Claudia Sheinbaum - nữ Tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mexico

Hà Nội (TTXVN 5/6/2024) Đất nước Mexico đã hoàn thành cuộc tổng tuyển cử được cho là có quy mô lớn nhất trong lịch sử quốc gia Bắc Mỹ này, với kết quả bà Claudia Sheinbaum Pardo - cựu Thị trưởng Mexico City - ứng cử viên của liên minh tranh cử Sigamos Haciendo Historia (Chúng ta tiếp tục làm nên lịch sử) giành chiến thắng áp đảo. Cuộc bầu cử diễn ra trong bối cảnh tình trạng bạo lực tại Mexico chưa lắng dịu, việc ổn định trật tự xã hội và giải quyết tình trạng bạo lực leo thang được nhận định là nhiệm vụ khẩn cấp của chính quyền mới sau bầu cử.

 

* Cuộc tổng tuyển cử quy mô lớn

Ngày 2/6/2024, Mexico đã tiến hành cuộc tổng tuyển cử, thu hút lượng cử tri kỷ lục 98,6 triệu người, tăng 11% so con số 90,8 triệu cử tri trong cuộc tổng tuyển cử năm 2018.

Đây là cuộc tổng tuyển cử có quy mô lớn nhất trong lịch sử quốc gia Bắc Mỹ này bởi không chỉ bầu tân tổng thống, 500 thành viên Hạ viện cùng 128 thành viên Thượng viện, các cử tri tại Mexico và người Mexico sống tại nước ngoài còn bầu ra 20.000 vị trí lãnh đạo các cấp. Đây cũng là lần đầu tiên các cuộc bầu cử cấp trung ương và địa phương được thực hiện đồng thời trên toàn bộ 32 bang.

Ủy ban thường trực các chính đảng Mỹ Latinh và Caribe (COPPPAL) đã cử phái đoàn gồm 120 quan sát viên từ 30 quốc gia đến Mexico thực hiện việc giám sát quá trình tổng tuyển cử, nhằm tăng cường tính dân chủ trong quá trình tổng tuyển cử, đồng thời bảo đảm cuộc bầu cử diễn ra một cách hợp pháp, trung lập, minh bạch, công bằng và thành công.

Cuộc tổng tuyển cử lần này ở Mexico diễn ra trong bối cảnh đất nước bao gồm 130 triệu dân này vẫn đang trải qua những ngày nắng nóng lịch sử, đất đai khô kiệt và giữa ngổn ngang thách thức. Cùng với tình trạng bạo lực hoành hành, vấn nạn buôn bán ma túy, bất bình đẳng giới, Mexico còn đối mặt với các vấn đề nghiêm trọng khác như người di cư, bảo vệ môi trường, giữ thế cân bằng trong quan hệ giữa các quốc gia Mỹ Latinh và các cường quốc.

Cuộc tổng tuyển cử tại Mexico lần này là cuộc đua giữa ba liên minh, gồm liên minh “Chúng ta tiếp tục làm nên lịch sử” (Sigamos Haciendo Historia), liên minh “Sức mạnh và Con tim vì Mexico” (Fuerza y Corazón por México) và liên minh “Phong trào nhân dân” (Movimiento Ciudadano). Đại diện của 3 liên minh này tham gia tranh cử chức tổng thống là bà Claudia Sheinbaum Pardo - cựu Thị trưởng Mexico City - ứng cử viên của liên minh tranh cử Chúng ta tiếp tục làm nên lịch sử; bà Xóchitl Gálvez đại diện cho liên minh tranh cử Sức mạnh và Con tim vì Mexico; và ông Jorge Álvarez Máynez - đại diện liên minh Phong trào Nhân nhân.

Theo kết quả kiểm phiếu nhanh được Viện Bầu cử quốc gia Mexico (INE) công bố chiều ngày 3/6 (giờ Việt Nam), với tỷ lệ phiếu bầu từ 57,2%, bà Claudia Sheinbaum, ứng cử viên của liên minh tranh cử Chúng ta tiếp tục làm nên lịch sử đã bỏ xa hai đối thủ còn lại là bà Xochitl Galvez và ông Jorge Alvarez Maynez với tỷ lệ phiếu bầu lần lượt là 30% và 10,3%. Chiến thắng của bà Claudia Sheinbaum không nằm ngoài dự đoán của giới quan sát chính trị Mexico cũng như quốc tế, khi chính trị gia của đảng Morena liên tục nhận được sự ủng hộ với tỷ lệ áp đảo trong tất cả các cuộc thăm dò dư luận trước đó.

Sau khi kết quả được công bố, hai đối thủ trong cuộc đua giành “chiếc ghế nóng” Tổng thống Mexico cũng đã gọi điện để chúc mừng chiến thắng dự kiến của bà Claudia Sheinbaum. Lãnh đạo nhiều nước cũng đã chúc mừng nữ Tổng thống đầu tiên của Mexico.

* Chân dung nữ tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mexico

Tân tổng thống Mexico, bà Sheinbaum sinh năm 1962, trong một gia đình gốc Do Thái, có truyền thống nghiên cứu khoa học. Là đồng minh thân cận của Tổng thống Lopez Obrador, bà Sheinbaum từng có thời gian nghiên cứu học thuật chuyên sâu trước khi tham gia vào chính trị.

Bà Sheinbaum học vật lý và kỹ thuật năng lượng, sau đó tiếp tục học lên tiến sĩ tại Đại học California (Mỹ). Sau đó bà bắt đầu chuyển sang lĩnh vực chính trị dưới sự dẫn dắt của ông Lopez Obrador. Trong nhiều năm tiếp theo, bà làm thư ký cho ông Lopez Obrador và đại diện cho tổng thống sắp mãn nhiệm tại các cuộc vận động chính trị.

Năm 2018, bà Sheinbaum trở thành người phụ nữ đầu tiên được bầu làm thị trưởng thành phố Mexico - vị trí cấp cao thường được xem là bệ phóng cho các cuộc tranh cử tổng thống trong tương lai.

Khi đề cập đến các hoạt động về môi trường của bà Sheinbaum, người ta nhắc nhiều về lập trường kiên định của bà trong chống biến đổi khí hậu.

Năm 2007, bà Sheinbaum từng đóng góp cho một báo cáo về biến đổi khí hậu. Sau đó, báo cáo này đã đoạt giải Nobel Hòa bình trong cùng năm.

Các chuyên gia cho rằng việc từng là một nhà khoa học về khí hậu nói lên phần nào về bản sắc của tân tổng thống Mexico. Đồng thời, điều này cũng sẽ tác động ít nhiều đến các chính sách liên quan đến môi trường của bà Sheinbaum trong tương lai. 

* Những nhiệm vụ đón chờ phía trước

Với việc giành chiến thắng vang dội trong cuộc tổng tuyển cử ngày 2/6, qua đó trở thành nữ tổng thống đầu tiên trong lịch sử không chỉ ở Mexico mà còn ở khu vực Bắc Mỹ, bà Claudia Sheinbaum được kỳ vọng sẽ hiện thực hóa những cam kết tranh cử của mình.

Phát biểu trước những người ủng hộ mình, bà Claudia khẳng định, nhiệm vụ tới đây của chính quyền mà bà dẫn dắt là quan tâm tới lợi ích của người dân Mexico mà không phân biệt đối xử. Bà cam kết tiếp tục xây dựng một Mexico công bằng và thịnh vượng hơn.

Trước đó, trong cương lĩnh tranh cử, bà Claudia Sheinbaum cũng khẳng định tiếp tục duy trì và phát huy những di sản của Tổng thống đương nhiệm Obrador, đặc biệt là về các chính sách liên quan an sinh xã hội, vốn đang được đánh giá có tính ưu việt nhất trong khu vực Mỹ Latinh. Bà Claudia cam kết sẽ mở rộng các chương trình phúc lợi, mặc dù Mexico đang chứng kiến mức thâm hụt ngân sách lớn trong năm nay và tốc độ tăng trưởng GDP được dự đoán là khá chậm chạp chỉ ở mức 1,5%.

Bên cạnh đó, bà Claudia cũng khẳng định sẽ thúc đẩy các chương trình nghị sự riêng bao gồm cả những chính sách giúp đỡ những người nghèo nhất Mexico, ủng hộ năng lượng tái tạo, cũng như thúc đẩy tiếng nói và chương trình nghị sự vì phụ nữ.

Với nhiều cam kết và hứa hẹn được đưa ra, song giới phân tích nhận định, đảm nhận cương vị Tổng thống Mexico, bà Claudia Sheinbaum sẽ đối mặt với không ít thách thức phía trước. Chiếm hàng đầu trong mối quan tâm của nhiều cử tri tại Mexico hiện nay là nỗi lo về an ninh, trong đó có gia tăng tỷ lệ người thiệt mạng vì bạo lực tội phạm.

Thực tế, ngay trước thềm cuộc bầu cử, một nhóm đối tượng ngày 31/5 đã sử dụng vũ lực cướp và đốt tất cả phiếu bầu dự kiến sẽ được sử dụng tại thành phố Totoloapa thuộc bang miền nam Chiapas. Vụ việc xảy ra chỉ vài giờ sau vụ phóng hỏa nhằm vào Hội đồng bầu cử thành phố biên giới Chicomuselo ở cùng bang, khiến toàn bộ phiếu bầu bị cháy rụi. Trong 3 năm qua, bạo lực có xu hướng gia tăng tại thành phố biên giới Chicomuselo. Phần lớn các vụ việc do băng đảng ma túy Sinaloa và Jalisco Nueva Generación (băng Jalisco Thế hệ mới) thực hiện. Chúng tiến hành các vụ bắt cóc, tống tiền, giết người và tranh giành lãnh thổ, buộc nhiều người dân địa phương phải di dời chỗ ở.

Thống kê của tổ chức Data Civica cũng cho thấy, tính đến giữa tháng 5/2024, đã có tới 30 ứng cử viên trong cuộc tổng tuyển cử lần này bị sát hại, chưa tính đến người thân của các ứng cử viên và chính trị gia liên quan quá trình bầu cử. Vụ việc mới nhất là vụ sát hại ứng cử viên Ricardo Arizmendi tranh cử chức Thị trưởng thành phố Cuautla, bang miền trung Morelos ngày 28/5. Vài phút trước khi bị bắn chết, ông Arizmendi đã đăng trên mạng xã hội Facebook lời kêu gọi bỏ phiếu cho liên minh đối lập, đồng thời đánh giá an ninh là vấn đề quan trọng trong khu vực.

Bạo lực nghiêm trọng diễn ra ngay trước thềm bầu cử đã đặt ra thách thức không nhỏ với chính quyền mới của Mexico sau bầu cử. Trong bối cảnh bất ổn tại Mexico chưa lắng dịu, việc ổn định trật tự xã hội và giải quyết tình trạng bạo lực leo thang là nhiệm vụ khẩn cấp của chính quyền mới sau bầu cử. Đây sẽ là một trong những nhiệm vụ nặng nề của tân Tổng thống.

Bên cạnh đó là nhiệm vụ giải quyết tình trạng thiếu điện, nước hay ứng phó với sự giảm tốc trong hoạt động kinh tế. Theo dự báo của IMF, tăng trưởng kinh tế của Mexico sẽ giảm xuống còn 2,4% trong năm 2024 và tiếp tục lao dốc xuống mức 1,4% vào năm 2025. Việc chèo lái đất nước vượt qua những “sóng gió” về tài chính cũng là sứ mệnh đè nặng lên nhiệm kỳ của tân Tổng thống Mexico.

Ngoài nhiệm vụ xử lý các vấn đề trong nước, trong số những thách thức về đối ngoại cũng đang chờ tân Tổng thống giải quyết, đó là cuộc đàm phán căng thẳng với Mỹ về dòng người di cư ồ ạt đến Mỹ qua đường Mexico, hay vấn đề hợp tác an ninh để xử lý tình trạng buôn bán ma túy vào thời điểm tệ nạn fentanyl đang hoành hành ở Mỹ.

Trước mắt với vấn đề khủng hoảng người di cư, bà Claudia Sheinbaum Pardo cho biết bà sẽ tiếp nối chính sách của Tổng thống đương nhiệm Lopez Obrador, bao gồm tập trung vào việc phối hợp với các quốc gia xuất phát điểm của người di cư trong việc gây dựng sinh kế cho những người nghèo tại đây…/.

Trọng Đức (tổng hợp)