Xung lực mới cho quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Vương quốc Anh

Hà Nội (TTXVN 27/06/2022) Nhận lời mời của Chủ tịch Thượng viện Liên hiệp Vương quốc Anh John Mcfall và Chủ tịch Hạ viện Linsay Hoyle, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dẫn đầu Đoàn Đại biểu cấp cao Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thăm chính thức Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland từ ngày 28 đến 30/6/2022. Chuyến thăm nhằm tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng XIII, duy trì và làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác song phương, khẳng định sự coi trọng của Việt Nam đối với quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Anh.

* Mối quan hệ chính trị-ngoại giao ngày càng tin cậy và gần gũi
Việt Nam và Vương quốc Anh thiết lập quan hệ ngoại giao cấp đại sứ ngày 11/9/1973. 49 năm qua, mối quan hệ đó không ngừng được củng cố, ngày càng phát triển sâu sắc và chặt chẽ. Đặc biệt sau khi hai nước ký Tuyên bố chung chính thức nâng cấp quan hệ hai nước lên thành “Quan hệ Đối tác chiến lược” vào tháng 9/2010 đã tạo khuôn khổ phát triển quan hệ song phương một cách toàn diện.
Năm 2020, Bộ trưởng Ngoại giao hai nước đã ra Tuyên bố chung nhân kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược (2010-2020) với tầm nhìn hướng tới nâng cấp quan hệ lên mức cao hơn.
Các cơ chế hợp tác song phương hiện có là: cơ chế Đối thoại An ninh-Quốc phòng cấp Thứ trưởng Bộ Ngoại giao định kỳ luân phiên (thiết lập theo Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác chiến lược 2010; đã có 7 phiên họp); Đối thoại chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng (lần thứ nhất vào năm 2018); Phiên họp Ủy ban hỗn hợp về Kinh tế và Thương mại (JETCO) (lần thứ 11, năm 2019).
Từ năm 2021, dù có những khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, phía Anh vẫn cử nhiều đoàn lãnh đạo cấp cao sang thăm Việt Nam, như: Bộ trưởng Ngoại giao Dominic Raab (tháng 6/2021); Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace (tháng 7/2021); Bộ trưởng Chính phủ Anh-Chủ tịch Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đối khí hậu (COP26)-Alok Kumar Sharma (tháng 2/2022)... Về phía Việt Nam có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự COP26, thăm và làm việc tại Vương quốc Anh (tháng 11/2021)…
          Hai bên cũng tăng cường hợp tác và phối hợp chặt chẽ với nhau trên các diễn đàn đa phương và tổ chức quốc tế, nhất là tại Liên hợp quốc (UN), Diễn đàn hợp tác Á-Âu (ASEM), Hiệp hội các quốc gia Ðông Nam Á (ASEAN), Liên minh châu Âu (EU), Tổ chức Thương mại thế giới (WTO)... Hai bên cùng là thành viên Hội đồng nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014-2016. Anh thúc đẩy hợp tác và tranh thủ vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam để mở rộng quan hệ với ASEAN; Việt Nam ủng hộ đề nghị Anh trở thành Đối tác đối thoại của ASEAN. Hiện Anh đã đề nghị gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) (tháng 2/2021) và mong muốn Việt Nam ủng hộ.
Hợp tác trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng cũng ghi nhận những bước phát triển mới, trong bối cảnh Chính phủ Anh đánh giá cao vai trò và vị thế ngày càng quan trọng của Việt Nam ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương và Đông Nam Á. Bộ Quốc phòng hai nước đã nâng Đối thoại chính sách quốc phòng thường niên lên cấp Thứ trưởng (đã duy trì 3 phiên họp, luân phiên tại mỗi nước); thiết lập Nhóm công tác về hợp tác quốc phòng, thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực ưu tiên như về gìn giữ hòa bình trong khuôn khổ Liên hợp quốc (Anh chuyển giao bệnh viện dã chiến thuộc lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Nam Sudan cho Việt Nam), đào tạo tiếng Anh, an ninh biển, đồ bản và thủy đạc.
          Hai bên cũng thúc đẩy hợp tác, phối hợp phòng chống tội phạm xuyên quốc gia có tổ chức, chống khủng bố; phòng chống di cư bất hợp pháp, buôn bán người, triển khai Hiệp định chuyển giao người bị kết án tù và Hiệp định tương trợ tư pháp trong lĩnh vực hình sự...

* Hợp tác kinh tế-thương mại ngày càng đi vào chiều sâu
        Quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Anh tăng nhanh từ những năm 90 của thế kỷ XX và đến nay đã có những bước phát triển ngoạn mục. Trong giai đoạn từ 2010-2018, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu song phương Việt-Anh tăng trung bình 17,8%/năm, cao hơn mức trung bình chung của Việt Nam 10%/năm, trong đó Việt Nam liên tục xuất siêu.
Trong những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu có xu hướng chững lại ở mức 9-10%/năm. Thương mại hai chiều đạt khoảng 5,6 tỷ USD năm 2020; 6,6 tỷ USD năm 2021. Xuất khẩu của Việt Nam sang Anh tăng mạnh chủ yếu nhờ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-Vương quốc Anh (UKVFTA) (chính thức có hiệu lực từ 1/5/2021) và sự phục hồi của chuỗi cung ứng sau đại dịch. Anh là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam tại châu Âu. Các sản phẩm xuất khẩu chính của Việt Nam sang Anh là điện thoại-linh kiện, hàng dệt may, giày dép, sắt thép các loại, máy vi tính-linh kiện, hạt điều, cà phê, hạt tiêu. Việt Nam nhập khẩu từ Anh máy móc, thiết bị, dược phẩm, sản phẩm hóa chất, hóa chất, nguyên phụ liệu dệt may-da giày, ô tô nguyên chiếc.
Về đầu tư, tính đến tháng 5/2022, Anh có 462 dự án còn hiệu lực đầu tư vào Việt Nam, với tổng số vốn đăng ký đạt khoảng 4,15 tỷ USD, đứng thứ 15/139 quốc gia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư tại Việt Nam. Các dự án đầu tư của Anh có quy mô vừa và nhỏ, tập trung vào các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo; lĩnh vực kinh doanh bất động sản; lĩnh vực khai khoáng; bán buôn bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô; dịch vụ lưu trú và ăn uống...
Ở chiều ngược lại, tính đến tháng 2/2022, Việt Nam có 11 dự án đầu tư sang Anh với tổng vốn 12,5 triệu USD, xếp thứ 70/110 các quốc gia và vùng lãnh thổ có vốn đầu tư của Việt Nam. Các dự án đầu tư sang Anh thuộc 4 lĩnh vực: Bán buôn bán lẻ; sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác; dịch vụ lưu trú và ăn uống; hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ; vận tải kho bãi.
Về hợp tác phát triển, Anh là một trong những nhà tài trợ hàng đầu của Việt Nam (50 triệu bảng Anh/năm cho giai đoạn 2006-2010), đã hoàn thành Thỏa thuận về Đối tác phát triển (ADP) 10 năm với Việt Nam giai đoạn 2006-2015. Mặc dù từ năm 2016, Anh dừng cung cấp viện trợ phát triển ODA, nhưng Anh vẫn duy trì hỗ trợ cho Việt Nam qua các quỹ phát triển như Quỹ Thịnh vượng, Quỹ Newton, tiếp tục hỗ trợ Việt Nam phát triển công nghệ, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, tăng cường quản trị công, cải thiện môi trường kinh doanh, tăng trưởng xanh, năng lượng tái tạo...
Ngoài ra, hai nước cũng hợp tác tốt trong nhiều lĩnh vực khác. Về khoa học công nghệ, Anh tham gia hoạt động hợp tác sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, nghiên cứu và đổi mới thúc đẩy phát triển kinh tế và an sinh xã hội ở Việt Nam. Năm 2014, Chính phủ Anh đưa Việt Nam thành một trong những nước ưu tiên tham gia vào Chương trình liên kết nghiên cứu và đổi mới sáng tạo (Quỹ Newton) và hỗ trợ 10 triệu bảng Anh cho giai đoạn từ 2015-2019.
Nhân chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng ngoại giao Anh Dominic Raab (tháng 9/2020), hai bên ra Tuyên bố chung về Quan hệ đối tác chiến lược Việt-Anh, tiếp tục khẳng định tăng cường hợp tác trong lĩnh vực khoa học công nghệ, trong đó có thông qua khoa học công nghệ hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp, hợp tác khoa học trong lĩnh vực y tế (hợp tác nghiên cứu và đổi mới sáng tạo trong y tế, y tế số, nghiên cứu thử nghiệm vaccine); giáo dục (xây dựng nguồn nhân lực trong thời đại kỹ thuật số, khoa học công nghệ giáo dục). Phía Anh khẳng định tiếp tục hỗ trợ Việt Nam qua Quỹ Newton trong thời gian tới.
Về giáo dục-đào tạo, hai bên tăng cường sự hiện diện của Cơ quan phát triển văn hóa-giáo dục (Hội đồng Anh) tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh; tích cực thúc đẩy sự tham gia của hệ thống các trường hàng đầu của Anh trong liên kết đào tạo cũng như hợp tác xây dựng, phát triển các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam. Hiện hai nước đã thiết lập được 32 chương trình liên kết đào tạo giữa các trường đại học, cao đẳng. Hiện có hơn 12.000 học sinh, sinh viên Việt Nam đang theo học tại các trường của Anh.
Cộng đồng người Việt tại Anh hiện có khoảng 110.000 người, nhìn chung sống hòa nhập, ổn định, có những hoạt động tích cực, góp phần củng cố đoàn kết cộng đồng và hướng về xây dựng quê hương.

* Tăng cường quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Anh
Trong những năm qua, quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Anh luôn phát triển tốt đẹp. Hai bên duy trì trao đổi Đoàn các cấp, duy trì tiếp xúc, tham vấn tại các diễn đàn nghị viện đa phương, đặc biệt là tại Đại hội đồng Liên minh nghị viện thế giới (IPU), Hội nghị Đối tác Nghị viện Á-Âu (ASEP). Sự hợp tác hiệu quả giữa Quốc hội hai nước là nhân tố quan trọng trong việc thúc đẩy hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Vương quốc Anh.
Và chuyến thăm chính thức Vương quốc Anh của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và đoàn Đại biểu cấp cao Quốc hội lần này sẽ tiếp tục làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Vương quốc Anh, một nước lớn có vai trò, tiếng nói tại các cơ chế đa phương (Anh là thành viên Nhóm G7, Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc), có tiềm lực về tài chính và thế mạnh về công nghệ mới, ủng hộ Việt Nam trong nhiều vấn đề quan trọng.
Chuyến thăm cũng nhằm hướng tới kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao; duy trì trao đổi đoàn lãnh đạo cấp cao giữa hai nước, hai Quốc hội; tăng cường tin cậy chính trị và thúc đẩy hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam với Nghị viện Anh; thúc đẩy quan hệ song phương trên các lĩnh vực, nhất là kinh tế, thương mại-đầu tư, tài chính-ngân hàng, y tế, giáo dục-đào tạo, quốc phòng-an ninh và hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu, thúc đẩy hợp tác triển khai các cam kết tại Hội nghị biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (COP26); ký kết các thỏa thuận hợp tác giữa hai nước; trao đổi các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm. Đặc biệt, trọng tâm chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lần này là thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại song phương, thông qua kênh nghị viện để rà soát, thúc đẩy xây dựng các chính sách pháp luật làm đòn bẩy cho hợp tác kinh tế, tạo khuôn khổ pháp lý thuận lợi, thúc đẩy triển khai hiệu quả Hiệp định UKVFTA trong bối cảnh hậu Brexit./.
                               

 Trọng Đức (tổng hợp)