bình, ổn định, hợp tác, liên kết kinh tế khu vực, duy trì vai trò của APEC là cơ chế liên kết kinh tế hàng đầu tại châu Á-Thái Bình Dương. Nổi bật nhất phải kể đến việc Việt Nam là một trong số không nhiều thành viên đã hai lần đảm nhiệm thành công vai trò chủ nhà APEC, vào các năm 2006 và 2017.
Việt Nam cũng là một trong những thành viên tích cực nhất trong đề xuất các sáng kiến và dự án, với hơn 100 dự án trên nhiều lĩnh vực. Nhiều sáng kiến do Việt Nam đề xuất được đánh giá thiết thực, đáp ứng quan tâm chung, nhất là về phát triển bền vững, bao trùm, phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số, thúc đẩy kinh tế số, thu hẹp khoảng cách số, tạo thuận lợi thương mại điện tử qua biên giới, doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) xanh, bền vững và sáng tạo, an ninh lương thực, ứng phó biến đổi khí hậu, xử lý rác thải đại dương, nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ, phát triển nông thôn và đô thị…
Trong công tác điều hành hoạt động của APEC, Việt Nam đã có những đóng góp đáng kể thông qua việc đảm nhiệm vị trí Giám đốc điều hành Ban Thư ký APEC (năm 2005-2006), Chủ tịch/Phó Chủ tịch nhiều Ủy ban và nhiều nhóm công tác chủ chốt như Ủy ban Thương mại và đầu tư, Ủy ban Quản lý ngân sách, các Nhóm công tác về doanh nghiệp vừa và nhỏ, y tế, đối phó với tình trạng khẩn cấp... Riêng trong giai đoạn 2016-2018, Việt Nam đã đảm nhiệm vai trò Chủ tịch, Phó Chủ tịch 18 Ủy ban, nhóm công tác của APEC và ABAC, được các thành viên đánh giá cao.
Vai trò của doanh nghiệp Việt Nam đối với hợp tác APEC cũng ngày càng được đề cao. Doanh nghiệp Việt đã tham gia, đóng góp tích cực, đề xuất nhiều khuyến nghị lên các nhà Lãnh đạo và các Bộ trưởng APEC. Đặc biệt, trong Năm APEC 2017, doanh nghiệp Việt Nam đã đóng góp trí tuệ, công sức, trực tiếp tham gia nhiều hoạt động, khẳng định sự trưởng thành, năng lực hội nhập, vai trò và trách nhiệm đối với hợp tác APEC, cũng như liên kết kinh tế khu vực.
Kể từ sau khi đảm nhiệm thành công vai trò Chủ nhà APEC 2017, Việt Nam tiếp tục tham gia, đóng góp tích cực trong hợp tác APEC; thúc đẩy triển khai các kết quả quan trọng của APEC 2017, nhất là sáng kiến về xây dựng Tầm nhìn APEC đến năm 2040. Với vai trò Phó Chủ tịch Nhóm xây dựng Tầm nhìn APEC, Việt Nam đã chủ động tham gia dẫn dắt, điều phối quá trình xây dựng Báo cáo khuyến nghị của Nhóm Tầm nhìn APEC với tiêu đề “Người dân và thịnh vượng: Tầm nhìn APEC đến 2040”…
Có thể thấy rõ, với Việt Nam, khu vực châu Á-Thái Bình Dương và Diễn đàn APEC là ưu tiên quan trọng trong triển khai chiến lược đối ngoại, chủ trương đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, góp phần bảo vệ và thúc đẩy các lợi ích an ninh, phát triển, nâng cao vị thế của đất nước.
APEC còn có ý nghĩa quan trọng cả về an ninh và kinh tế của Việt Nam, bởi diễn đàn này quy tụ rất nhiều đối tác kinh tế, thương mại quan trọng hàng đầu của Việt Nam.
Trong chuyến công tác tham dự Tuần lễ cấp cao APEC lần thứ 30 tại San Francisco (Hoa Kỳ) lần này, dự kiến bên cạnh Tuần lễ cấp cao, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng sẽ tham dự các sự kiện liên quan, như: Phát biểu dẫn đề tại Hội nghị thượng đỉnh doanh nghiệp APEC (CEO Summit, ngày 15/11), Đối thoại giữa các nhà lãnh đạo với Hội đồng Tư vấn kinh doanh APEC (ABAC, ngày 16/11), Đối thoại không chính thức giữa các nhà lãnh đạo APEC với khách mời (ngày 16/11). Đồng thời, Chủ tịch nước cũng sẽ có các hoạt động tiếp xúc song phương với lãnh đạo các nền kinh tế APEC…
Các hoạt động này thể hiện trách nhiệm, sự chủ động, tích cực của Việt Nam cho hợp tác trong APEC, qua đó nâng cao hơn nữa vị thế của Việt Nam, đồng thời góp phần nâng cao vai trò, vị thế của diễn đàn APEC trong cấu trúc quản trị kinh tế toàn cầu./.
Trọng Đức (tổng hợp)
