Đưa quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Indonesia đi vào chiều sâu

Hà Nội (TTXVN 2/8/2023) Nhận lời mời của Chủ tịch Hội đồng Đại biểu Nhân dân Cộng hòa Indonesia, Chủ tịch Đại hội đồng Liên nghị viện các nước ASEAN (AIPA) Puan Maharani và Chủ tịch Quốc hội Cộng hòa Hồi giáo Iran Mohammad Baqer Qalibaf, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dự Đại hội đồng AIPA lần thứ 44 (AIPA-44), thăm chính thức Cộng hòa Indonesia và Cộng hòa Hồi giáo Iran từ ngày 4 đến 10/8/2023. Trong đó, chuyến thăm Indonesia diễn ra trong bối cảnh năm 2023 hai nước kỷ niệm 68 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (30/12/1955-30/12/2023) và 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược (6/2013-6/2023). Chuyến thăm góp phần đưa quan hệ Đối tác chiến lược giữa hai nước ngày càng đi vào chiều sâu.

* Quan hệ hữu nghị truyền thống phát triển mạnh mẽ
Trong lịch sử, Indonesia là nước đầu tiên ở Đông Nam Á mà Việt Nam chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Hai nước thiết lập quan hệ ngày 30/12/1955. Mối quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam-Indonesia được xây dựng trên nền tảng vững chắc do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng thống Sukarno gây dựng, được các thế hệ lãnh đạo, nhân dân hai nước dày công vun đắp, xây dựng, phát triển.
          Những thế hệ người Việt Nam vẫn còn nhớ mãi tình cảm giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng thống Sukarno xuất phát từ một tình bạn hết sức giản dị và gần gũi. Khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm Indonesia và Tổng thống Sukarno thăm Việt Nam trong cùng một năm 1959, nhân dân Indonesia đã gọi Chủ tịch Hồ Chí Minh là “Paman Ho” (Pa-man Hồ). Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã gọi Tổng thống Sukarno bằng một cái tên cũng rất trìu mến “Bung Karno” (Bun-các-nô).
     Đặc biệt, khi sang thăm Việt Nam, Tổng thống Sukarno đã khẳng định: "Cả hai dân tộc chúng ta đều đã chiến đấu, chiến đấu rất nhiều, và trong cùng tháng 8/1945 cả hai nước chúng ta đều đã tuyên bố độc lập. Cả hai nước đều có lòng tin vững vàng và nhờ đó chúng ta đứng vững. Chúng ta là những người bạn, những người bạn chiến đấu". Còn Chủ tịch Hồ Chí Minh khi chia tay Tổng thống Sukarno đã tặng câu thơ: "Nước xa mà lòng không xa/Thật là bầu bạn, thật là anh em"!

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng thống Indonesia Sukarno vẫy chào nhân dân Hà Nội tại cuộc míttinh của 20 vạn đồng bào Thủ đô ở Quảng trường Ba Đình, chào mừng Tổng thống sang thăm Việt Nam, ngày 24/6/1959. (Nguồn: TTXVN)

        Kể từ đó đến nay, quan hệ hữu nghị Việt Nam và Indonesia luôn được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước dày công vun đắp.
          Từ năm 1990 đến nay, hai bên tổ chức nhiều chuyến thăm lẫn nhau giữa các Đoàn đại biểu cấp cao Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội, trao đổi các đoàn cấp bộ, ngành, doanh nghiệp, đoàn thể quần chúng, hoạt động giao lưu văn hóa. Quan hệ hai nước bước vào giai đoạn mới với chuyến thăm có ý nghĩa lịch sử của Tổng thống Suharto (tháng 11/1990). Đây là chuyến thăm đầu tiên của một Tổng thống Indonesia trong 31 năm và cũng là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của một nguyên thủ quốc gia ở Đông Nam Á và Nam Thái Bình Dương kể từ năm 1975 (trừ Lào và Campuchia).
          Tháng 6/2003, nhân chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Indonesia Megawati, hai nước đã ký “Tuyên bố chung về khuôn khổ hợp tác hữu nghị và toàn diện bước vào thế kỷ XXI” và “Hiệp định Phân định ranh giới thềm lục địa.”
          Tháng 9/2011, nhân chuyến thăm chính thức Indonesia của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, hai bên ra Thông cáo chung, tuyên bố “thúc đẩy quan hệ hướng tới đối tác chiến lược.”
          Tháng 6/2013, nhân chuyến thăm cấp Nhà nước Indonesia của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, hai bên ra Tuyên bố chung chính thức thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Đây được xem là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Kể từ đây, quan hệ Đối tác chiến lược giữa Việt Nam và Indonesia phát triển mạnh mẽ, toàn diện và vững chắc.           
Tháng 8/2017, một trang sử mới đã mở ra trong quan hệ giữa hai nước với chuyến thăm chính thức Indonesia của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đây là chuyến thăm đầu tiên của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Indonesia, đánh dấu quan hệ hai nước chuyển sang một giai đoạn mới gần gũi hơn, sâu sắc hơn và toàn diện hơn.
          Tiếp đó, chuyến thăm Việt Nam lần đầu tiên của Tổng thống Joko Widodo vào tháng 9/2018 nhân dịp tham dự Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN đã làm sâu sắc thêm quan hệ Đối tác chiến lược giữa hai bên. Chuyến thăm này có ý nghĩa quan trọng đánh dấu quan hệ hai nước bước sang một giai đoạn phát triển mới, toàn diện và sâu sắc hơn và 5 năm hai nước thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược (2013-2018).

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Tổng thống Cộng hòa Indonesia Joko Widodo thăm cấp Nhà nước Việt Nam và tham dự Hội nghị Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN 2018 (12/9/2018). (Ảnh: Trí Dũng/TTXVN)

Những năm gần đây, dù ảnh hưởng của dịch COVID-19 song hai nước vẫn tăng cường thúc đẩy trao đổi, tiếp xúc cấp cao và các cấp, có thể kể đến như: Thủ tướng Phạm Minh Chính hội đàm trực tiếp với Tổng Thống Joko Widodo nhân dịp tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN tại Indonesia (tháng 4/2021); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc điện đàm với Tổng thống Joko Widodo (tháng 7/2021); Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ gặp Chủ tịch Hạ viện Indonesia Puan Maharani bên lề Hội nghị Chủ tịch Quốc hội thế giới lần thứ 5 tại Áo (tháng 10/2021); Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng điện đàm với Tổng thống Indonesia Joko Widodo (tháng 8/2022); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Tổng thống Indonesia bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ (tháng 5/2022); Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Indonesia và đồng chủ trì kỳ họp lần thứ 4 Ủy ban Hợp tác song phương (tháng 7/2022); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thăm cấp Nhà nước Indonesia (tháng 12/2022); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Tổng thống Indonesia Joko Widodo nhân dịp dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 42 tại Labuan Bajo, Indonesia (tháng 5/2023)…
Ngoài ra, hai nước cũng đã ký nhiều hiệp định và thỏa thuận hợp tác trong các lĩnh vực, trong đó có Chương trình Hành động triển khai quan hệ Đối tác chiến lược giai đoạn 2019-2023 (tháng 9/2018). Hai bên đang sớm hoàn tất chương trình hành động giai đoạn 2024-2028 để ký kết trong thời gian sớm nhất.
Các cơ chế hợp tác như Ủy ban hợp tác song phương cấp Bộ trưởng Ngoại giao đã tổ chức được 4 kỳ họp, Ủy ban hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật đã tổ chức được 7 kỳ.
          Các địa phương hai nước cũng đang tích cực tăng cường quan hệ hợp tác. Hiện hai nước có 4 cặp tỉnh/thành phố kết nghĩa: Jakarta-Hà Nội, Bà Rịa-Vũng Tàu - Padang, Huế-Yogyakarta, Sóc Trăng-Lampung.
          Trên các diễn đàn đa phương, hai nước luôn có sự phối hợp chặt chẽ, đồng quan điểm trên nhiều vấn đề có tầm quan trọng chiến lược, gắn với việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh của khu vực. Do đó, quan hệ gắn bó giữa hai nước không chỉ mang tính chiến lược đối với sự phát triển của mỗi nước mà còn đóng góp cho hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực Đông Nam Á nói riêng và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nói chung.

* Hợp tác kinh tế-thương mại phát triển ấn tượng
Theo cựu Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Ibnu Hadi, trao đổi thương mại giữa hai nước đã và đang tiến triển rất tốt và rất ấn tượng. Điều này xuất phát từ việc nền kinh tế Việt Nam đã và đang phát triển với tốc độ rất nhanh, trong khi Indonesia cũng tăng trưởng ổn định.
Tại khu vực Đông Nam Á, Indonesia hiện là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Việt Nam trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Indonesia. Kim ngạch thương mại năm 2020 đạt 8,2 tỷ USD; năm 2021 đạt 11,5 tỷ USD-lần đầu tiên vượt mục tiêu kim ngạch 10 tỷ USD/năm mà hai nước đã đề ra; năm 2022 đạt 14,1 tỷ USD; 6 tháng đầu năm 2023 đạt 6,73 tỷ USD.
Việt Nam xuất chủ yếu sang Indonesia các mặt hàng: máy vi tính, sản phẩm điện tử, sắt thép các loại, hàng dệt may, chất dẻo nguyên liệu, điện thoại di động và linh kiện; và nhập khẩu từ Indonesia: than đá, dầu mỡ động thực vật, ô tô nguyên chiếc các loại, sắt thép các loại.
Hai nước đặt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương lên 15 tỷ USD vào năm 2028. Nhằm hướng tới mục tiêu này, hai bên đang nỗ lực tận dụng hiệu quả những tiềm năng hợp tác, duy trì đà tăng trưởng thương mại theo hướng cân bằng hơn.
Về đầu tư, tính đến ngày 20/6/2022, Indonesia đã đầu tư trực tiếp vào Việt Nam tổng số vốn là 645,8 triệu USD với 113 dự án, tập trung vào các lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ lưu trú và ăn uống…
Theo Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Indonesia Tạ Văn Thông, Việt Nam và Indonesia đều là hai nền kinh tế có nhiều tiềm lực, đang trỗi dậy, đang phát triển nhanh chóng. Indonesia là nền kinh tế lớn thứ 16 trên thế giới, trong đó tầng lớp trung lưu có quy mô ngày càng tăng, là thị trường còn nhiều dư địa cho các sản phẩm hàng hóa của Việt Nam. Với Indonesia, Việt Nam cũng đang là thị trường có nhiều tiềm năng để Indonesia thúc đẩy hợp tác cả về thương mại và đầu tư. Vì vậy, thời gian tới hai bên cần tận dụng những cơ hội mới, tiếp tục chia sẻ và hợp tác chặt chẽ hơn để biến thách thức thành cơ hội, biến áp lực cạnh tranh thành động lực để đổi mới và phát triển. Việt Nam và Indonesia cũng cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý cho các hoạt động hợp tác, phát huy hiệu quả hoạt động của Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật giữa hai nước, hạn chế áp dụng các rào cản thương mại, tạo thuận lợi cho dòng chảy thương mại và đầu tư giữa hai nước, tích cực hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp hai nước triển khai các hoạt động hợp tác kinh doanh, tham dự các hoạt động xúc tiến thương mại tại mỗi nước. Hai nước cũng cần nghiên cứu, tìm kiếm các cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực mới, tận dụng các cơ hội mà Cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại…
          Hơp tác trong các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, nông nghiệp, năng lượng, tư pháp và pháp luật… cũng được hai nước củng cố, thúc đẩy bằng những văn bản thỏa thuận, bản ghi nhớ cụ thể, thực chất. Hàng năm, Indonesia cung cấp cho Việt Nam một số học bổng ngắn hạn, trung hạn và dài hạn trên các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, ngôn ngữ...
          Cộng đồng người Việt Nam tại Indonesia có khoảng hơn 300 người, chủ yếu là những người định cư, kinh doanh lâu dài tại Indonesia, hòa nhập tốt với đời sống địa phương, có cuộc sống ổn định. Đa số bà con có ý thức cao tinh thần dân tộc, nhiệt tình, tích cực tham gia các hoạt động hướng về quê hương, đất nước.

* Thắt chặt hơn hợp tác giữa cơ quan lập pháp Việt Nam-Indonesia
Trong quan hệ giữa cơ quan lập pháp hai nước, Quốc hội Việt Nam và Hội đồng Đại biểu nhân dân (Hạ viện) Indonesia đã ký Thỏa thuận hợp tác vào tháng 3/2010. Mới đây, trong buổi tiếp Đại sứ Indonesia tại Việt Nam Denny Abdi ngày 29/6/2023, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Vũ Hải Hà cho biết, Quốc hội Việt Nam chủ trương phát triển mối quan hệ đối ngoại, hợp tác với nghị viện, cơ quan lập pháp các nước; tích cực tham gia các diễn đàn đa phương, các tổ chức liên nghị viện khu vực và thế giới.

Quốc hội Việt Nam mong muốn làm sâu sắc hơn, thực chất hơn quan hệ Đối tác Chiến lược giữa Việt Nam và Indonesia thông qua việc đẩy mạnh hơn nữa hoạt động hợp tác với các cơ quan lập pháp của Indonesia như tăng cường trao đổi đoàn các cấp, thúc đẩy giao lưu, hợp tác giữa các ủy ban chuyên môn, các Nhóm Nghị sĩ hữu nghị.
Quốc hội Việt Nam cũng mong muốn thúc đẩy trao đổi thông tin, kinh nghiệm với Quốc hội Indonesia về công tác lập pháp, giám sát các nội dung liên quan đến phục hồi kinh tế, xã hội sau đại dịch COVID-19 và các vấn đề mang tính toàn cầu như chuyển đổi số...
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại đề nghị hai nước tiếp tục tăng cường hơn nữa trao đổi đoàn, thúc đẩy hợp tác sâu rộng hơn nữa trong lĩnh vực thế mạnh của mỗi nước, đồng thời thúc đẩy phê chuẩn các hiệp định liên quan, cũng như giám sát để việc triển khai, thực hiện các hiệp định, thỏa thuận giữa hai nước, các điều ước quốc tế mà hai nước là thành viên được hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực và hiệu quả cho cả hai bên. Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà cho rằng, trong thời gian tới, Việt Nam và Indonesia cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý cho các hoạt động hợp tác, phát huy hiệu quả hoạt động của Ủy ban Hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật giữa hai nước, tạo thuận lợi cho dòng chảy thương mại và đầu tư. Hai nước cần nghiên cứu, tìm kiếm các cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực mới như chuyển đổi số, năng lượng sạch, tận dụng các cơ hội mà Cách mạng Công nghiệp 4.0 mang lại.
Trong khi đó, Đại sứ Denny Abdi cho rằng thời gian tới cơ quan lập pháp hai nước cần tiếp tục tăng cường giám sát, tăng cường trao đổi Đoàn ở các cấp, đặc biệt là đoàn cấp cao nhằm thắt chặt hơn nữa hợp tác giữa hai cơ quan lập pháp, góp phần đưa quan hệ giữa hai nước ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả./.
         Phước An (tổng hợp)