Hà Nội (TTXVN 23/4/2024) Ngày 23/4/2024, Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 với chủ đề “Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm” diễn ra tại Hà Nội. Đây là diễn đàn được tổ chức lần đầu tiên theo sáng kiến của Việt Nam với sự tham dự của gần 400 đại biểu. Đây là một trong những sự kiện đối ngoại đa phương quan trọng hàng đầu mà Việt Nam chủ trì trong năm 2024, cho thấy những đóng góp chủ động của Việt Nam cho hợp tác khu vực, thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN, đặt người dân ASEAN ở vị trí trung tâm trong mọi quyết sách.
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập ngày 8/8/1967, bao gồm 10 nước thành viên là: Indonesia, Thái Lan, Philippines, Singapore, Malaysia, Brunei, Việt Nam, Lào, Myanmar và Campuchia (Timor-Leste đang trong lộ trình để được kết nạp làm thành viên chính thức).
Kể từ khi ra đời đến nay, ASEAN đã chứng minh được vai trò quan trọng trong việc đưa Đông Nam Á thành một khu vực hòa bình, thịnh vượng và ổn định; từ một khu vực kinh tế lạc hậu trở thành một đầu tàu thúc đẩy tăng trưởng và hội nhập toàn cầu.
Từ dân số khoảng 260 triệu người khi mới thành lập, ASEAN hiện là ngôi nhà chung của hơn 650 triệu người dân và là một thị trường nhiều tiềm năng. Dự báo đến năm 2050, ASEAN sẽ là nền kinh tế lớn thứ tư thế giới. Cộng đồng ASEAN đã bước vào năm thứ 9 hình thành và phát triển, kể từ mốc 31/12/2015 và đang trên hành trình hiện thực hóa Tầm nhìn đến 2025 và xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025. Theo đó, ASEAN tập trung nâng cao năng lực thể chế và thúc đẩy hợp tác theo các xu hướng lớn hiện nay, như phục hồi bao trùm, phát triển bền vững, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn…
Trải qua gần 6 thập kỷ tồn tại và phát triển, ASEAN đang chuẩn bị bước vào giai đoạn phát triển mới, sau khi hoàn thành thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, trong bối cảnh thế giới và khu vực đang biến chuyển nhanh chóng. Bản thân các quốc gia ASEAN cũng đang đứng trước nhiều lựa chọn và câu hỏi khác nhau: “Làm thế nào để duy trì vai trò trung tâm, thích ứng với sự thay đổi của khu vực và thế giới? Làm sao để cân bằng và hài hòa các mối quan tâm và lợi ích của các thành viên? Làm sao để cân bằng giữa đổi mới và bảo tồn các giá trị cốt lõi của ASEAN?”… Trong bối cảnh đó, sáng kiến Diễn đàn Tương lai ASEAN (ASEAN Future Forum - AFF) là một trong những nỗ lực của Việt Nam nhằm tạo diễn đàn để trao đổi và tìm kiếm lời giải cho những câu hỏi vừa nêu.
Sáng kiến tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN (tên tiếng Anh là ASEAN Future Forum - AFF) được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43 (tại Jakarta, Indonesia, tháng 9/2023). Đây là ý tưởng mới của Việt Nam với mong muốn tạo ra một diễn đàn để cùng các nước thành viên, các bạn bè, đối tác của ASEAN và các tầng lớp người dân ASEAN đóng góp vào thúc đẩy định hình con đường phát triển tương lai cho ASEAN. Việt Nam mong muốn với tính chất mở và bao trùm của Diễn đàn, có sự tham gia của Chính phủ, giới học giả và doanh nghiệp, Diễn đàn sẽ tạo ra một nền tảng để tất cả các bên liên quan có thể chia sẻ ý tưởng mới và sáng tạo. Từ đó, lãnh đạo các nước ASEAN có thể tham khảo trong quá trình xây dựng chiến lược, tầm nhìn của khu vực trong thời gian tới, góp phần mang lại những lợi ích thiết thực cho người dân.
Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 được tổ chức lần đầu tiên tại Hà Nội ngày 23/4/2024 với sự tham dự của Lãnh đạo cấp cao và đại diện Lãnh đạo các nước ASEAN, Trưởng Cơ quan đại diện các nước ASEAN và các nước đối tác ASEAN tại Việt Nam, đại diện các Cơ quan chuyên ngành liên quan ASEAN, đại diện các tổ chức khu vực và quốc tế, các chuyên gia, học giả, đại diện doanh nghiệp, thanh niên, phụ nữ các nước ASEAN. Đáng chú ý trong số các đại biểu tham dự có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone-nước Chủ tịch ASEAN năm 2024, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi, Bộ trưởng Ngoại giao Brunei Erywan Yusof và Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn. Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin có thông điệp ghi hình gửi tới Diễn đàn.
Bên cạnh đó còn có nhiều các học giả hàng đầu của khu vực và quốc tế tham dự, trong đó có những cựu quan chức rất nổi tiếng như nguyên Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa, nguyên Ngoại trưởng Singapore George Yeo. Nguyên Thủ tướng Anh Tony Blair gửi thông điệp ghi hình đến diễn đàn…
Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho biết, với một Diễn đàn lần đầu tiên được tổ chức, Việt Nam rất vui mừng vì nhận được sự quan tâm, hưởng ứng rất rộng rãi ở cấp cao của các giới ở ASEAN và các nước đối tác. Theo Thứ trưởng, diễn đàn được tổ chức dưới hình thức là diễn đàn mở ở kênh 1,5 (có sự tham dự của cả đại diện chính phủ cũng như giới học giả và các nước, các bên liên quan khác).
Trong bối cảnh khu vực đang đối mặt với rất nhiều khó khăn về kinh tế, cũng như thách thức an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, các vấn đề về chuỗi cung ứng hay các thách thức khác, vấn đề phát triển nhanh và bền vững, lấy người dân làm trung tâm đang là quan tâm chung của toàn cầu và các nước ASEAN. Đây là nhu cầu rất cơ bản và thiết yếu của ASEAN. Chính vì xác định tầm quan trọng của vấn đề đó nên Việt Nam đã chọn chủ đề của diễn đàn lần đầu tiên này là “Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm”.
Tại Diễn đàn, các đại biểu tập trung thảo luận về nội dung làm sao để có được sự hài hòa giữa phát triển với bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, bảo đảm an sinh xã hội và để người dân luôn luôn được đặt ở vị trí trung tâm, trong mọi quyết sách về phát triển của từng quốc gia cũng như của khu vực. Các ý kiến được nêu ra tại Diễn đàn sẽ được tổng hợp lại để chuyển qua các kênh chính thức của ASEAN, từ kênh quan chức cao cấp SOM, đến các kênh bộ trưởng, các bộ trưởng chuyên ngành và chuyển tới lãnh đạo cấp cao ASEAN.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cũng kỳ vọng có thể có 1 bản thông tin kiến nghị chung của ASEAN để chuyển tới Liên hợp quốc, coi đây là một trong những đóng góp của chung ASEAN đối với tiến trình tổ chức Hội nghị thượng đỉnh tương lai của Liên hợp quốc, dự kiến được tổ chức vào tháng 9 tới.
* Sáng kiến thể hiện vai trò và trách nhiệm của Việt Nam đóng góp cho hợp tác khu vực
Trong khuôn khổ Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 bao gồm các hoạt động chính như: Phiên khai mạc có sự tham dự và phát biểu của Lãnh đạo cấp cao Việt Nam, các nước Chủ tịch ASEAN đương nhiệm và kế tiếp, Tổng thư ký ASEAN, Tổng thư ký Liên hợp quốc. Các phiên thảo luận với nhiều nội dung đa dạng như: Hướng đến một cộng đồng ASEAN phát triển nhanh và bền vững, Tái định vị vai trò trung tâm của ASEAN, Nắm bắt cơ hội phát triển trong kỷ nguyên số, Đẩy mạnh cách tiếp cận an ninh toàn diện vì một Cộng đồng ASEAN lấy người dân làm trung tâm.
Đáng chú ý, bên cạnh các phiên toàn thể, Diễn đàn tương lai ASEAN 2024 còn tổ chức một phiên họp dành riêng cho giới doanh nghiệp với chủ đề tận dụng các cơ hội để phát triển trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay. Phiên họp do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone đồng chủ trì, có sự tham dự của một số chuyên gia trong lĩnh vực này cũng như nhiều doanh nghiệp Việt Nam, ASEAN và các nước đối tác. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp cùng trao đổi, chia sẻ về thuận lợi, khó khăn cũng như những cơ hội mà doanh nghiệp có thể tận dụng trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay và cũng là dịp để doanh nghiệp có thể kết nối, xây dựng mạng lưới mới, tận dụng cơ hội do chuyển đổi số mang lại cho quá trình hoạt động kinh doanh của mình.
Ngoài ra, một điểm nhấn đáng chú ý khác trong khuôn khổ Diễn đàn là sự kiện Đối thoại giữa Tổng Thư ký ASEAN với thanh niên. Đối thoại là cơ hội để thanh niên Việt Nam và ASEAN tăng cường hiểu biết về ASEAN, chia sẻ những kỳ vọng và khuyến nghị của thanh niên đối với hướng đi tương lai của ASEAN.
Đối với Việt Nam, Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 được coi là sự kiện đa phương lớn nhất mà Việt Nam chủ trì tổ chức trong năm 2024. Sáng kiến tổ chức Diễn đàn này của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính một lần nữa thể hiện sự chủ động, tích cực của Việt Nam, mong muốn đóng góp tích cực hơn cho hợp tác khu vực và mong muốn phát huy vai trò dẫn dắt, nòng cốt của Việt Nam trong hợp tác khu vực và trên phạm vi toàn cầu.
Có thể thấy trong suốt hành trình 29 năm qua kể từ khi gia nhập ASEAN (28/7/1995), Việt Nam đã nhanh chóng hội nhập, tham gia sâu rộng vào tất cả các lĩnh vực hợp tác của ASEAN và có những đóng góp tích cực trong việc duy trì đoàn kết nội khối, tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên cũng như giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài, góp phần không nhỏ vào sự phát triển và thành công của ASEAN.
Theo đánh giá của Đại sứ Philippines tại Việt Nam Meynardo Los Banos Montealegre, đóng góp có trách nhiệm và tích cực của Việt Nam cho ASEAN, ở cả phạm vi nội khối và đối ngoại, đã được ghi dấu tại nhiều diễn đàn khác nhau của ASEAN, thực sự đáng ghi nhận và là một ví dụ cụ thể về “ngoại giao cây tre” của Việt Nam./.
Trọng Đức (tổng hợp)
