Đại hội đồng AIPA-43: Cùng nhau tiến bộ vì một ASEAN tự cường, bao trùm và bền vững (11/2022)
Hà Nội (TTXVN 19/11/2022) Ngày 19/11/2022, theo lời mời của Chủ tịch Quốc hội Vương quốc Campuchia, Chủ tịch Hội đồng Liên Nghị viện các Quốc gia Đông Nam Á (AIPA) Samdech Heng Samrin, và Chủ tịch Thượng viện Cộng hòa Philippines Juan Miguel Zubiri, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Quốc hội Việt Nam rời Hà Nội lên đường dự Đại hội đồng AIPA lần thứ 43 (AIPA-43), thăm chính thức Campuchia và Philippines, từ ngày 19 đến 25/11/2022. Việc tham dự Đại hội đồng AIPA lần thứ 43 (AIPA-43) tiếp tục khẳng định cam kết của Việt Nam là thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm của AIPA, vì sự phát triển của ngoại giao nghị viện và quyền lợi của mọi người dân trong ASEAN.
* AIPA - thúc đẩy hợp tác liên nghị viện vì người dân ASEAN
Ngày 2/9/1977 (10 năm sau khi ASEAN được thành lập), Tổ chức Liên minh Nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á (AIPO) được ra đời nhằm thúc đẩy hợp tác giữa các nghị viện thành viên nhằm đạt được những mục tiêu của ASEAN, xây dựng Đông Nam Á trở thành một khu vực hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững của nhân dân các nước trong khu vực. Các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á có thể gia nhập AIPO với tư cách là thành viên hoặc quan sát viên đặc biệt sau khi họ trở thành thành viên của ASEAN.
Tại kỳ Đại hội đồng AIPO lần thứ 27 được tổ chức tại thành phố Cebu, Philippines năm 2006, Tổ chức Liên nghị viện Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (AIPO) quyết định đổi tên thành Hội đồng Liên nghị viện Hiệp hội các nước Đông Nam Á (AIPA). Cùng với việc đổi tên, AIPO 27 đã bổ sung các điều lệ mới về tổ chức và các nghị quyết khẳng định cam kết của các nước trong việc tăng cường cơ hội thương mại, đầu tư nội khối; bảo vệ môi trường và sức khoẻ người dân; chống khủng bố thông qua đối thoại giữa các tôn giáo, tín ngưỡng. Thêm vào đó là tăng cường việc giám sát thực hiện các nghị quyết đã được ban hành với việc định ra cơ chế báo cáo định kỳ hàng năm về tình hình thực hiện nghị quyết của nghị viện các nước thành viên lên Đại hội đồng…
Trải qua 45 năm hoạt động, AIPO trước đây và cũng là AIPA ngày nay đã không ngừng được củng cố và phát triển. Từ 5 thành viên sáng lập là Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan (năm 1977), đến nay đã có thêm các thành viên là: Việt Nam (năm 1995), Lào (năm 1997), Campuchia (năm 1999), Brunei (năm 2009) và Myanmar (năm 2011). Mục tiêu, mục đích trên hết của AIPA là thúc đẩy đoàn kết, hiểu biết, hợp tác và mối quan hệ khăng khít giữa các nghị viện các nước thành viên ASEAN và các nghị viện, tổ chức nghị viện khác trên thế giới; nghiên cứu, thảo luận và gợi ý các giải pháp cho những vấn đề có lợi ích chung cũng như thể hiện quan điểm về những vấn đề đó nhằm giúp các thành viên AIPA có những hành động và phản ứng kịp thời; phát huy những nguyên tắc về nhân quyền, dân chủ, hòa bình, an ninh và thịnh vượng ở ASEAN.
Thực tế cho thấy, sự ra đời và phát triển của AIPO, nay là AIPA, đã có những đóng góp quan trọng vào việc thúc đẩy sự đoàn kết, hiểu biết, hợp tác và quan hệ gần gũi giữa các nước trong khu vực cũng như nâng cao hình ảnh và uy tín của AIPA trên trường quốc tế.
Theo Điều lệ hàng năm, Đại hội đồng của AIPA sẽ họp một lần do Nghị viện một quốc gia thành viên đăng cai tổ chức tại nước mình, luân phiên theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Anh của tên các nước thành viên. Từ năm 1978 cho đến nay, AIPA đã có 42 kỳ họp Đại hội đồng được tổ chức. Tại mỗi kỳ Đại Hội đồng, AIPA đều có cuộc gặp gỡ với những đối tác đối thoại như Australia, Canada, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Papua New Guinea, Nga, Ấn Độ và Nghị viện Châu Âu. Sự tham gia của các đối tác trên cùng với những chuyến thăm trao đổi đã giúp thiết lập một mạng lưới các mối quan hệ, các cuộc tiếp xúc gần gũi và hiểu biết hơn giữa các nghị sĩ.
* AIPA-43: Cùng nhau tiến bộ vì một ASEAN tự cường, bao trùm và bền vững
Đại hội đồng AIPA-43 diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp. Cạnh tranh giữa các nước lớn gay gắt làm tăng rủi ro đối với hòa bình, ổn định và hợp tác quốc tế. Quá trình phục hồi kinh tế của các nước sau dịch bệnh chưa bền vững, thậm chí có nguy cơ suy thoái, đi kèm với lạm phát cao, trở thành rủi ro kinh tế lớn nhất ở nhiều quốc gia. Các vấn đề an ninh phi truyền thống như thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu tiếp tục tác động sâu rộng, nhiều mặt đến đời sống kinh tế-xã hội các nước. Tuy nhiên, ASEAN vẫn phát triển ổn định, đoàn kết và thống nhất trên nhiều vấn đề, tiếp tục được các nước lớn coi trọng trong chiến lược tổng thể với khu vực. Nhưng khu vực cũng gặp nhiều thách thức do dịch bệnh, tình hình nội trị tại một số nước, sự cạnh tranh, lôi kéo của các nước lớn…
Trong bối cảnh đó, nước chủ nhà Campuchia đã chọn chủ đề của Đại hội đồng AIPA-43 lần này là “Cùng nhau tiến bộ vì một ASEAN tự cường, bao trùm và bền vững”, phù hợp với chủ đề chung của ASEAN năm nay là “ASEAN hành động cùng ứng phó các thách thức”; thể hiện thông điệp xuyên suốt của AIPA và mong muốn của nước chủ nhà Campuchia đẩy mạnh xây dựng một cộng đồng đồng đều, vững mạnh và bao trùm; phù hợp với tinh thần cốt lõi của ASEAN cùng nhau hướng tới một tầm nhìn, một bản sắc, một cộng đồng, góp phần thúc đẩy phục hồi kinh tế, thu hẹp khoảng cách phát triển và liên kết khu vực, phát triển nguồn nhân lực, an sinh xã hội, sự tham gia của phụ nữ và thanh niên vào kiến tạo và duy trì hòa bình và phát triển, đẩy mạnh giao lưu nhân dân.
Các hoạt động chính của Đại hội đồng AIPA-43 gồm: Họp Ban Chấp hành; Hội nghị nữ nghị sỹ AIPA (WAIPA); Hội nghị các nghị sĩ trẻ AIPA; Phiên Khai mạc; Phiên toàn thể thứ nhất; Phiên họp của các Ủy ban: Chính trị, Kinh tế, Xã hội, Tổ chức; Đối thoại với các nước Quan sát viên; Phiên họp Ủy ban Thông cáo chung; Phiên toàn thể thứ hai; Phiên Bế mạc. Ngoài ra, còn có cuộc họp của Ban thư ký quốc gia AIPA của các Nghị viện thành viên.
Đại hội đồng AIPA-43 sẽ tập trung thảo luận các vấn đề về: Hoà bình, an ninh, chủ nghĩa đa phương và vai trò trung tâm của ASEAN; Tăng cường ngoại giao nghị viện về an ninh hàng hải, thúc đẩy ổn định khu vực ở Đông Nam Á; Thúc đẩy hợp tác nghị viện vì sự tăng trưởng kinh tế bao trùm và bền vững thông qua cách tiếp cận tích hợp các tiêu chí Môi trường, Xã Hội và Quản trị (ESG); Nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) trong chuyển đổi kỹ thuật số và thúc đẩy du lịch, phục hồi kinh tế; Tăng cường chuyển đổi kỹ thuật số để bảo vệ xã hội toàn diện; Tăng cường bảo vệ sức khỏe xã hội để giải quyết các thách thức trong ASEAN; Bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ vì sự phục hồi bền vững, bao trùm và tự cường sau COVID-19; Nâng cao vai trò của nữ nghị sĩ trong việc đẩy mạnh chương trình nghị sự về phụ nữ, hòa bình và an ninh; Phát huy sự tham gia của thanh niên vì một cộng đồng ASEAN thịnh vượng và phát triển bền vững.
Sẽ có 11 Nghị quyết về các vấn đề nội dung, 20 Nghị quyết về các vấn đề tổ chức được thông qua và 1 Tuyên bố chung của Đại hội đồng AIPA-43.
* Việt Nam - thành viên tích cực, chủ động, trách nhiệm trong AIPA
Việt Nam chính thức trở thành thành viên của AIPO vào ngày 19/9/1995. Kể từ khi trở thành thành viên chính thức của AIPA (tháng 9/1995), Quốc hội Việt Nam đã tham gia chủ động, tích cực, đóng góp trách nhiệm cùng nghị viện các nước thành viên củng cố vai trò trung tâm, sự đoàn kết và thống nhất trong AIPA, đẩy mạnh sự hợp tác nội khối, mở rộng quan hệ nhiều mặt với nghị viện các nước trong và ngoài khu vực.
Quốc hội Việt Nam đã đóng góp nhiều sáng kiến tại các kỳ họp Ðại hội đồng cũng như tại các hoạt động trong khuôn khổ của AIPA. Việt Nam cũng đưa ra sáng kiến thành lập Nhóm tư vấn AIPA tại nghị viện các nước thành viên để tư vấn về vấn đề hài hòa pháp luật, giám sát thực hiện nghị quyết của AIPA và tăng cường quan hệ giữa AIPA và ASEAN; sáng kiến mở rộng thành phần tham dự hội nghị có cả một số nước không phải là thành viên AIPA…
Quốc hội Việt Nam đã ghi dấu ấn sâu đậm bằng việc ba lần tổ chức thành công kỳ họp Đại hội đồng AIPO-23 (ngày 8 đến 13/9/2002) và Đại hội đồng AIPA-31 (ngày 19 đến 25/9/2010) và Đại hội đồng AIPA-41 (ngày 8 đến 10/9/2020).
Trong đó, đáng chú ý năm 2020, dù ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, Việt Nam vẫn đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch AIPA 2020. Xuyên suốt Năm Chủ tịch AIPA 2020, Quốc hội Việt Nam đã tổ chức nhiều hoạt động quan trọng. Trong đó, điểm nhấn quan trọng nhất của nhiệm kỳ Chủ tịch AIPA 2020 chính là kỳ họp Đại hội đồng AIPA-41 (diễn ta từ ngày 18 đến 20/9/2020). Tại Đại hội đồng AIPA 41, Quốc hội Việt Nam đề xuất hai sáng kiến quan trọng. Một là, tổ chức Hội nghị không chính thức Nghị sỹ trẻ AIPA, với mong muốn Hội nghị không chính thức Nghị sỹ trẻ AIPA sẽ trở thành cơ chế chính thức trong khuôn khổ Đại hội đồng AIPA, tạo diễn đàn để các nghị sỹ trẻ có tiếng nói mạnh mẽ và đóng góp hiệu quả hơn vào việc giải quyết các vấn đề chung của khu vực. Hai là, kết nối, gắn kết hoạt động của AIPA với hoạt động của Liên minh Nghị viện thế giới (IPU), gắn với việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc về phát triển bền vững. Với sáng kiến này, Việt Nam mong muốn tạo diễn đàn mang tính thường niên của AIPA để cùng trao đổi, tìm ra các biện pháp thúc đẩy thực hiện có hiệu quả các Mục tiêu phát triển bền vững trong khu vực ASEAN.
Ở chiều ngược lại, tham gia tích cực vào các hoạt động của AIPA, Việt Nam cũng thu nhận được nhiều kinh nghiệm bổ ích và lợi ích thiết thực, góp phần thực hiện thành công chính sách đối ngoại rộng mở của đất nước trong thời kỳ hội nhập, tạo môi trường chính trị thuận lợi cho việc triển khai thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới của đất nước.
Cơ chế hợp tác liên nghị viện của AIPA cũng góp phần tăng cường hữu nghị, sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa các đại biểu Quốc hội Việt Nam với các nghị sĩ của các nước, cũng như giữa Việt Nam với các nước trong khu vực nói chung. Sự tham gia của Quốc hội Việt Nam trong AIPA đã tạo ra cơ hội và có thêm điều kiện để Việt Nam chia sẻ, vận động và giải thích về những vấn đề có liên quan đến Việt Nam, vượt qua những thành kiến, khác biệt về thể chế chính trị giữa các nước để tạo ra thái độ thân thiện, cởi mở, hiểu biết và tin cậy lẫn nhau.
Cũng từ việc tham gia trực tiếp vào các hoạt động của AIPA mà các đại biểu Quốc hội Việt Nam có thêm cơ hội trao đổi thông tin, kinh nghiệm xây dựng pháp luật, công tác giám sát và hoạt động nghị viện, nâng cao kiến thức, kỹ năng tổ chức các hoạt động hợp tác quốc tế để hỗ trợ cho việc thực hiện nhiệm vụ đại biểu của mình. Thông qua các hoạt động của AIPA, Việt Nam còn có điều kiện góp phần quảng bá hình ảnh của Việt Nam, giới thiệu những nét đặc sắc về đất nước, con người và văn hóa Việt Nam với bạn bè các nước trong khu vực và trên thế giới.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Vũ Hải Hà, sự kiện Đại hội đồng AIPA-43 được tổ chức tại Campuchia lần này đánh dấu lần đầu tiên Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tham dự Đại hội đồng AIPA trực tiếp sau đại dịch COVID-19, qua đó tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII về “tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế”, thực hiện Chỉ thị 25-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng "về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030".
Việc tham dự Đại hội đồng AIPA-43 của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng khẳng định hợp tác trong AIPA là một ưu tiên trong công tác đối ngoại của Quốc hội Việt Nam. Việc hợp tác chặt chẽ với Nghị viện các nước ASEAN mang lại lợi ích thiết thực cho sự phát triển của Việt Nam và Cộng đồng ASEAN, đồng thời là diễn đàn để Quốc hội Việt Nam phát huy vai trò, nâng cao vị thế đất nước.
Đây cũng là dịp để lãnh đạo Nghị viện các nước thành viên AIPA cũng như các nước quan sát viên có cơ hội gặp mặt trực tiếp để trao đổi với nhau, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển quan hệ quốc tế nói chung và song phương của từng nước nói riêng. Đối với Việt Nam, đây là cơ hội rất tốt để chia sẻ, học hỏi cùng các nước thành viên AIPA về kinh nghiệm phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội trong thời gian vừa qua; trao đổi, thảo luận những vấn đề cùng quan tâm để góp phần xây dựng môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác cùng phát triển./.
Minh Duyên (TTXVN)
