Văn Cao
- Họ và tên: Nguyễn Văn Cao
- Ngày sinh: 15/11/1923
- Ngày mất: 10/7/1995
- Quê quán: thôn An Lễ, xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định
- Chức vụ:
- Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam: Khóa I, III
- Hội viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957)
- Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam
- Khen thưởng/Giải thưởng:
- Huân chương Kháng chiến hạng Nhất (1949)
- Huân chương Độc lập hạng Ba (1988)
- Huân chương Độc lập hạng Nhất (1993)
- Huân chương Hồ Chí Minh (2016)
- Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật (1996)
- Cuộc đời và sự nghiệp:
- Thuở nhỏ, Văn Cao học ở trường tiểu học Bonnal (nay là Trường Trung học phổ thông Ngô Quyền, Hải Phòng), sau lên học trung học tại trường dòng Saint Josef, là nơi ông bắt đầu học âm nhạc.
- Năm 1938, khi mới 15 tuổi, Văn Cao bỏ học sau khi kết thúc năm thứ hai bậc thành trung. Ông làm điện thoại viên ở sở Bưu điện tại Hải Phòng, nhưng được một tháng thì bỏ việc.
- Cuối những năm 1930, tân nhạc Việt Nam ra đời, ông tham gia vào nhóm Đồng Vọng và bắt đầu sáng tác ca khúc đầu tay là “Buồn tàn thu”. Cùng nhóm Đồng Vọng, Văn Cao còn sáng tác một số ca khúc hướng đạo.
- Năm 1940, Văn Cao có một chuyến đi vào miền Nam. Ở Huế, Văn Cao đã viết “Một đêm đàn lạnh trên sông Huế”, đây được coi là bài thơ đầu tay của ông.
- Năm 1942, Văn Cao rời Hải Phòng lên Hà Nội, theo học dự thính tại Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương.
- Giữa năm 1944, ông tham gia Việt Minh ở Hải Phòng, Cuối năm đó, ông chuyển sang công tác tại báo Độc lập - cơ quan của Đảng Dân chủ trong Mặt trận Việt Minh. Thời gian này ông có nhiệm vụ sáng tác một hành khúc và ông đã cho ra đời ca khúc “Tiến quân ca”. “Tiến quân ca” được in trên trang văn nghệ của báo Độc Lập tháng 11 năm 1944.
- Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Văn Cao làm phóng viên và trình bày cho báo Lao động. Trong thời gian này, Văn Cao nhanh chóng hoàn thành bộ “tứ bình” bài hát cho lực lượng vũ trang non trẻ, đó là: “Chiến sĩ Việt Nam”, “Hải quân Việt Nam”, “Không quân Việt Nam” và “Bắc Sơn”- một hành khúc dành cho lực lượng dân quân du kích.
- Năm 1946, ông được cử cùng đồng chí Hà Đăng Ấn chuyên chở vũ khí và tiền vào mặt trận Nam Bộ. Sau đó chính thức được mời tham gia Hội Văn hoá Cứu quốc và được bầu là Ủy viên Chấp hành, Văn Cao hoạt động ở liên khu III, phụ trách tổ điều tra của công an Liên khu và viết báo Độc Lập.
- Đầu năm 1947, ông được cử phụ trách một bộ phận điều tra đặc biệt của công an Liên khu 10 ở biên giới phía Bắc.
- Tháng 3/1948, Văn Cao được kết nạp Đảng Cộng sản Đông Dương. Văn Cao về lại Liên khu 3 công tác trong phong trào văn nghệ và trình bày báo Thủ đô của Ủy ban hành chính Hà Nội.
- Cuối năm 1949, Văn Cao thôi làm báo Văn Nghệ chuyển sang phụ trách Đoàn Nhạc sĩ Việt Nam.
- Cuối năm 1954, Văn Cao trở về Hà Nội, làm việc cho Đài Phát thanh. Ông nguyên là Phó Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam (khóa I và III), Hội viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957), Hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam...
- Ngày 10/7/1995, ông mất tại Hà Nội.
- Năm 1996, ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật (đợt 1), lĩnh vực Âm nhạc cho các ca khúc: “Tiến quân ca” (1944), “Chiến sĩ Việt Nam” (1945), “Làng tôi (1947)” “Trường ca sông Lô” (1947), “Tiến về Hà Nội” (1948), “Ca ngợi Hồ Chủ tịch” (1950).
- Tác phẩm chính:
- Âm nhạc: Buồn tàn thu (1940), Thiên Thai (1941), Suối mơ (1942), Hò kéo gỗ Bạch Đằng Giang (1941), Đàn chim Việt (1942), Cung đàn xưa (1942), Trương Chi (1942), Tiến quân ca (1944), Hải quân Việt Nam (1945), Không quân Việt Nam (1945), Công nhân Việt Nam (1945), Bắc Sơn (1945), Chiến sĩ Việt Nam (1945), Làng tôi (1947), Trường ca Sông Lô (1947), Ngày mùa (1948), Tiến về Hà Nội (1948), Ca ngợi Hồ Chủ tịch (1950), Dưới ngọn cờ giải phóng (1962), Mùa xuân đầu tiên (1976)
- Thơ: Một đêm đàn lạnh trên sông Huế, Ai về Kinh bắc (1941), Chiếc xe xác qua phường Dạ Lạc (1945), Khuôn mặt em (1974), Đêm phá Tam Giang (1987), Với Nguyên Hồng (21/4/1987), Ba biến khúc tuổi 65 (tháng 9/1988), Lá (xuất bản 1988), Tuyển tập thơ Văn Cao (NXB Văn học, 1994), Văn Cao - Tác phẩm thơ (NXB Hội Nhà văn, 2013)
- Tiểu luận, hồi ký: Một vài ý nghĩ về thơ (Báo Văn Nghệ, số 3- 1957), Tại sao tôi viết “Tiến quân ca” (1976)
- Hội họa: Chân dung bà Băng, Chân dung Đặng Thai Mai, Cô gái dậy thì, Cô gái và đàn dương cầm, Sám hối, Cuộc khiêu vũ của những người tự tử, Dân công miền núi, Thái Hà ấp đêm mưa, Cổng làng, Phố Nguyễn Du, Chợ vùng cao, Thanh niên vùng cao, Lớn lên trong kháng chiến, Cây đàn đỏ
- Thông tin thêm:
- Tháng 6/2010: Bà Nghiêm Thúy Băng, vợ của cố nhạc sĩ Văn Cao, đã gửi thư tới Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ngỏ lời được hiến tặng tác phẩm “Tiến quân ca” - đã được lựa chọn là Quốc ca VN, cho công chúng, Đảng, Quốc hội và Nhà nước. Đây cũng là tâm nguyện của nhạc sĩ Văn Cao khi còn sống.
- Ngày 15/7/2016: Văn phòng Quốc hội phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ban Thi đua khen thưởng Trung ương tổ chức Lễ tiếp nhận bài "Tiến quân ca". Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đại diện cho lãnh đạo Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh cho cố Nhạc sĩ Văn Cao vì những cống hiến to lớn cho nền âm nhạc Cách mạng Việt Nam và trao Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ tặng bà Nghiêm Thúy Băng- vợ Cố Nhạc sĩ Văn Cao vì đã có công gìn giữ, bảo tồn các tác phẩm của Cố Nhạc sĩ Văn Cao, trong đó có bài hát “Tiến quân ca”- Quốc ca nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
