Quá trình thành lập Đài tiếng nói Việt Nam

Bối cảnh lịch sử

Năm 1940 phát xít Nhật vào chiếm Đông Dương. Cuối năm 1944 đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ 2 bước vào giai đoạn kết thúc, báo hiệu phe phát xít sẽ bị diệt vong. Mâu thuẫn giữa Nhật và Pháp ở Đông Dương ngày càng căng thẳng, chờ thời cơ bùng nổ.

Trong bầu không khí ngột ngạt ấy, ở Việt Nam báo chí chưa đủ mạnh để nói rõ cho nhân dân thế giới biets thực trạng ở Việt Nam. Lúc này cả Đông Dương có số ít cái gọi là" hãng Radio" tư nhân như Sindex Hải Phòng, Jai den xeniro, Siranoyoru ở Sài Gòn dùng để quảng cáo, thương mại. Tại Sài Gòn - Chợ Lớn- Gia Định có Sài Gòn Radio được Pháp bảo hộ nhằm tuyên truyền chính sách cai trị của thực dân.

Ở Việt Nam cũng như toàn Đông Dương chưa có Đài Phát thanh Quốc gia với tư cách và tính chất của một tờ báo nói chính nghĩa của nhân dân, của dân tộc.

Quá trình thành lập

Cách mạng Tháng tám thành công trong nước. Trên đường từ Tân Trào, Tuyên Quang về Hà Nội. Hồ Chí Minh - Chủ tịch Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam, Chủ tịch chính phủ lâm thời đã chỉ thị cho Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ; Trần Huy Liệu – Bộ trưởng Bộ thông tin truyền thông phục vụ cách mạng, đặc biệt gấp rút thành lập một Đài Phát thanh Quốc gia. Ông Xuân Thủy, Ủy viên Ủy ban Cách mạng lâm thời Bắc Bộ được giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện.

Sáng 22-8-1945, ông Xuân Thủy tổ chức cuộc họp tại số 4, Phố Đinh Lễ, Hà Nội (bên cạnh Bắc Bộ phủ) để truyền đạt ý kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc thành lập Đài Phát thanh Quốc gia. Dự họp có ông Trần Kim Xuyến, Trần Lâm, Chu Văn Tích. Tại cuộc họp này ông Trần Kim Xuyến được giao nhiệm vụ tổ chức bộ máy Sở tuyên truyền Bắc Bộ, ông Trần Lâm lo thành lập Đài Phát thanh Quốc gia, trực thuộc bộ Thông tin tuyên truyền. Mỗi người một trọng trách nhưng cả 3 ông trước mắt tập trung cho việc cấp bách nhất là ra đời sớm Đài Phát thanh để đáp ứng nhu cầu tuyên truyền cách mạng. Đài phát thanh có tác dụng vô cùng quan trọng về tuyên truyền đối nội và đối ngoại. Về đối nội là phương tiện thông tin nhanh nhất, rộng khắp nhất để truyền bá những chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ, phản ánh kịp thời diễn biến tình hình trong nước và thế giới, là cầu nối giữa trung ương và địa phương, giữa Chính phủ và nhân dân. Về đối ngoại thì làn sóng của Đài phát thanh có thể vượt qua biên giới quốc gia, đập lại những luận điệu tuyên truyền xuyên tạc của quần chúng, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân thế giới đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam.

Đài Phát thanh là một bộ phận quan trọng của Bộ Thông tin tuyên truyền, có trụ sở tại số 4 Đinh Lễ, Hà Nội, bên cạnh Sở Tuyên truyền Bắc Bộ. Lúc này ở Hà nội cũng chưa có một Đài phát thanh làm nhiệm vụ thông tin đại chúng. Trong thời gian hoạt động tuyên truyền xung phong, ông Trần Lâm được giao nhiệm vụ nghe đài nước ngoài, lấy tin tức phục vụ tuyên truyền. Tìm hiểu thêm sách báo, các ông hình dung ra một đài phát thanh to hay nhỏ đều có ba bộ phận chính là Biên tập chương trình, studio và phát sóng.

Bộ phận biên tập chương trình do ông Trần Lâm phụ trách trong 10 ngày đã tập hợp được 20 người gồm có công chức, trí thức, cán bộ Mặt trận Việt Minh có trình độ văn hóa từ thành chung trở lên.

Nhiệm vụ của ông Trần Kim Xuyến là chuẩn bị phát sóng. Lúc này ở Hà nội chưa có đài hoặc trạm phát sóng phát thanh. Sở Vô tuyến điện viễn thông Hà Nội quản lý đài phát sóng vô tuyến điện Bạch Mai ở số 128C Đại La. Đây là trung tâm phát sóng, liên lạc bằng tín hiệu moocxo với Sài Gòn, Pari và điện thoại đường dài Hà Nội - Sài Gòn. Sau khi giành chính quyền, Bộ Quốc phòng đã quản lý Sở Vô tuyến điện – viễn thông, bao gồm cả đài Bạch Mai và trung tâm thụ tín ở số 4 Phạm Ngũ Lão. Từ trung tâm thụ tín đến Bạch Mai có đường dây cáp ngầm để truyền dẫn tín hiệu. Trên cơ sở hạ tầng kỹ thuật này, ông Trần Kim Xuyến cùng kỹ sư Nguyễn Văn tình, lãnh đạo Sở Vô tuyến điện cũ và ông Nguyễn Cung, một kỹ thuật viên dày dặn kinh nghiệm, trực tiếp phụ trách Đài Bạch Mai đã cải tiến máy phát tín hiệu moocxo thành máy phát tín hiệu âm thanh. Đến ngày 31-8-1945, hai máy phát thanh được cải tiến phát thử trên các sóng ngắn:31m và 41m.

11h30 phút ngày 7/9/1945: Đài Tiếng nói Việt Nam chính thức phát sóng chương trình đầu tiên. Nội dung buổi phát thanh đầu tiên bằng tiếng Việt bắt đầu bằng câu: "Đây là Tiếng nói của Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, thủ đô nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà".

“Người chép sử dân tộc”

Ngày 7/9/1945, từ Thủ đô Hà Nội, Đài TNVN chính thức phát sóng chương trình đầu tiên, truyền đi Bản Tuyên ngôn Độc lập bất hủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh; công bố trước quốc dân đồng bào và thế giới và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Từ thời khắc đó, Đài TNVN với vị trí là một Đài quốc gia được thành lập và trong suốt 75 năm qua đã đồng hành với những sự kiện lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam. Mỗi tin tức, bài viết, sản phẩm báo chí hay các chương trình tường thuật trực tiếp các sự kiện lớn của đất nước do Đài TNVN thực hiện đều thấm đẫm hơi thở cuộc sống.

Đài TNVN gìn giữ một kho tư liệu quí giá với hàng nghìn bài hát cách mạng, hàng trăm chương trình tường thuật trực tiếp trong nhiều thập kỷ qua. Cùng với việc đóng góp to lớn vào sự phát triển kinh tế- xã hội của đất nước, là cầu nối giữa Đảng với dân, Đài TNVN rất vinh dự và tự hào khi trở thành “người chép sử dân tộc”.

Theo VOV