Chiến thắng Sông Lô: Bản hùng ca bất diệt
Hà Nội (TTXVN 24/10/2022) Ngày 24/10/1947, quân và dân ta lập nên chiến công vang dội trên dòng sông Lô, bẻ gãy một trong ba gọng kìm bằng đường thuỷ của thực dân Pháp, làm thất bại âm mưu tấn công lên chiến khu Việt Bắc nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến của ta. Chiến thắng Sông Lô đã làm phá sản hoàn toàn chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp, đưa cuộc kháng chiến của dân tộc ta bước sang một giai đoạn mới. 75 năm đã trôi qua, nhưng âm hưởng hào hùng của Chiến thắng sông Lô vẫn còn vang vọng đến hôm nay.
* Từ Chiến thắng Sông Lô - bản hùng ca bất diệt
Thu đông năm 1947, sau khi đánh chiếm được một số vùng ở đồng bằng và trung du, thực dân Pháp âm mưu mở cuộc tấn công quy mô lớn lên Việt Bắc, nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến, tiêu diệt quân chủ lực của ta, hủy căn cứ địa kháng chiến, kết thúc chiến tranh xâm lược Việt Nam một cách nhanh chóng. Ngoài ra, tấn công Việt Bắc, thực dân Pháp còn nhằm mục đích ngăn chặn sự liên lạc giữa Việt Nam với bè bạn quốc tế.
Để thực hiện ý đồ này, thực dân Pháp đã huy động hơn 2.000 quân tinh nhuệ, 800 xe cơ giới, 40 máy bay, 40 ca nô, tàu chiến tấn công lên Việt Bắc.
Về phía ta, ngày 15/10/1947, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công mùa đông của giặc Pháp”.
Cùng ngày, Bác Hồ ra lời kêu gọi quân và dân Việt Bắc ra sức đánh bại cuộc hành binh của địch, quân và dân cả nước tích cực đánh địch để phối hợp với Việt Bắc. Bác viết: "Địch hội quân ở Bắc Kạn tạo thành cái ô bọc lấy Việt Bắc, rồi cụp ô xuống, dưới đánh lên, trên đánh xuống, phá cho được cơ quan đầu não của kháng chiến… Chúng mạnh ở hai gọng kìm, gọng kìm mà gẫy, thì cái ô cụp xuống sẽ thành ô rách và cuộc tiến công thất bại".
Chỉ thị và lời kêu gọi của Bác đã trở thành ý chí quyết tâm và lan tỏa trong toàn quân, toàn dân ta. Phát huy được lợi thế vừa trên sông nước, vừa phục kích đôi bờ, tại khu vực mặt trận sông Lô, Ban Chỉ huy các lực lượng khu 10 đã triển khai kế hoạch phối hợp với dân quân, du kích của tỉnh Phú Thọ, Yên Bái, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang tích cực phòng thủ, sẵn sàng chiến đấu. Tại Chí Đám (Đoan Hùng) và Bình Ca (Tuyên Quang), ta xây dựng trận địa phục kích, chặn đánh tàu chiến của địch trên đường tấn công Việt Bắc…
Với mục tiêu: diệt gọn toàn bộ cánh quân thủy của địch, Ban chỉ huy mặt trận đã xây dựng kế hoạch hợp đồng tác chiến chặt chẽ giữa bộ đội chủ lực gồm pháo binh, bộ binh, công binh... với dân quân, du kích địa phương. Pháo binh mạnh được thí điểm áp dụng chiến thuật mới “đặt gần, bắn thẳng”, đã bố trí trận địa giả ở các xã Hữu Đô, Đại Nghĩa, Văn Cương nhằm nghi binh thu hút hỏa lực địch. Nhân dân địa phương các xã thuộc huyện Đoan Hùng nằm dọc ven sông Lô nô nức tham gia đóng góp lương thực, thực phẩm và các phương tiện phục vụ cho trận đánh; đã chuẩn bị trống, mõ, kẻng, thùng khua vang để gây thanh thế cho trận chiến; đặc biệt là nhân dân xã Chí Đám và xã Hữu Đô đã hái quả bưởi đem sơn đen vỏ rồi thả xuống dòng sông Lô giả làm thủy lôi hướng luồng tàu địch. Tất cả các đơn vị, mọi binh chủng tham gia trận đánh đều được phân công nhiệm vụ cụ thể và có đủ điều kiện phối hợp để phát huy triệt để mọi khả năng tác chiến, đảm bảo thắng lợi cho trận đánh.
Quân và dân sông Lô đã biến lời tiên đoán của Bác Hồ thành sự thực, bẽ gãy gọng kìm phía Tây của cuộc hành binh, góp phần tích cực làm thất bại cuộc tấn công lên Việt Bắc của giặc Pháp Thu Đông năm 1947.
Từ cuối tháng 11/1947, địch phải rút quân khỏi Việt Bắc. Tính tổng cộng trên mặt trận sông Lô-Thu Đông năm 1947 ta tiêu diệt hơn 1.000 tên địch; 10 tàu chiến và 1 ca nô; hạ 1 thủy phi cơ (máy bay chiến đấu), thu rất nhiều vũ khí, đạn dược và đồ dùng quân sự.
Theo Trung tướng Hồng Cư, một nhân chứng lịch sử, nguyên chính trị viên tiểu đoàn Bình Ca kể lại cuộc chiến đấu trong Việt Bắc-Thu Đông 1947, ngày 19/12/1947, giữa chiến trường Việt Bắc còn vang dội tiếng súng truy kích địch, Bác Hồ tổng kết một năm kháng chiến toàn quốc. Người nói: “Lực lượng của chúng như mặt trời vào lúc hoàng hôn, hống hách lắm nhưng đã gần tắt nghỉ”. “Lực lượng của ta ngày càng thêm mạnh như suối mới chảy, như lửa mới nhen, chỉ có tiến không có thoái”.
Ngày 22/12/1947, tại thị xã Tuyên Quang, Tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp đọc Nhật lệnh trong Lễ mừng chiến thắng.
Chiến thắng Sông Lô đã làm phá sản hoàn toàn chiến lược “Đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp, đưa cuộc kháng chiến của dân tộc Việt Nam bước sang một giai đoạn mới.
Chiến thắng Sông Lô mãi mãi là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.
* Đến "Trường ca Sông Lô" hùng tráng, trữ tình thơ mộng
Được chứng kiến những trận đánh oanh liệt của quân và dân ta tiêu diệt giặc Pháp trong chiến thắng Thu-Đông 1947, với khí thế hừng hực cách mạng của quân và dân ta, nhạc sĩ Văn Cao - "người nghệ sĩ tài ba xuất chúng" (Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết năm 1995 lưu bút tại gia đình cố nhạc sĩ Văn Cao) - đã dựng nên cảnh sông Lô vừa hùng tráng vừa trữ tình thơ mộng...
Sông Lô sóng ngàn Việt Bắc bãi dài ngô lau núi rừng âm u
Thu ru bến sóng vàng từng nhà mơ biếc chìm một màu khói thu
Sông Lô sóng ngàn kháng chiến cháy bờ lau thưa đã tàn thôn trang
Ai qua bến nắng hồng lặng nhìn màu nước Lô xưa…
Qua giai điệu và ca từ tuyệt đẹp của bản trường ca, chúng ta cảm nhận được hào khí của chiến thắng Sông Lô. Chúng ta sống lại những giờ phút lịch sử với các chiến sĩ Sông Lô:
… "Chiến sĩ Sông Lô thân rừng áo sương đang ca rằng:
Giờ mồ thực dân sóng lấp cát vàng
Chiến sĩ Sông Lô oai hùng đấu tranh gào kêu vang sóng
Đây giặc Pháp tàn trong căm gan toàn dân…
Chúng ta gặp lại những người dân Sông Lô chất phác, khi giặc đến đã vùng lên đánh giặc, khi giặc thua lại trở về dựng lại cuộc sống bình yên.
… Trên dòng sông trở về đoàn người
Reo mừng vui trên sóng nước biếc
Trôi đầy sông bao đám xác thù
Dân hân hoan nghe sóng reo vi vi xa xa…
… Vui hát ca hòa, vui hát ca hòa
Dân buông lưới, Phan Lương trôi bóng thuyền
Lều dựng lên ven sông, bóng người sầm uất bến Then…
Chiến thắng sông Lô đã làm tên tuổi của dòng sông sống mãi với lịch sử của dân tộc./.
Trịnh Phương Dung
