50 năm hợp tác ASEAN-Australia vì lợi ích chung, bao trùm và thịnh vượng
Nhân vật liên quan
Hà Nội (TTXVN 2/3/2023) Ngày 5 và 6/3/2024, Hội nghị Cấp cao Đặc biệt kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN-Australia được tổ chức tại Melbourne, Australia với sự tham dự của Lãnh đạo các nước ASEAN, Australia và Tổng Thư ký ASEAN. Thủ tướng Timor Leste được mời tham dự hội nghị với tư cách quan sát viên. Đây là lần thứ hai Australia tổ chức hội nghị cấp cao với ASEAN kể từ sau Hội nghị Cấp cao Đặc biệt ASEAN-Australia lần đầu tiên diễn ra vào năm 2018.
Nhận lời mời của Thủ tướng Australia Anthony Albanese, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân sẽ tham dự Hội nghị Cấp cao Đặc biệt kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN-Australia. Đây là dịp để Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các nhà lãnh đạo ASEAN-Australia rà soát lại mối quan hệ giữa hai bên trong 50 năm qua và trao đổi các biện pháp nhằm thúc đẩy quan hệ phát triển thực chất, hiệu quả, phù hợp khuôn khổ quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện đã thiết lập vào năm 2021.
* 50 năm quan hệ đối thoại ASEAN-Australia
Ngược dòng lịch sử, Australia là một trong những đối tác đầu tiên lập quan hệ đối thoại với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vào năm 1974. Hai bên nâng quan hệ lên Đối tác chiến lược vào năm 2014 và Đối tác chiến lược toàn diện (CSP) năm 2021. Australia tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác tại khu vực Đông Nam Á (TAC) năm 2005.
Trong 50 năm qua, quan hệ ASEAN-Australia được thúc đẩy qua nhiều cơ chế, bao gồm các cuộc họp thường niên cấp Lãnh đạo, Bộ trưởng Ngoại giao, quan chức cao cấp (SOM), và Ủy ban Hợp tác chung (JCC). Ngoài ra, hai bên còn có nhiều cơ chế đối thoại cấp Bộ trưởng, SOM, và cấp làm việc trong các lĩnh vực chuyên ngành như quốc phòng, phòng chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, kinh tế, lâm nghiệp…
Trong lĩnh vực chính trị-an ninh, Australia tham gia tích cực vào các khuôn khổ do ASEAN chủ trì như Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng mở rộng (ADMM+) và Diễn đàn biển ASEAN mở rộng (EAMF). Hai bên thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực biển, an ninh mạng, phòng chống tội phạm mạng và tội phạm xuyên quốc gia …
Về hợp tác kinh tế, với tư cách là một khối, ASEAN hiện là đối tác thương mại hai chiều lớn thứ hai của Australia. Tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa ASEAN và Australia đạt 101,08 tỷ USD năm 2022 (theo thống kê từ ASEAN). Con số này cao hơn cả mức thương mại hai chiều của Australia với Nhật Bản, Hoa Kỳ hay EU.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Australia vào ASEAN đạt 2,01 tỷ USD (năm 2022). Australia là quốc gia thứ 8, là một trong 5 nước Đối tác đối thoại của ASEAN, phê chuẩn Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). ASEAN, Australia, và New Zealand cũng đã hoàn tất đàm phán và ký kết Nghị định thư thứ hai sửa đổi Hiệp định thương mại tự do ASEAN-Australia-New Zealand (AANZFTA).
Tháng 9/2023, Australia đã ra mắt “Chiến lược Kinh tế Đông Nam Á đến năm 2040”, do ông Nicholas Moore, Đặc phái viên của Australia tại khu vực Đông Nam Á chịu trách nhiệm phát triển. Chiến lược này đưa ra lộ trình thực tế nhằm tăng cường thương mại và đầu tư hai chiều, với mục tiêu tăng thêm cơ hội cho các doanh nghiệp tại Australia và Đông Nam Á.
Hai bên cũng thúc đẩy hợp tác hiệu quả trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, giao lưu nhân dân, thúc đẩy quyền con người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, và quản lý thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu. Australia tích cực hỗ trợ ASEAN triển khai Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN (MPAC) 2025 và Sáng kiến Hội nhập ASEAN (IAI) nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển tại các nước, và giữa các nước ASEAN; phát triển tiểu vùng, bao gồm tiểu vùng Mê Công, góp phần thúc đẩy tăng trưởng bao trùm, phát triển đồng đều và bền vững trong toàn khu vực.
* Hướng tới tương lai
Năm 2024 đánh dấu mốc 50 năm Australia trở thành đối tác đầu tiên của ASEAN. Tại Hội nghị Cấp cao đặc biệt diễn ra ngày 5 và 6/3/2024, dự kiến các nhà lãnh đạo sẽ thảo luận việc tăng cường hợp tác ASEAN-Australia, tầm nhìn của hai bên về tương lai của khu vực và cách ASEAN-Australia có thể hợp tác cùng nhau để giải quyết những thách thức chung. Trọng tâm của các cuộc thảo luận sẽ là Chiến lược kinh tế Đông Nam Á của Australia đến năm 2040, một kế hoạch chi tiết nhằm tăng cường liên kết kinh tế của Australia với khu vực ASEAN do Thủ tướng Australia Anthony Albanese đưa ra vào tháng 9/2023.
Trước thềm hội nghị, trong Thông cáo báo chí của Văn phòng Thủ tướng Australia đưa ra ngày 1/3/2024, Thủ tướng Anthony Albanese nhấn mạnh: “Australia tự hào là Đối tác đối thoại đầu tiên của ASEAN, chia sẻ 50 năm tôn trọng và hợp tác lẫn nhau với bạn bè ở Đông Nam Á. Việc xây dựng mối quan hệ của Australia với các nước Đông Nam Á là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Australia. Hội nghị cấp cao đặc biệt sẽ kỷ niệm lịch sử chung của chúng ta và tập trung vào tương lai”.
Dự kiến, trước phiên họp toàn thể của các nhà lãnh đạo ASEAN và Australia, sẽ có một loạt cuộc họp và sự kiện với 4 tuyến chuyên đề quy tụ các nhà lãnh đạo cộng đồng và doanh nghiệp, các chuyên gia và học giả của Australia và ASEAN nhằm thảo luận các vấn đề như: tăng cường hợp tác kinh tế; hỗ trợ đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch; tăng cường hợp tác thiết thực trên biển; hỗ trợ nhóm lãnh đạo mới nổi hiện nay trong khu vực.
Ngoài Hội nghị Cấp cao đặc biệt, Thủ tướng Albanese còn chủ trì các chương trình khách mời chính thức của chính phủ với một số nhà lãnh đạo Đông Nam Á; Hội nghị các nhà lãnh đạo thường niên Australia-Singapore với Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long; đồng thời có các cuộc gặp song phương với lãnh đạo các nước và với Tổng thư ký ASEAN.
Thủ tướng Australia Anthony Albanese khẳng định, Australia luôn coi ASEAN là trung tâm của một khu vực ổn định, hòa bình và thịnh vượng. Việc tăng cường mối quan hệ ASEAN-Australia sẽ đảm bảo sự thịnh vượng và an ninh chung trong tương lai của hai bên.
Trong khi đó, Đại sứ Australia tại Việt Nam Andrew Goledzinowski thì khẳng định Hội nghị Cấp cao Đặc biệt ASEAN-Australia là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử chung của Australia với khu vực. Dấu mốc này thể hiện cam kết của Australia trong việc tăng cường hợp tác với khu vực Đông Nam Á và đảm bảo hai bên vẫn là đối tác trong tương lai. Nhìn lại 50 năm qua và hướng tới tương lai, Đại sứ Andrew Goledzinowski cho rằng, Australia và ASEAN không chỉ phải cùng đối mặt với những thách thức chung mà còn chia sẻ những lợi ích chung trong một khu vực hòa bình, bao trùm và thịnh vượng./.
An An (tổng hợp)
