50 năm Lãnh tụ Cuba Fidel Castro lần đầu thăm Việt Nam (9/1973 - 9/2023): Biểu tượng tình đoàn kết anh em thủy chung, gắn bó Việt Nam-Cuba

Hà Nội (TTXVN 12/9/2023) Cách đây 50 năm, vào những ngày giữa tháng 9/1973, khi cuộc đấu tranh thống nhất đất nước của Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn ác liệt, Thủ tướng Cuba Fidel Castro - người anh hùng của đất nước Cuba, đã vượt nửa vòng Trái đất đến Việt Nam, vào vùng tuyến lửa Quảng Trị với mong muốn tận mắt chứng kiến chiến trường ác liệt và cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân ta, gặp gỡ đồng bào và chiến sĩ miền Nam. Là nguyên thủ nước ngoài đầu tiên và duy nhất tới thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam khi chiến tranh chưa kết thúc, chuyến thăm lịch sử của Thủ tướng Fidel Castro đã trở thành biểu tượng của tình đoàn kết anh em thủy chung, gắn bó giữa hai dân tộc cùng lý tưởng cao đẹp vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ trên thế giới.

        * “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” 

          Ngày 12/9/1973, chuyến bay IR18 đã đưa người anh hùng giải phóng dân tộc của thế giới Fidel Castro lần đầu tiên đặt chân tới Việt Nam. Trong một động thái ít thấy của nghi lễ ngoại giao, đích thân Tổng Bí thư Lê Duẩn, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra tận sân bay nghênh đón đồng chí Fidel Castro.

          Với mong muốn cháy bỏng là được tận mắt chứng kiến chiến trường ác liệt và cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân Việt Nam, thăm hỏi và động viên đồng bào, chiến sỹ miền Nam, Thủ tướng Fidel Castro đã dành hai ngày 15 và 16/9/1973, vào thăm vùng tuyến lửa Quảng Trị, nơi khói bom và mùi thuốc súng vẫn còn nồng nặc, và những hiểm nguy vẫn còn rình rập khi chiến tranh chưa hoàn toàn chấm dứt.

    Tại Quảng Trị, sau buổi gặp mặt với đại diện Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Cam Lộ, đồng chí Fidel Castro đi thăm và dự mít tinh tại cao điểm 241 Tân Lâm, vốn là căn cứ lớn của Mỹ mới được ta giải phóng, nơi vẫn còn ngổn ngang xác xe tăng, thiết giáp, đại bác của địch.

          Nơi đây, quân và dân Quảng Trị chứng kiến hình ảnh Thủ tướng Fidel Castro phất cao lá cờ Bách chiến, Bách thắng lấp lánh Huân chương của đoàn Khe Sanh, Quân giải phóng Trị Thiên-Huế cùng câu nói nổi tiếng “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”. Câu nói đã trở thành nguồn động viên lớn lao cho cách mạng Việt Nam và trở thành một trong những biểu tượng cho tình đoàn kết cao đẹp Việt Nam-Cuba.

      Trong suốt thời kỳ kháng chiến, Cuba luôn là chỗ dựa cả về tinh thần lẫn vật chất cho Việt Nam, giúp Việt Nam mở rộng quan hệ với các nước châu Mỹ và là chỗ dựa cho phong trào đoàn kết với Việt Nam ở Mỹ Latin. Cuba đã tặng Việt Nam nhiều công trình kinh tế-xã hội lớn như Khách sạn Thắng Lợi (tại Hồ Tây, Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam-Cuba (tại Đồng Hới, Quảng Bình), đường Xuân Mai, 10 trại bò ở Mộc Châu, Sơn La, và Xí nghiệp gà Lương Mỹ; đồng thời cử chuyên gia về cầu đường sang Việt Nam cùng với bộ đội Trường Sơn mở rộng đường Hồ Chí Minh; cũng như giúp đào tạo hàng nghìn sinh viên Việt Nam…

        Có thể nói, những lời phát biểu chí tình, chí nghĩa của Lãnh tụ Fidel Castro tại vùng giải phóng Quảng Trị cùng với sự giúp đỡ hết lòng của Cuba đã trở thành nguồn động viên to lớn, tiếp thêm ý chí sức mạnh cho quân và dân Việt Nam quyết tâm đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn.
          Đúng như Lãnh tụ Fidel đã nói quan hệ Việt Nam-Cuba là quan hệ mẫu mực trong thế giới hiện đại.

        * Chọn tiếp đón Chủ tịch nước Việt Nam là vị khách cuối cùng trong đời

          Sau chuyến thăm lịch sử đầu tiên năm 1973, Lãnh tụ Cuba Fidel Castro còn thăm lại Việt Nam hai lần vào các năm 1995 và 2003. Trong những chuyến thăm này, ông luôn khẳng định, nhân dân Việt Nam mãi mãi là những người bạn, người anh em gần gũi, thân thiết của nhân dân Cuba và tin tưởng chắc chắn rằng tình đoàn kết, hữu nghị và sự hợp tác toàn diện giữa Cuba và Việt Nam sẽ không ngừng được củng cố và phát triển.

       Cụ thể, tháng 12/1995, Chủ tịch Fidel Castro sang thăm Việt Nam lần thứ hai, khi Việt Nam vừa vượt qua một chặng đường thử thách không nhỏ để khẳng định một cách đầy sức thuyết phục sự đúng đắn và thành công của đường lối đổi mới và bắt tay vào công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Còn Cuba lúc ấy đang trải qua “thời kỳ đặc biệt”, chạm đáy khủng hoảng, khó khăn kinh tế tưởng chừng không vượt qua nổi, đang tìm lối ra cho mình để rồi bứt lên lấy lại đà tăng trưởng trong những năm sau đó. Và sau hơn 20 năm kể từ lần đầu, chuyến thăm của Fidel năm 1995 đến Việt Nam đánh dấu một bước chuyển, một mốc son mới của tình hữu nghị và sự hợp tác anh em giữa hai nước.

        Đến Việt Nam trong chuyến thăm lần thứ hai, Chủ tịch Fidel và các thành viên trong đoàn đại biểu đều cảm nhận như được về lại chính nhà mình, được sống giữa những người thân trong gia đình. Những nhà lãnh đạo và nhân dân Việt Nam cũng đều chào đón Fidel với tình cảm và suy nghĩ như vậy.

       Từ lâu lắm rồi và cho đến sau này cũng vậy, Fidel Castro thường nói với những người đồng chí và nhân dân của ông rằng: Việt Nam luôn cảm ơn sự ủng hộ hết mình và tình đoàn kết chí tình của Cuba; nhưng chính chúng ta, những người Cuba và cả nhân loại phải biết ơn Việt Nam vì nhân dân Việt Nam không chỉ đổ máu cho dân tộc mình, mà đã thật sự đổ máu cho Cuba và cho các dân tộc khác. Có lẽ chính chân lý đích thực và logic sâu xa này là cội nguồn của tình cảm vô tư, trong sáng mà nhân dân Cuba đã, đang và sẽ tiếp tục dành cho nhân dân Việt Nam.

        Tiếp đó, tháng 2/2003, Fidel Castro có chuyến thăm lần thứ ba đến Việt Nam. Người ngạc nhiên và phấn khởi trước những thành quả về kinh tế, văn hóa, xã hội mà Việt Nam đã đạt được và chúc nhân dân Việt Nam tiếp tục đạt nhiều thành tựu to lớn hơn nữa trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước xã hội chủ nghĩa. Người cũng khẳng định nhân dân Việt Nam mãi mãi là những người bạn, người anh em gần gũi, thân thiết của nhân dân Cuba và tin tưởng chắc chắn rằng tình đoàn kết, hữu nghị và sự hợp tác toàn diện giữa Cuba và Việt Nam sẽ không ngừng được củng cố và phát triển.

        Cho đến lúc cảm nhận được sức khỏe đang dần cạn kiệt, Chủ tịch Fidel, đã chọn tiếp đón Chủ tịch nước Việt Nam là vị khách cuối cùng trong đời. Còn tình bạn nào biểu tượng hơn thế!
Còn đối với Việt Nam, Lãnh tụ Fidel Castro mãi mãi là người bạn lớn, người đồng chí, người anh em thân thiết. Nhân dân Việt Nam nguyện giữ vững mối tình hữu nghị thủy chung mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lãnh tụ Fidel Castro đã dày công vun đắp.

         Với tất cả tình cảm chân thành nhất dành cho Chủ tịch Fidel Castro, Đảng và Nhà nước ta đã trao tặng ông Huân chương Sao vàng (1982) và Huân chương Hồ Chí Minh (1989).        
         Nhìn lại chặng đường 50 năm chuyến thăm lịch sử của Lãnh tụ Fidel Castro (9/1973-9/2023), một biểu tượng của phong trào quốc tế đoàn kết và ủng hộ Việt Nam, cũng là dịp để chúng ta bày tỏ sự tri ân đối với Lãnh tụ Fidel Castro, đối với Cuba cũng như đối với bạn bè quốc tế. Sự ủng hộ, chia sẻ của Cuba cũng như của bạn bè quốc tế là động lực quan trọng với mỗi thắng lợi của cách mạng Việt Nam, trong thời chiến cũng như thời bình. Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam sẽ mãi ghi nhớ và trân trọng những nghĩa cử cao đẹp đó./.

Lan Ngọc (tổng hợp)